Tìm hiểu về các loại dị vật đường tiêu hóa ở trẻ em

Bài viết bởi Bác sĩ Tạ Quế Phương - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Dị vật đường tiêu hóa là một cấp cứu nội soi trong tiêu hóa. Tai nạn này thường phổ biến ở trẻ em dưới 5 tuổi. Những nguyên nhân khiến cho trẻ mắc dị vật tiêu hóa vô cùng đa dạng. Dị vật tiêu hóa thường là do trẻ không chủ động nuốt mà là do tai nạn nuốt nhầm những vật quá to hoặc góc cạnh, rơi vào đường tiêu hóa và không tiêu hóa được. Một số hiếm trường hợp là do trẻ có khiếm khuyết thần kinh, tâm thần.

Các vật thường ăn vào bao gồm tiền xu, pin nút, đồ chơi, bộ phận đồ chơi, nam châm, ghim ốc vít, viên bi, xương và bu-lông thực phẩm .

Tiền xu là dị vật phổ biến nhất được trẻ em ăn vào .

Số lượng dị vật pin, nút đã tăng lên khi sử dụng pin nút trong các sản phẩm gia dụng và giải trí. Di chứng nghiêm trọng (ví dụ, bỏng thực quản, thủng hoặc rò) xảy ra trong khoảng 3% của tất cả các trường hợp nuốt phải nút pin. Ngoài hoại tử trực tiếp, sự tiếp xúc của thành thực quản phẳng với cả hai cực của pin dẫn điện, dẫn đến hoại tử hóa lỏng và thủng thực quản. Pin bị giữ lại cũng có thể gây ra sự cố thông qua rò rỉ vật liệu ăn da (nói chung, pin có chứa một kim loại nặng như thủy ngân, bạc, lithium và hydroxit mạnh của natri hoặc kali)

Các vật nhọn vào ruột của trẻ em bao gồm ghim thẳng, kim, kẹp giấy thẳng, và xương cá; chiếm 10-15% của các dị vật nuốt. Các vật sắc nhọn có nguy cơ thủng cao (15 -35%). Khi được đặt ở vùng dưới vòm họng, chúng có thể gây áp xe phế quản. Ăn tăm và xương có khả năng đục lỗ.

Thịt hay xương cá là dị vật thực quản phổ biến nhất ở người lớn nhưng tương đối hiếm ở trẻ em. Trẻ em có dị vật đồ ăn thường có bệnh lý thực quản tiềm ẩn (viêm thực quản bạch cầu ái toan, hẹp, hoặc rối loạn vận động thực quản).

Với việc sử dụng ngày càng nhiều nam châm nhỏ trong đồ chơi và đồ gia dụng, việc nuốt phải nam châm đã trở thành mối nguy hiểm nghiêm trọng đối với sức khỏe ở trẻ em. Nam châm công suất cao bao gồm neodymium (còn được gọi là nam châm đất hiếm) hiện là thành phần phổ biến của các thiết bị gia dụng. Những nam châm này cũng thường có sẵn ở dạng đồ chơi bàn và thuốc giảm căng thẳng (ví dụ: Buckyballs), bao gồm 200 quả bóng từ nhỏ, hình khối hoặc hình trụ. Mặc dù những thứ này được bán cho người lớn, nhưng chúng có liên quan đến nhiều sự cố nuốt phải ở trẻ em. Nhiều trẻ em bị biến chứng do nuốt phải nhiều nam châm có các tình trạng tiềm ẩn như chậm phát triển hoặc tự kỷ. Trong một số trường hợp, một đứa trẻ lớn hơn đã vô tình nuốt phải những nam châm này trong khi sử dụng chúng để bắt chước lưỡi bị đâm, vì vậy nguy cơ không chỉ giới hạn ở trẻ nhỏ .Năm 2011, Ủy ban Sản phẩm An toàn Người tiêu dùng Hoa Kỳ đã đưa ra một cảnh báo mô tả các rủi ro an toàn của loại nam châm này và luật pháp để hạn chế việc bán các sản phẩm này vẫn còn gây tranh cãi.

Các dị vật này đòi hỏi sự chú ý đặc biệt để đảm bảo rằng các mối nguy hiểm liên quan được giải quyết một cách thích hợp. Ví dụ, đồ chơi "fidget spinner" có đèn hoặc động cơ bao gồm pin nút, với các rủi ro liên quan đến chấn thương thực quản nghiêm trọng Chúng cũng chứa cả các thành phần phóng xạ và radiopaque, có thể vỡ ra và tiến triển riêng biệt trong đường tiêu hóa.

Các dị vật dài và cùn, như bàn chải đánh răng, pin và thìa, thường được trẻ lớn nhất, thanh thiếu niên hoặc người lớn ăn. Rủi ro liên quan và cách tiếp cận phụ thuộc vào độ dài và các đặc điểm khác của dị vật.

Đồ chơi và các sản phẩm gia dụng làm từ polyme siêu hấp phụ có nguy cơ tắc ruột nếu ăn phải .Những vật thể này có thể mở rộng 30 đến 60 lần về thể tích khi ngậm nước.Một số trong số những đồ chơi này đã được tự nguyện loại bỏ khỏi thị trường tại Hoa Kỳ vào năm 2012, nhưng các sản phẩm khác vẫn có sẵn.

Các vật thể có hàm lượng chì cao bao gồm trọng lượng chì được sử dụng để câu cá (tàu chìm), trọng lượng rèm, viên đạn súng trường và một số đồ chơi hoặc huy chương. Độc tính chì cấp tính có thể xảy ra sau khi nuốt phải những vật này và tử vong đã được báo cáo. Nồng độ chì tăng cao rõ rệt đã được đo trong vòng 90 phút sau khi nuốt phải vật lạ có chứa chì. Môi trường axit của dạ dày tăng cường sự hòa tan của kim loại. Độc tính chì cấp tính biểu hiện với các triệu chứng không đặc hiệu bao gồm lờ đờ và nôn mửa. Các nhà cung cấp nên cảnh giác với khả năng này ở một đứa trẻ có dị vật bị giữ lại và nên đo nồng độ chì trong huyết thanh nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về độc tính chì. Dị vật được nghi ngờ có hàm lượng chì cao nên được loại bỏ khỏi thực quản hoặc dạ dày càng nhanh càng tốt. Quản lý các chất khử axit (tức là thuốc kháng acid, thuốc ức chế thụ thể loại 2 histamine [H2RAs], thuốc ức chế bơm proton) có thể làm giảm sự hòa tan của chì.

Bezoar - Bezoar dạ dày là không phổ biến, gây ra các triệu chứng không đặc hiệu, và thường được tìm thấy tình cờ ở bệnh nhân trải qua nội soi đường tiêu hóa trên hoặc hình ảnh. Chúng có thể bao gồm các chất thực vật (phytobezoar), tóc (trichobezoar), thuốc (dược điển) hoặc vật liệu khác.

Bezoar hình thành từ sữa đông (lactobezoar) cũng không phổ biến và rất có thể xảy ra ở trẻ non tháng được nuôi bằng sữa công thức cô đặc. Lactobezoar thường đáp ứng với quản lý bảo thủ, bao gồm phần còn lại của ruột, có hoặc không có rửa nước muối. Các báo cáo trường hợp mô tả sự hòa tan của lactobezoar với acetylcystein.