Mùi sơn có độc không?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng - Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Ngọc Bách - Bác sĩ Nội hô hấp - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Nhiều người thắc mắc là hít mùi sơn có độc không thì câu trả lời là “Có” kể cả với người khỏe mạnh. Trên thị trường hiện nay có hai loại sơn thông dụng nhất, đó là:

• Sơn latex (hoặc acrylic): Đây là loại sơn phổ biến nhất hiện nay. Sơn latex không có chứa dung môi, nó có thể được xóa sạch bằng xà phòng và nước. Sơn latex hiện được cho là an toàn để sử dụng hoặc tiếp xúc đối với cả phụ nữ đang mang thai, miễn là khu vực sử dụng sơn thông thoáng. Nếu bạn ngửi mùi sơn liền cảm thấy khó chịu mệt mỏi, bạn hãy ra ngoài hít thở khí trời và nhờ người khác hoàn thành công việc của bạn.
• Sơn chứa dung môi dầu: Loại sơn này có chứa các loại dung môi và phải cần đến nhựa thông hoặc xăng trắng mới có thể xóa sạch loại sơn này. Một vài nghiên cứu đã cho thấy việc phụ nữ đang mang thai tiếp xúc với loại sơn này bao gồm cả hít phải mùi sơn với các loại dung môi này có thể gây tăng nguy cơ sẩy thai, và có thể gây ra các dị tật bẩm sinh ở thai nhi hoặc gặp các vấn đề về nhận thức. Chính vì vậy bạn không nên sử dụng hoặc tiếp xúc, hay đến gần loại sơn này, đặc biệt là khi bạn đang mang thai.

Theo các nhà khoa học các loại polyme không gây độc, nhưng các loại dung môi dạng lỏng được sử dụng để hòa tan polyme chính là tác nhân gây ra mùi hắc nồng khó chịu của sơn, gây dị ứng, bệnh về đường hô hấp...

Các hợp chất hữu cơ như là formaldehyde, xylene, benzene dễ bốc hơi trong không khí, gây độc khi bạn hít vào cơ thể. Formaldehyde với nồng độ từ 0,3 ppm trở lên có thể gây ho, dị ứng da. Ở nồng độ cao hơn nó có thể gây đau rát mắt, mũi và họng. Chất hóa học này còn được xếp vào nhóm các chất gây ung thư vòm họng, ung thư thanh quản và các bộ phận của hệ hô hấp.

Theo các chuyên gia hóa học, các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOCs) khi hít phải sẽ gây kích ứng đường hô hấp. Đặc biệt là nó sẽ đe dọa sức khỏe của phụ nữ có thai, nó gây ảnh hưởng tới não bộ, hệ thần kinh, gây dị tật bẩm sinh... cho thai nhi.

Các hạt sơn khi phun sẽ bay trong không khí, khi trẻ em hít phải, các hạt sơn này sẽ bị cuốn sâu vào trong gây phản ứng viêm, kích thích gây co thắt đường hô hấp, tăng tiết dịch... làm tổn thương phế nang, gây ho, khó thở, dẫn tới viêm phổi...

Thành phần APEO là một chất phụ gia duy trì chất lượng sơn, tuy nó có ít trong sơn, nhưng lại là chất nguy hiểm nhất vì nó là chất gây ung thư không thể phân loại. Chất này có thể gây rối loạn sản xuất hormone, gây ảnh hưởng đến nội tiết tố, khả năng sinh sản và làm gia tăng tế bào ung thư...

Các loại sơn dùng để sơn gỗ, kim loại, khung cửa, bê tông... khi pha chế màu cũng có chứa chất độc khiến người hít phải bị nhiễm độc, gây dị ứng, nổi mẩn, phù nề, ói mửa...

Vật liệu bả, sơn tường cũng góp phần dẫn tới ung thư, đặc biệt là ung thư máu ở trẻ em. Mức độ nguy hiểm của sơn tường đối với trẻ em cao gấp 10 lần người lớn, do trẻ nhỏ hay bám tay vào tường rồi lại cho tay vào miệng ngậm, hoặc hít phải bụi sơn... gây ảnh hưởng nặng tới hệ thần kinh, làm suy giảm trí thông minh, chậm phát triển về thể chất, có bất thường về hành vi và gây tổn thương thính lực của trẻ. Ở nồng độ cao trẻ em có thể bị hôn mê, co giật và tử vong.

Cách tốt nhất là bạn không nên ngửi mùi sơn, nếu như nhà bạn mới sơn xong, bạn nên mở cửa thông thoáng trong một khoảng thời gian, chờ cho mùi sơn bay hết hãy dọn vào ở. Khoảng thời gian được khuyến cáo là 1 tuần sau khi sơn nhà xong bạn hãy về ở. Khoảng thời gian này bạn cần để khử mùi hắc nồng của sơn nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm độc, dị ứng, các bệnh về hô hấp, đau đầu, khó chịu, buồn nôn...

