Một số tai biến có thể gặp trong quá trình mổ lấy thai

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Phương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Mổ lấy thai là một phẫu thuật mổ lấy thai nhi, nhau, màng ối qua một vết mổ ở thành tử cung đang nguyên vẹn. Trong quá trình sinh mổ, thai phụ và thai nhi có thể gặp phải rất nhiều rủi ro ngay tại ca sinh hoặc hậu ca sinh. Do vậy, các bác sĩ chuyên khoa khuyến cáo, những trường hợp bất khả kháng không thể sinh thường theo đường âm đạo thì mới nên sinh mổ.

Mổ lấy thai là một phẫu thuật thông thường hay gặp trong sản khoa nhằm lấy thai nhi, nhau, màng ối bằng một vết mổ qua thành bụng và thành tử cung còn nguyên vẹn.

Theo lời khuyến cáo của các bác sĩ sản khoa, không phải bà mẹ nào cũng nhất thiết phải sinh mổ, mà chỉ có những trường hợp bất khả kháng không thể sinh thường theo đường âm đạo thì mới nên sinh mổ, vì những tai biến khi sinh mổ có thể để lại hậu quả cho cả mẹ và con. Thông thường các trường hợp dưới đây thì nên sinh mổ:

• Thai phụ bị nhau tiền đạo: là khi nhau thai bám thấp trong tử cung hoặc cản đường ra của thai nhi (nhau tiền đạo là một trong những nguyên nhân gây chảy máu trong ba tháng cuối của thai kỳ).
• Thai phụ bị nhau cài răng lược: Là sự bám bất thường hoặc xâm lấn một phần hay toàn bộ bánh nhau vào lớp cơ tử cung. Trong trường hợp nhau cài răng lược, nhau không chỉ bám vào lớp niêm mạc của tử cung như bình thường mà bám quá sâu vào tử cung, có thể bám rất chắc vào cơ tử cung, thậm chí xuyên thủng cả lớp cơ tử cung, nên nhau cài răng lược không tróc được một cách tự nhiên hay chỉ tróc một phần gây băng huyết sau sinh, vì vậy, 60% nhau cài răng lược sinh mổ.
• Thai phụ bị nhau tiền đạo kèm theo nhau cài răng lược: Với trường hợp này, có thể làm hậu quả nặng thêm, góp phần làm tăng tai biến sản khoa và tỷ lệ tử vong mẹ. Tỷ lệ nhau cài răng lược tăng khi thai phụ bị nhau tiền đạo, tỷ lệ mổ lấy thai tăng theo số lần sinh mổ trước đây.
• Thai nhi quá lớn không thể lọt qua khung xương chậu của mẹ được
• Thai phụ bị huyết áp cao hoặc một bệnh nguy hiểm nào đó như tiền sản giật
• Sức khỏe của bé đang bị đe dọa và bác sĩ cần đưa bé ra thật nhanh
• Thai nhi có ngôi thai bất thường như: ngôi mông, ngôi ngang,...
• Sa dây rốn: khi dây rốn rơi về phía trước cản trở việc bé chui ra ngoài
• Thai phụ bị viêm nhiễm âm đạo, có thể lây sang bé nếu bé ra ngoài qua âm đạo.

2.1. Về phía mẹ

Trong quá trình sinh mổ, các thai phụ có thể gặp phải rất nhiều rủi ro ngay tại ca sinh hoặc hậu ca sinh. Về phía các bà mẹ, có thể xảy ra hai loại tai biến khi sinh mổ đó là tai biến gần và tai biến xa.

Tai biến gần:

• Nhiễm trùng: có thể bị nhiễm trùng vết mổ, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm phổi. Thường gặp là nhiễm trùng vết mổ; nhiễm trùng ối gây viêm phúc mạc có thể dẫn đến việc phải cắt tử cung trong thời gian hậu phẫu.
• Tai biến do phẫu thuật như chạm phải các cơ quan lân cận (bàng quang, ruột), khâu phải niệu quản, rò bàng quang – tử cung/âm đạo.
• Chảy máu nhiều, Băng huyết trong hay sau mổ do đờ tử cung; chảy máu do rách đoạn dưới tử cung.
• Liệt ruột.
• Bung vết mổ, thoát vị thành bụng.
• Xuất huyết nội.
• Thuyên tắc tĩnh mạch, huyết khối.
• Tử vong cho mẹ: Đây được xem là tai biến sau mổ lấy thai nguy hiểm nhất. Nguyên nhân có thể do thuyên tắc mạch ối, chảy máu không cầm được hoặc do không có đủ máu khi người mẹ thuộc nhóm máu hiếm.
• Các tai biến do gây mê – hồi sức: có thể có những biến chứng do vô cảm như hội chứng hít (trong trường hợp gây mê nội khí quản); tụt huyết áp, nhức đầu sau mổ (trong trường hợp gây tê tủy sống), phản ứng thuốc (choáng phản vệ).

