Vô cảm trong thụ tinh ống nghiệm (IVF)

Bài viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thị Ánh Hiền - Bác sĩ Gây mê Giảm đau - Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Thụ tinh trong ống nghiệm (In Vitro Fertilization – IVF) là kỹ thuật y khoa phức tạp được sử dụng để điều trị các trường hợp vô sinh, hiếm muộn hoặc các vấn đề di truyền liên quan đến giới tính. Hiện nay, đây là phương pháp y khoa mang lại hiệu quả cao nhất của công nghệ hỗ trợ sinh sản. Vậy trong quá trình thực hiện IVF, bệnh nhân được gây mê như thế nào?

Thụ tinh ống nghiệm là gì? Thụ tinh trong ống nghiệm (In Vitro Fertilization – IVF) là kỹ thuật y khoa phức tạp được sử dụng để điều trị các trường hợp vô sinh, hiếm muộn hoặc các vấn đề di truyền liên quan đến giới tính. Theo đó, quá trình thực hiện thụ tinh ống nghiệm được phân thành các giai đoạn như sau:

Qúa trình này gồm các giai đoạn:

• Kích thích trứng và theo dõi
• Chọc hút trứng dưới siêu âm qua ngã âm đạo, lấy tinh trùng và xử lý
• Thụ tinh cho trứng
• Chọn phôi
• Chuyển phôi vào trong tử cung
• Thử thai Beta HCG

Năm 1978 ca thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) đầu tiên được thực hiện với việc chọc hút trứng bằng kỹ thuật nội soi. Hiện nay, chọc hút trứng được ưu tiên lựa chọn thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm ngã âm đạo. Kỹ thuật này có thể gây stress và đau. Do đó, khi tiến hành chọc hút trứng, cần thực hiện biện pháp vô cảm nhằm đảm bảo sự thuận tiện của thủ thuật và sự an toàn cho bệnh nhân. Vô cảm đóng vai trò quan trọng giúp kỹ thuật chọc hút trứng được tiến hành một cách hiệu quả.

Có nhiều phương pháp vô cảm trong IVF như: gây mê toàn thân, an thần kết hợp hoặc không kết hợp với gây tê tại chỗ, gây tê cạnh cổ tử cung và gây tê trước buồng trứng. Phương pháp vô cảm lý tưởng là an toàn và thoải mái cho bệnh nhân trải nghiệm thủ thuật, không ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng của trứng - khả năng thụ tinh - sự phát triển của phôi - tỉ lệ mang thai, các thuốc có tác dụng ngắn và ít tác dụng phụ.

Hiện tại, các trung tâm hỗ trợ sinh sản tại Việt Nam đa phần đều áp dụng phương pháp an thần có hoặc không có kết hợp với gây tê cạnh cổ tử cung để vô cảm cho bệnh nhân khi thực hiện các kỹ thuật liên quan đến hỗ trợ sinh sản.

Có hai yếu tố chính cần quan tâm cân nhắc khi chọn thuốc là khả năng thẩm thấu vào dịch nang trứng và độc tính của thuốc.

3.1. Propofol

Propofol là thuốc mê tĩnh mạch có mặt trên thị trường từ năm 1986. Propofol có những ưu điểm rõ rệt như: có tác dụng nhanh, thời gian tác dụng ngắn, không liên quan tới những thuốc đã dùng trước đó và đặc tính chống nôn. Một lượng propofol trong dịch nang noãn tăng theo thời gian, nhưng không có tác động có hại lên trứng, sự thụ tinh, sự phát triển của phôi giai đoạn sớm hay tỷ lệ có thai, sảy thai. Vì những ưu điểm này, Propofol là thành phần thuốc mê được ưa dùng trong các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, có thể kết hợp với Fentanyl

3.2. Midazolam

Midazolam có khả năng gây an thần có nhận thức, ưu điểm là không gây bất kỳ ảnh hưởng nào lên sự phát triển của trứng và phôi. Thuốc được khuyến cáo sử dụng an thần cho bệnh nhân thực hiện thủ thuật IVF. Kết hợp Midazolam và Fentanyl được cho là sự kết hợp tốt cho chọc hút trứng dưới siêu âm.

3.3. Fentanyl

Fentanyl là thuốc giảm đau mạnh, có tác dụng nhanh trong vòng 30 giây sau khi tiêm tĩnh mạch, tác dụng kéo dài 20-30 phút, không ảnh hưởng đến sự thụ tinh của trứng và sự làm tổ của phôi trong nghiên cứu trên người và động vật.