Trong trường hợp mà bạn buộc phải tiếp xúc với các loại sơn có chứa dung môi dầu hằng ngày (như sửa nhà hoặc sống gần công trường), bạn nên thực hiện các biện pháp sau:

• Giảm thời gian tiếp xúc với sơn: Hiện tại, chúng ta vẫn chưa biết được khoảng thời gian tiếp xúc với sơn bao nhiêu là an toàn, vì vậy bạn cần phải tự đánh giá. Bất cứ khi nào bạn cảm thấy mệt mỏi, hãy ra ngoài ngay lập tức, hít thở khí trời bên ngoài cho đến khi cảm thấy dễ chịu hơn.
• Luôn mở cửa sổ để tránh hít phải mùi sơn, bạn có thể đeo khẩu trang hoặc sử dụng quạt gió để hạn chế mùi sơn.
• Đeo găng tay, mặc quần dài, áo dài tay để bảo vệ làn da nếu như công việc của bạn thường xuyên phải tiếp xúc với sơn.
• Không ăn hoặc uống ngay tại nơi bạn đang sơn.
• Phụ nữ đang mang thai không nên làm các công việc phải tiếp xúc thường xuyên với sơn.
• Với nhà cũ cần sơn, bả lại, bạn cần lưu ý giữ thực phẩm và nước uống, vật dụng cần dùng... tránh xa sơn, bả nhằm hạn chế chất độc hại dính vào. Nếu bạn bị dính sơn vào da, chân tay thì bạn hãy dùng rượu trắng rửa sạch.
• Nếu nhà có trẻ em, tuyệt đối không được để trẻ chạm vào các vật dụng có sơn, hạn chế để cho trẻ bám tường, hay gặm song sắt cửa sổ và các vật dụng có sơn. Cần rửa tay cho trẻ sạch sẽ trước khi ăn và khi đi ngủ, đặc biệt là những đứa trẻ hay nằm, bò, chơi dưới đất.
• Nếu bạn có nhu cầu sơn tường nhà mới, bạn nên lựa chọn loại sơn chất lượng cao, sơn sinh thái, sơn nước, sơn bột gốc xi măng... chọn lựa hàng chính hãng vì nó có ít nguy cơ phát tán mùi nhờ có công nghệ xử lý cao, đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Không nên sử dụng các loại sơn kém chất lượng, các loại sơn rẻ tiền trôi nổi trên thị trường vì có thể có chứa mức độ chì, thủy ngân cao sẽ gây ảnh hưởng tới sức khỏe cho của mọi người trong nhà.

Bên cạnh đó, trong dân gian còn lưu truyền nhiều cách khử mùi sơn như sau:

• Đặt nhiều quả dứa ở các góc phòng để hút mùi sơn, thay vì phải hít mùi sơn, bạn sẽ ngửi thấy mùi dứa thơm.
• Bọc các cục than củi, than hoạt tính, than sinh học vào trong giấy báo rồi để nhiều nơi trong nhà để hút mùi sơn. Lưu ý, khi làm như vậy bạn cần đóng kín các cửa ra vào, cửa sổ... để có thể đạt được hiệu quả khử mùi cao hơn và bạn không được ở trong nhà suốt quá trình khử mùi.
• Đun sôi một nồi giấm ăn ở giữa phòng, đầu tiên dấm sẽ có mùi khó chịu, nhưng sau 2 ngày bám vào tường nó sẽ tỏa mùi dễ chịu.
• Cắt hành tây thành nhiều lát mỏng và trải nó khắp nhà giúp khử mùi sơn.
• Dung dịch muối ăn pha loãng cũng có tác dụng khử mùi sơn khá tốt. Cứ 10m2 nền nhà bạn đặt 1 bát nước muối pha loãng, mùi sơn sẽ giảm mạnh trong vài ngày.
• Đặt vài ly sữa tươi trong phòng và đóng kín của lại, sữa tươi có thể hấp thụ làm giảm mùi sơn.
• Hòa bột mì vào nước sau đó trộn với tỏi giã nhỏ. Cách làm này có tác dụng nhanh chóng và rõ rệt, nhưng không thể áp dụng với người bị dị ứng với tỏi.

Một biện pháp hữu hiệu để loại bỏ mùi sơn đó là sử dụng các thiết bị lọc khí như là các loại máy lọc không khí là điều rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe cho bạn và các thành viên trong gia đình.

Máy lọc không khí đã gắn liền với nhu cầu làm sạch khí, nó thực sự đem lại hiệu quả, đảm nhiệm vai trò như “lá phổi” lặng lẽ lọc bụi bẩn, nấm mốc và đặc biệt các loại vi khuẩn có trong khí thở, tạo ra một không gian sống an toàn nhất.

Công nghệ sản xuất máy lọc không khí hiện nay rất phát triển, thậm chí có những thiết bị lọc không khí rất nhỏ, chỉ nặng 40g và dễ dàng đeo lên cổ của trẻ như các loại vòng cổ hoặc kẹp cổ áo trẻ hàng ngày. Các loại máy lọc không khí này sẽ liên tục tạo ra khoảng 2.000.000 ion âm/cm3, gấp 100 lần so với nồng độ ion mà rừng tự nhiên tạo ra, giúp làm sạch bụi PM2.5, khử mùi sơn độc hại, giúp cải thiện chất lượng không khí ngoài trời hoặc trong nhà mà bản thân trẻ đeo thiết bị hít vào.

Hàng triệu ion âm được tạo ra từ thiết bị trên cổ sẽ khuếch tán vào vùng không khí trước mặt của người đeo, các ion này sẽ gắn kết với các hạt trong không khí tại đây (bụi mịn, phấn hoa, lông thú,...) biến chúng thành những khối lớn hơn, to hơn và rơi xuống đất. Cơ chế hoạt động này giống như một loại mặt nạ vô hình giúp loại bỏ hiệu quả các hạt trong không khí, bảo vệ người đeo không hít vào các chất ô nhiễm trong không khí.

Ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào đời sống hàng ngày sẽ giúp chúng ta phòng chống bệnh tật tốt hơn, chủ động hơn, bảo vệ sức khỏe bản thân và người thân trong gia đình.