Bệnh đau đầu ở người già: Cảnh giác thiếu máu não

Đau đầu thứ phát là cơn đau đầu xuất hiện do một tình trạng khác, chẳng hạn như viêm, tổn thương nội sọ, bất thường cấu trúc cột sống, thuốc hoặc các bệnh lý đi kèm khác. Theo thống kê, nguy cơ đau đầu thứ phát có khả năng đe dọa tính mạng tăng gấp 10 lần ở những người cao tuổi. Dưới đây là một số tình trạng gây đau đầu ở người già nguy hiểm.

1.1 Đau đầu ở người già do thiếu máu não

Thiếu máu não là tình trạng giảm lưu lượng máu tuần hoàn lên não, dẫn đến lượng oxy và dưỡng chất cung cấp lên não bị thiếu hụt từ đó ảnh hưởng tới chức năng, cấu trúc của một phần hoặc toàn bộ não.

Nguyên nhân đau đầu ở người già trong thiếu máu não có thể do các mảng xơ vữa làm hẹp lòng mạch cản trở dòng máu lên não, thoái hóa đốt sống cổ chèn vào các mạch máu lên não hoặc tim bơm máu kém,...

Hậu quả của thiếu máu não có thể rất nghiêm trọng khi dòng máu bị tắc nghẽn hoàn toàn, khiến người bệnh bị suy tuần hoàn, suy hô hấp hoặc gây nhũn não và dẫn đến tử vong.

Trong thiếu máu não toàn bộ người bệnh có thể biểu hiện với: đau đầu âm ỉ hoặc từng cơn, hoa mắt, chóng mặt, mất ngủ, suy giảm trí nhớ, tư duy.

Với thiếu máu não cục bộ, ngoài cơn đau đầu, người bệnh còn có thể kèm theo các dấu hiệu thần kinh khu trú như yếu tay, chân, méo miệng, mất cảm giác, thất điều, các bất thường về giọng nói, thị lực,...

1.2 Đau đầu ở người già do chảy máu trong não

Cơn đau đầu liên quan đến chảy máu trong sọ có tính chất đau khá dữ dội, khởi phát đột ngột, đạt cường độ cao nhất trong vòng 60 giây. Nguyên nhân của cơn đau đầu này có thể do huyết áp tăng cao làm vỡ mạch máu trong não, hoặc chấn thương ở vùng đầu do va đập, sự rối loạn đông máu, mạch máu dị dạng,...

Đối với bất kỳ bệnh nhân nào khi gặp cơn đau đầu này, kể cả bệnh nhân lớn tuổi, đều nên nhanh chóng tìm đến sự trợ giúp y tế sớm nhất có thể.

1.3 Viêm động mạch tế bào khổng lồ gây đau đầu ở người già

Viêm động mạch tế bào khổng lồ (GCA) là một bệnh viêm niêm mạc của các mạch máu vừa và lớn. Tiền sử lâm sàng của bệnh nhân có thể bao gồm các dấu hiệu sau đây: lớn tuổi hơn khi khởi phát, nhức đầu tiến triển, các triệu chứng toàn thân và đau đa cơ, thấp khớp, các vấn đề về thị lực.

Nguyên nhân chính xác của GCA vẫn chưa được biết rõ, một số giả thiết cho rằng thành động mạch bị hệ miễn dịch của cơ thể tấn công (nguyên nhân tự miễn) khiến cho lớp biểu mô mạch bị sưng phù nề và làm hẹp lòng mạch.

Vì nguyên nhân đau đầu ở người già trong trường hợp này không rõ ràng cộng với các triệu chứng sớm có thể có thể trùng lặp với nhiều bệnh lý khác nên việc chẩn đoán GCA khá khó khăn.

Cách chữa đau đầu ở người già do viêm động mạch tế bào khổng lồ là dùng liều cao corticosteroid. Việc này không chỉ giúp cải thiện triệu chứng còn có thể giúp ngăn ngừa biến chứng mất thị lực vĩnh viễn.

1.4 Đau đầu do tim

Ở người lớn tuổi, nhức đầu do gắng sức, đặc biệt là ở những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ tim mạch, có thể là triệu chứng của đau đầu do tim (cardiac cephalalgia) - đây là một rối loạn đau đầu thứ phát hiếm gặp.

Cơn đau đầu xuất hiện ngay lập tức khi gắng sức và thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Bên cạnh sự khởi phát tức thì của gắng sức và cường độ nặng, các đặc điểm của đau đầu cũng khác nhau. Không giống như các rối loạn đau đầu khác, cách chữa đau đầu ở người già trong trường hợp này là sử dụng Nitroglycerin, điều này là duy nhất vì ở những bệnh nhân bị chứng đau nửa đầu, các dẫn xuất của nitrit sẽ kích hoạt cơn đau nửa đầu.

