Những điều cần biết về “hạn sử dụng” của tinh trùng trữ đông.

Bài viết được viết bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Tưởng Thị Vân Thùy - Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.

Việc bảo quản tinh trùng lạnh sâu ngày nay đã không còn xa lạ mà trở nên khá phổ biến khi công nghệ trong lĩnh vực hỗ trợ sinh sản ngày càng phát triển. Quá trình đông lạnh tinh trùng cũng không quá phức tạp hay đòi hỏi nhiều công nghệ thiết bị hiện đại.

Tinh trùng sau khi được xuất ra khỏi cơ quan sinh dục người nam giới một cách chủ động hay bị động, sẽ được đánh giá về chất lượng và số lượng. Ngay sau đó, tinh trùng sẽ được bổ sung 1 lượng chất bảo quản tương ứng, được hạ lạnh theo chu trình, và đưa vào hệ thống bảo quản lạnh sâu. Hệ thống lưu trữ tinh trùng sử dụng nitơ lỏng để đảm bảo nhiệt độ lạnh sâu luôn ổn định trong khoảng -196°C. Ở nhiệt độ này, các tế bào nói chung và tinh trùng nói riêng được cho là duy trì khả năng tồn tại gần như vô thời hạn do tất cả các hoạt động/phản ứng trao đổi chất đều không xảy ra. Đó là về mặt lý thuyết, còn trong thực hành lâm sàng việc lưu trữ cũng như sử dụng tinh trùng đông lạnh đã được thực hiện và đánh giá như thế nào.

Vì nhiều lý do khác nhau, khi người nam giới có nhu cầu lưu trữ tinh trùng cho mục đích cá nhân hay hiến tặng cộng đồng thì họ đều cần được sàng lọc. Việc sàng lọc thay đổi tùy theo từng đơn vị tiếp nhận, từng phạm vi lãnh thổ nhưng nhìn chung đều phải sàng lọc các bệnh lý truyền nhiễm (HIV, giang mai, viêm gan virus B hoặc C, ...); bệnh lý di truyền; bệnh tâm thần.

Khi người nam giới đạt qua các bước sàng lọc, họ sẽ được yêu cầu xuất tinh bằng phương pháp thủ dâm để thu thập mẫu tinh trùng. Trong 1 số trường hợp, người nam giới không thể chủ động xuất tinh, sẽ cần 1 vài biện pháp can thiệp đặc biệt để thu gom tinh trùng. Ngay sau khi tinh trùng được lấy ra khỏi cơ thể người nam giới, tinh trùng cần được đánh giá nhanh về mặt số lượng và chất lượng (hình thái, khả năng di động, tính chất, pH, ...). Bước tiếp theo, mẫu tinh trùng được bổ sung chất bảo quản, và được hạ lạnh theo chương trình. Quá trình hạ lạnh giúp cho tinh trùng được bảo vệ, hạn chế tối thiểu mức độ ảnh hưởng xấu của việc hạ lạnh sâu tới khả năng sống sót tinh trùng. Sau khi tinh trùng được hạ lạnh thành công, tinh trùng sẽ được đưa vào hệ thống lưu trữ sử dụng nitơ lỏng. Tinh trùng sẽ được duy trì trong nitơ lỏng cho tới khi có chỉ định lấy ra để điều trị.

Việc sử dụng tinh trùng đông lạnh đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới, được áp dụng ở tất cả các quốc gia trên toàn bộ các châu lục.

Từ những thập niên 70 của thế kỷ trước, tinh trùng trữ đông đã được thực hiện đầu tiên cho những bệnh nhân ung thư (bao gồm cả ung thư tinh hoàn và các loại ung thư nguyên phát khác), tiếp đến là cho những cặp hiếm muộn cần có sự can thiệp của hỗ trợ sinh sản, những nam giới có nguy cơ cao (bị quai bị, môi trường nguy hiểm...). Và đến ngày nay, việc trữ đông tinh trùng còn được xem là bảo hiểm sinh sản cho bất kỳ nam giới có nhu cầu và đáp ứng được các yêu cầu của sàng lọc.

Như đã đề cập ở trên, khi tinh trùng được lưu trong môi trường có chất bảo quản và nhiệt độ ổn định ở ngưỡng -196°C về lý thuyết là “không có” hạn sử dụng. Ngày càng có nhiều nghiên cứu được báo cáo về tinh trùng người bảo quản lạnh sâu (Hình 1) từ năm 1974 đến nay. Thực tế lâm sàng đã ghi nhận những trường hợp mang thai thành công với tinh trùng trữ đông hơn hai thập kỷ, có trường hợp lên tới bốn thập kỷ.

Đầu tiên, vào tháng 6 năm 2004, tạp chí nổi tiếng “Human Reproduction” đã công bố một báo cáo từ Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, bệnh viện Mary tại Manchester, Anh về một em bé chào đời thành công vào tháng 3 cùng năm nhờ phương pháp ISCI (tiêm trực tiếp tinh trùng vào bào tương của noãn) từ tinh trùng được trữ đông 21 năm. Đáng chú ý, đây là tinh trùng được thực hiện đông lạnh trước khi điều trị của người đàn ông chẩn đoán ung thư. Và đây là ca sử dụng mẫu tinh trùng đông lạnh lâu nhất thành công được ghi nhận tại thời điểm đó (1).