Alfentanil và fentanyl được phát hiện với nồng độ cực kỳ thấp, hầu như không tồn tại trong dịch nang sau chọc hút trứng. Alfentanil có tỉ lệ 10:1 giữa huyết tương và dịch nang 15 phút sau liều bolus đầu tiên.

Trước khi thực hiện gây mê thụ tinh ống nghiệm, bác sĩ gây mê hồi sức sẽ tiến hành các bước thăm khám tiền mê giống như những trường hợp thực hiện thủ thuật hay phẫu thuật khác. Bác sĩ gây mê sẽ giải thích, dặn dò bệnh nhân những bước cần thiết nhằm tạo thuận lợi cho thủ thuật và hạn chế tối đa các biến chứng. Bệnh nhân cần nhịn ăn uống ít nhất 6 tiếng trước thủ thuật, nhịn dịch trong như: nước lọc- nước đường ít nhất 2 tiếng trước thủ thuật.

Các bước tiến hành gây mê thụ tinh ống nghiệm như sau:

• Chuẩn bị bệnh nhân
• Hướng dẫn bệnh nhân lên bàn nằm tư thế sản khoa
• Lập đường truyền tĩnh mạch
• Thở oxy 3 l/phút
• Tiền mê bằng Fentanyl
• An thần với Propofol TCI kiểm soát nồng độ đích
• Làm vệ sinh âm hộ, âm đạo bằng NaCl 0,9%
• Chọc hút trứng dưới hướng dẫn của siêu âm ngã âm đạo
• Theo dõi monitor: điện tim, huyết áp, SpO2, nhịp thở
• Cho bệnh nhân dùng thuốc giảm đau sau thủ thuật Perfalgan 1g truyền tĩnh mạch trong 15 phút nếu cần

Trong hỗ trợ sinh sản, kỹ thuật thường xuyên được thực hiện và luôn cần có vô cảm là kỹ thuật chọc hút trứng, tiếp đến là giảm thai. Bên cạnh đó, chọc hút nang cơ năng buồng trứng (kyst) trong một số trường hợp cũng cần đến quá trình vô cảm.

Quá trình gây mê thụ tinh ống nghiệm cũng có thể gặp các tai biến không mong muốn như buồn nôn, nôn, hít dịch dạ dày, trụy tim mạch, suy hô hấp, sốc phản vệ. Do đó, trong quá trình thực hiện thủ thuật, bác sĩ gây mê hồi sức cần theo dõi sát tình trạng của bệnh nhân để phát hiện sớm, xử trí kịp thời đảm bảo an toàn bệnh nhân.

Để đảm bảo an toàn và hạn chế biến chứng, khi thực hiện kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm, Quý khách hàng khi thực hiện thụ tinh nhân tạo cần chọn lựa cơ sở y tế uy tín, có sự phối hợp đồng đều của cả ekip bác sĩ gây mê và bác sĩ chuyên khoa sản.

Khoa Gây mê giảm đau và Trung tâm Hỗ trợ sinh sản IVF của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec được bệnh nhân đánh giá cao về chất lượng chuyên môn và dịch vụ chăm sóc, giúp quá trình điều trị và hồi phục của bệnh nhân đạt hiệu quả tốt nhất. Tại Vinmec có:

• Áp dụng kỹ thuật tiên tiến nhất thế giới: Kỹ thuật giảm đau gây tê mặt phẳng cơ dựng sống (ESP) tiên tiến, gây tê thần kinh bằng máy siêu âm, không sử dụng morphin để giảm đau.
• Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm: Các bác sĩ được đào tạo bài bản là thành viên các Hiệp hội gây mê giảm đau tại Việt Nam và châu Âu. Hợp tác với các giáo sư, chuyên gia hàng đầu tại các bệnh viện tuyến đầu trong nước và quốc tế để trao đổi kỹ thuật và áp dụng những phương pháp gây mê, giảm đau mới nhất.
• Chăm sóc người bệnh chuyên nghiệp - toàn diện: người bệnh được tư vấn đầy đủ, tận tình trước khi gây mê giảm đau trước và sau; áp dụng chương trình hồi phục sớm sau phẫu thuật cho người bệnh; hướng dẫn các phương pháp tập luyện và phục hồi chức năng phù hợp để người bệnh sớm trở lại sinh hoạt bình thường.

Đặc biệt với quy trình gây mê thụ tinh ống nghiệm, ekip bác sĩ khoa Gây mê giảm đau sẽ phối hợp đồng đều với bác sĩ chuyên khoa sản để đảm bảo an toàn tối đa và đem lại tỷ lệ thành công cao nhất.