1.5 Đau đầu ở người già - Ngưng thở khi ngủ

Xảy ra ở khoảng 12% đến 18% bệnh nhân bị ngưng thở khi ngủ được định nghĩa là chứng đau đầu vào buổi sáng và cải thiện khi được chẩn đoán và điều trị chứng ngưng thở khi ngủ.

Tần suất ngưng thở khi ngủ tăng lên theo tuổi tác. Những bệnh nhân lớn tuổi bị đau đầu vào buổi sáng lần đầu nên được kiểm tra chứng ngưng thở khi ngủ cũng như chất lượng giấc ngủ. Trong các nghiên cứu quan sát, điều trị bằng dùng máy thở áp lực dương liên tục giúp giải quyết cơn đau đầu ở 49% đến 90% bệnh nhân. (theo Mayo Clinic Proceedings)

1.6 Đau đầu ở người già - Tăng nhãn áp

Tăng nhãn áp bán cấp nên được nghi ngờ ở bệnh nhân đau đầu với thời gian dưới 4 giờ và mờ thị giác do điều kiện ánh sáng yếu. Tuổi khởi phát trung bình là 60 tuổi. Ánh sáng yếu dẫn đến giãn đồng tử, có thể làm tăng nhãn áp nhất thời, gây nhức đầu và mờ thị lực

Bệnh tăng nhãn áp bán cấp không được phát hiện có thể dẫn đến tổn thương dây thần kinh thị giác và mất thị lực tiến triển. Phẫu thuật cắt mống mắt chu biên là một phương pháp hiệu quả để chữa cả đau đầu và tăng nhãn áp.

1.7 Đau đầu Cervicogenic

Được định nghĩa là đau đầu do rối loạn bất kỳ thành phần nào của cột sống cổ, kèm theo hoặc không kèm theo đau cổ. Do bệnh thoái hóa đĩa đệm cổ tăng dần theo tuổi tác, nên chứng đau đầu Cervicogenic sẽ phổ biến hơn ở người lớn tuổi.

Nếu nghi ngờ bệnh nhân bị đau đầu Cervicogenic, chụp phim cột sống có thể xác định được bệnh lý cột sống cổ. Cách chữa đau đầu ở người già trong đau đầu Cervicogenic có thể vừa cấp tính vừa có thể phòng ngừa.

Điều trị có thể bằng thuốc, chẳng hạn như thuốc chống viêm không steroid (NSAID), hoặc các thủ thuật. Tuy nhiên, đặc biệt là ở những bệnh nhân lớn tuổi, các lựa chọn thay thế an toàn hơn là bắt đầu điều trị với các lựa chọn không dùng thuốc, bao gồm cả vật lý trị liệu.

1.8 Bệnh đau đầu ở người già do lạm dụng thuốc

Được định nghĩa là đau đầu xảy ra từ 15 ngày trở lên mỗi tháng trong bối cảnh sử dụng thuốc quá mức. Tùy thuộc vào loại thuốc, lạm dụng được định nghĩa là sử dụng hơn 10 hoặc 15 ngày mỗi tháng.

Khi không tìm ra nguyên nhân đau đầu ở người già, hay nói cách khác là đã loại trừ đau đầu thứ phát, các bác sĩ bắt đầu xem xét đến đau đầu nguyên phát.

Việc chẩn đoán đau đầu nguyên phát dựa trên các đặc điểm đau đầu bao gồm thời gian, các đặc điểm liên quan và tần suất.

Bước đầu tiên để chẩn đoán đau đầu nguyên phát là xác định xem cơn đau đầu kéo dài nhiều hơn hay ít hơn 4 giờ.

Nếu kéo dài hơn 4 giờ, đó có thể là đau nửa đầu migraine, đau đầu tuýp căng thẳng (TTH), đau nửa đầu liên tục (HC), nhức đầu dai dẳng hàng ngày (NDPH), tùy vào đặc điểm của cơn đau đầu.

Nếu kéo dài ít hơn 4 giờ, chẩn đoán có thể là bệnh cephalalgias tự trị sinh ba (bao gồm chứng huyết nhiệt kịch phát mãn tính, đau đầu từng đám, hemicrania liên tục và đau đầu thần kinh một bên kéo dài với tiêm và chảy nước mắt kết mạc), hội chứng đau đầu khi ngủ (HH), đau đầu do ho nguyên phát,... cũng tùy vào đặc điểm của cơn đau đầu.

Tóm lại, việc chẩn đoán và xử trí đau đầu ở người lớn tuổi khác với những người trẻ hơn.Đối với người lớn tuổi, các rối loạn thứ phát luôn phải được coi là nguyên nhân gây ra đau đầu. Sau khi loại trừ nguyên nhân thứ phát, phải xác định loại rối loạn đau đầu nguyên phát. Bất kể chẩn đoán rối loạn đau đầu nguyên phát hay thứ phát, các lựa chọn điều trị có thể bị hạn chế đối với bệnh nhân lớn tuổi và có thể cần được điều chỉnh cho phù hợp với sự hiện diện của các tình trạng bệnh lý đi kèm.