Tiếp đến, vào tháng 3 năm 2001, tinh dịch của một người đàn ông được lưu trữ từ năm 1972 trước khi thực hiện thắt ống dẫn tinh, đã được rã đông và cho thực hiện IUI (bơm tinh trùng vào buồng tử cung) tại Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản Trung Đại Tây Dương ở Bethesda, Marylandy, New York, Hoa Kỳ. Đến tháng 1 năm 2002, một bé trai chào đời khỏe mạnh. Mẫu tinh trùng này được sử dụng để thụ thai thành công đã được đông lạnh trong suốt 28 năm, 11 tháng. Trước đó, họ đã báo cáo việc sử dụng chính mẫu tinh trùng đông lạnh này khi 21 năm 11 tháng để thụ thai thành công cũng nhờ phương pháp IUI (2).

Ca lâm sàng thứ 3 được báo cáo tại Hoa kỳ. Trong khoảng tháng 1 đến tháng 12 năm 1971, người đàn ông 52 tuổi gửi yêu cầu đông lạnh mẫu tinh trùng của mình với mục đích lưu trữ lâu dài. Sau đó, người đàn ông này đã hiến tặng mẫu tinh dịch của mình cho chương trình Altas Bates IVF từ 2009 - 2011 để giúp những người phụ nữ muốn xin tinh trùng. Tháng 10 năm 2011, một người phụ nữ 25 tuổi đã xin mẫu tinh trùng này để thực hiện thụ tinh. Trước đó, cô đã được bác sĩ tư vấn về các nguy cơ khi sử dụng 1 mẫu tinh trùng đông lạnh gần 40 năm của một người đàn ông đã trên 40 tuổi. Đã có 9 phôi được tạo ra thành công sau khi thực hiện ISCI. Và một kết quả không thể tuyệt vời hơn, hai bé gái khỏe mạnh chào đời ở tuần thai 38 với trọng lượng 2,693 và 2,948g. Hai bé vẫn được báo cáo phát triển bình thường cho đến nay (3).

Các báo cáo trên và còn rất nhiều các báo cáo khác về việc sử dụng tinh trùng đông lạnh đã là bằng chứng chứng minh theo thời gian về khả năng tồn tại của tinh dịch đông lạnh có thể được duy trì trong ít nhất vài thập kỷ. Điều này cũng phù hợp với giả thuyết rằng các tế bào đông lạnh được lưu trữ ít hoặc không bị hư hại trong quá trình bảo quản kéo dài trong nitơ lỏng.

Hơn thế nữa, các kết quả lâm sàng cũng giúp những người đàn ông phụ thuộc vào việc sử dụng tinh dịch đông lạnh để có con tháo bỏ được lo lắng liệu khả năng sống sót tinh trùng của họ có được bảo quản trong thời gian lưu trữ lâu dài hay không; bởi lẽ các yêu cầu lưu trữ của họ khó vượt quá được 4 thập kỷ.

Ngân hàng Mô Vinmec đã được Bộ y tế cấp phép trong hoạt động bảo quản tinh trùng (https://www.vinmec.com/vi/ngan-hang-mo-vinmec/) sẵn sàng tiếp nhận tất cả các nhu cầu của khách hàng nam giới liên quan tới bảo quản lạnh sâu tinh trùng. Đặc biệt hơn, Ngân hàng Mô Vinmec có sự phối hợp chặt chẽ với trung tâm Hỗ trợ sinh sản Vinmec Times City, tạo điều kiện thuận lợi, đảm bảo chất lượng cao nhất cho khách hàng thực hiện cả dịch vụ lưu trữ tinh trùng cũng như rã đông tinh trùng để thực hiện các kỹ thuật Hỗ trợ sinh sản.

Khách hàng có nhu cầu sử dụng dịch vụ liên hệ với Ngân hàng Mô Vinmec qua:

Hotline: 0936 246 199

Email: v.biobank@vinmec.com

Liên hệ trực tiếp tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, 458 Minh Khai, Quận Hai Bà

Trưng, Hà Nội.

Tài liệu tham khảo

(1). Horne G, Atkinson AD, Pease EH, Logue JP, Brison DR, Lieberman BA. Live birth with sperm cryopreserved for 21 years prior to cancer treatment: case report. Hum Reprod. 2004;19:1488–9.

(2). Feldschuh J, Brassel J, Durso N, Levine A. Successful sperm storage for 28 years. Fertil Steril. 2005;84:1017.e3–4.

(3). Andras Z. Szell, Russell C. Bierbaum, W. Brent Hazelrigg, Ryszard J. Chetkowski. Live births from frozen human semen stored for 40 years. J Assist Reprod Genet (2013) 30:743–744