Các hạn chế của chụp X-quang tử cung và vòi trứng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tôn Nữ Trà My - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Chụp X-quang tử cung và vòi trứng được sử dụng để quan sát ống dẫn trứng có bị tắc nghẽn (một phần hoặc hoàn toàn) hay không, quan sát hình dạng và kích thước của tử cung có bình thường không.

Chụp X-quang tử cung và vòi trứng (gọi tắt là HSG) là một thủ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng để quan sát các buồng tử cung và các ống dẫn trứng (vòi trứng, vòi tử cung).

Khi thực hiện kỹ thuật này cần phải tiêm chất cản quang vào bên trong buồng tử cung, thông qua ngã âm đạo và cổ tử cung. Khi buồng tử cung chứa đầy dịch cản quang và ống dẫn trứng thông, dịch cản quang sẽ lấp đầy ống dẫn trứng.

Chụp X-quang tử cung và vòi trứng sẽ giúp một số nguyên nhân của vô sinh và các vấn đề khi mang thai. Chụp X-quang tử cung và vòi trứng còn được áp dụng sau khi thực hiện thủ thuật thắt ống dẫn trứng một vài tháng để đảm bảo ống dẫn trứng tắc nghẽn hoàn toàn.

Tuy nhiên, chụp X-quang tử cung và vòi trứng không được thực hiện cho những đối tượng sau đây:

• Phụ nữ đang mang thai;
• Nhiễm trùng vùng chậu;
• Đang chảy máu nhiều ở tử cung tại thời điểm thực hiện thủ thuật.

Một số hạn chế của chụp X-quang tử cung và vòi trứng

• Chụp X-quang tử cung và vòi trứng chỉ giúp quan sát được bên trong tử cung và các ống dẫn trứng.
• Để đánh giá bất thường ở buồng trứng, bất thường ở buồng tử cung và các cấu trúc khác thuộc vùng chậu thì bệnh nhân cần phải thực hiện thêm các kỹ thuật như: Siêu âm tử cung buồng trứng, chụp MRI buồng trứng, chụp MRI tử cung... Vì các vấn đề vô sinh do những nguyên nhân khác thường không thể đánh giá bằng chỉ với kỹ thuật chụp X-quang tử cung và vòi trứng.

Để đánh giá tình trạng bất thường của buồng trứng, mang thai cũng như chẩn đoán chính xác tình trạng vô sinh ngoài chụp X-quang tử cung vòi trứng cần phải kết hợp với một số biện pháp chẩn đoán khác như:

• Siêu âm buồng trứng: Giúp quan sát rõ nét tình trạng của buồng trứng, đánh giá bất thường ở buồng trứng, tử cung, theo dõi các khối u, u xơ tử cung, u nang buồng trứng và các bệnh lý phụ khoa khác.
• Chụp MRI buồng trứng, chụp MRI tử cung: Xác định bất thường bẩm sinh, phát hiện và phân giai đoạn các khối u phụ khoa ác tính (ở tử cung, cổ tử cung, âm hộ, ống dẫn trứng, buồng trứng), xác định tình trạng viêm phần phụ biến chứng hoặc khối u nang buồng trứng, mủ vòi trứng, nghi ngờ lạc nội mạc tử cung, xác định số lượng, vị trí khối u cơ trơn tử cung trước khi thực hiện phẫu thuật bóc u, cắt bỏ tử cung...

4.1. Chuẩn bị trước khi thực hiện thủ thuật

Chụp X-quang tử cung và vòi trứng nên được thực hiện vào thời điểm 7-10 ngày tính từ ngày đầu tiên hành kinh, tuy nhiên cần đảm bảo thời điểm trước khi rụng trứng để chắc chắn bệnh nhân không mang thai trong quá trình thực hiện thủ thuật. Thông báo ngay đến bác sĩ nếu người bệnh đang mang thai.

Người bệnh cần phải thông báo cho bác sĩ chẩn đoán hình ảnh hoặc kỹ thuật viên thực hiện thủ thuật nếu bản thân đang mắc các nhiễm trùng vùng chậu mãn tính hoặc mắc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục nhưng chưa được điều trị vào thời điểm thực hiện thủ thuật. Khi đó bệnh nhân cần được chỉ định thuốc kháng sinh trước và/hoặc sau khi thực hiện thủ thuật.

Bệnh nhân cần báo cáo với bác sĩ về tiền sử dị ứng thuốc nếu có, đặc biệt là thuốc cản quang chứa thành phần iod và ký giấy chấp thuận thực hiện thủ thuật. Sau đó, người bệnh cần thay quần áo, mặc áo choàng bệnh viện và đi vệ sinh để làm rỗng bàng quang.

4.2. Các bước tiến hành thủ thuật

Quy trình này giống như khám phụ khoa. Bạn sẽ nằm ngửa trên bàn chụp với đầu gối co lại, hoặc bàn chân được giữ vòng kiềng. Bác sỹ sẽ đưa mỏ vịt vào âm đạo, làm sạch cổ tử cung và đưa ống thông nhỏ chuyên biệt cho chụp tử cung vòi trứng vào cổ tử cung, sau đó tháo mỏ vịt và cẩn thận đặt bạn bên dưới máy X quang. Bác sỹ bơm thuốc cản quang vào khoang tử cung, vòi trứng thông qua ống thông, sau đó chụp các hình ảnh cần thiết. Bác sỹ có thể yêu cầu bạn thay đổi vị trí trong quá trình chụp.

Sau khi kiểm tra các hình ảnh thu được đã đầy đủ cho chẩn đoán bác sỹ sẽ rút ống thông ra và hướng dẫn bạn một số vấn đề sau chụp.

Phương pháp này thường kéo dài khoảng 30 phút.

4.3. Sau khi thực hiện thủ thuật

Bệnh nhân nên sử dụng băng vệ sinh dạng miếng sau khi thực hiện chụp X-quang tử cung và vòi trứng, tuy nhiên không được sử dụng băng vệ sinh dạng ống (tampon).

Chụp X-quang tử cung và vòi trứng thường được thực hiện trong vòng 30 phút, Chụp X-quang tử cung và vòi trứng có thể thực hiện ngoại trú (không cần phải nhập viện) ở khoa chẩn đoán hình ảnh của bệnh viện.