Tai biến xa:

• Dính ruột, tắc ruột.
• Tắc ống dẫn trứng gây vô sinh thứ phát.
• Lạc nội mạc tử cung tại sẹo MLT hay sẹo mổ thành bụng.
• Sẹo trên thân tử cung của người mẹ có thể bị nứt trong những lần có thai sau đó (nứt có thể khi chưa vào chuyển dạ hoặc khi đã vào chuyển dạ).
• Trong những lần có thai sau, khả năng sẽ phải sinh mổ lại tăng và nếu sanh ngã âm đạo phải giúp sanh bằng giác hút hoặc forceps để giảm nguy cơ nứt sẹo mổ cũ trên đoạn dưới tử cung...

2.2. Về phía con

• Em bé có thể bị ảnh hưởng bởi thuốc mê.
• Bị chạm thương trong khi phẫu thuật.
• Hít phải nước ối, đặc biệt nước ối có phân su.
• Tỷ lệ trẻ sơ sinh do sinh mổ có nguy cơ suy hô hấp nặng và đe dọa tính mạng do sự can thiệp khi mẹ chưa chuyển dạ, nhất là đối với trẻ được can thiệp sinh mổ ở thời kỳ thai đã gần đủ tháng (khoảng 37 tuần). Nguyên nhân chủ yếu là do bệnh màng trong thường gặp ở trẻ sinh non; tình trạng ứ đọng dịch phế nang và thể tích khí trong lồng ngực của trẻ giảm gần 50% so với trẻ sơ sinh bình thường; hiện tượng cao huyết áp phổi tồn tại cao gấp 5 lần so với trẻ sơ sinh sinh qua âm đạo bình thường.
• Tử vong chu sinh (trong vòng 28 ngày sau khi sinh) ở trường hợp mổ lấy thai cao hơn so với sanh thường.
• Mổ lấy thai cũng làm gia tăng nguy cơ trẻ bị chết khi sinh ở lần sinh con tiếp theo (có thể tử cung bị sẹo do cuộc mổ lần trước không tạo điều kiện để bánh nhau bám tốt do đó việc cung cấp máu và chất dinh dưỡng nuôi bào thai không đầy đủ)...

Thông thường thời gian phục hồi sau sinh mổ sẽ lâu hơn với những ca đẻ thường, bởi dù không phức tạp, nhưng đây vẫn là một cuộc phẫu thuật thực sự. Thông thường phải cần 20 tới 30 ngày để sản phụ khỏe mạnh thực sự trở lại. Tất nhiên để đứng được dậy thì nhanh hơn nhiều, chỉ trong vòng 24h sau sinh. Tuy nhiên, thời gian sản phụ lưu lại bệnh viện cũng sẽ lâu hơn, thường trong khoảng 5-6 ngày.

Còn vấn đề mất bao lâu để người mẹ có thể mang thai lại, các bác sĩ khuyến cáo nên chờ ít nhất hai đến ba năm để sinh đứa trẻ thứ hai sau khi sinh mổ, và khoảng cách tốt nhất là 5 năm để tránh những tai biến sau mổ lấy thai.

Nhưng nếu vì lý do tuổi tác hoặc chỉ vì “lỡ kế hoạch” mà có bầu, người mẹ cũng cần tới thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt để có lời khuyên chính xác về việc có nên giữ thai lại hay không và những chế độ chăm sóc cần thiết để đảm bảo an toàn cho người mẹ và thai nhi.

Sản phụ sinh mổ ở Vinmec được giảm đau trong ngày đầu sau mổ bằng phương pháp gây tê cơ vuông thắt lưng, giúp mẹ chăm bé và phục hồi sức khỏe tốt hơn. Đây là một kỹ thuật gây tê giảm đau vùng được Vinmec thực hiện nhằm giúp ngăn chặn tín hiệu đau trước khi nó được truyền vào cột sống và lên não, gây ra những cơn đau sau mổ cho sản phụ.

Bên cạnh kỹ thuật gây tê cơ vuông thắt lưng dưới hướng dẫn siêu âm, trong sản khoa, Vinmec còn triển khai kỹ thuật gây tê thần kinh thẹn giảm đau tầng sinh môn & hạ vị, giúp sản phụ trải nghiệm cuộc sinh một cách dễ chịu nhất, dù đó là sinh thường hay sinh mổ. Nhờ những biện pháp này, sản phụ sinh con tại Vinmec được giảm đau trọn vẹn, hồi phục nhanh, nhu động ruột sớm hoạt động trở lại, tập vận động - đi lại được sớm, không gây đau mạn tính.Kết quả đánh giá hiệu quả giảm đau gần đây nhất cho thấy: ‘’Toàn bộ sản phụ sinh mổ đều không phải sử dụng morphin, tình trạng đau sau sinh khi vận động và sinh hoạt gần như không còn được ghi nhận’’.