Bướu giáp nhân 2 thuỳ: Chẩn đoán và điều trị

Bướu giáp nhân 2 thuỳ là khái niệm dùng để chỉ bất kỳ sự tăng trưởng bất thường làm hình thành một khối u dạng đặc tại cả 2 thùy trong tuyến giáp. Trong bất cứ trường hợp nào phát hiện thấy nhân giáp với các đặc điểm đa dạng, việc chẩn đoán và điều trị luôn đòi hỏi sự tích cực, can thiệp sớm để phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra.

Sự xuất hiện của các nhân trong tuyến giáp là khá phổ biến ở cộng đồng. Nguy cơ hình thành một khối u tuyến giáp sờ thấy được ước tính là 5-10%. Tuy nhiên, một siêu âm độ phân giải cao đã cho thấy tỷ lệ có các nhân trong tuyến giáp tăng lên đến 9-68% các cá nhân khi được chọn ngẫu nhiên và tình trạng này ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều hơn nam giới

Theo đó, bướu giáp nhân 2 thuỳ được định nghĩa là khi có sự hiện diện của các nhân tại cả hai thùy tuyến giáp. Lúc này, các đặc điểm về số lượng và vị trí nhìn chung không gây ảnh hưởng bằng đặc điểm về tính chất, kích thước của nhân. Các nhân có thể làm tăng sản xuất và bài tiết hormon tuyến giáp vào trong máu và gây ra hiện tượng cường giáp. Ngược lại, nếu các nhân gây chèn ép các cơ quan xung quanh gây khó thở, khó nuốt và làm giảm hormone tuyến giáp, dẫn đến suy giáp là một điều đáng lưu ý.

Hơn nữa, trong khi các nhân ở tuyến giáp phổ biến là lành tính, bệnh lý ác tính của tuyến giáp cũng chiếm tỷ lệ xảy ra là ở 7-15% các nốt. Đồng thời, tỷ lệ mắc nhân tuyến giáp có bản chất ác tính tuyến giáp đã tăng nhanh trong những năm gần đây. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và điều trị triệt căn, tỷ lệ sống sót đối với ung thư tuyến giáp vẫn khá ổn định một cách khả quan.

Nếu người bệnh có bướu giáp nhân 2 thuỳ, ung thư tuyến giáp là một chẩn đoán không thể loại trừ nhưng cần phải xác định. Bởi lẽ, khác biệt rất lớn so với bệnh lý ác tính tại những hệ cơ quan khác, nếu được phát hiện và can thiệp đúng cách, tiên lượng sống còn của bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp là tương đương người bình thường.

Theo đó, các yếu tố giúp gợi ý chẩn đoán ác tính ở bướu giáp nhân 2 thuỳ bao gồm:

• Tuổi dưới 20 tuổi hoặc hơn 70 tuổi
• Giới tính nam
• Có các triệu chứng liên quan đến chứng khó nuốt, khó nói hay khó thở
• Có tiền căn chiếu xạ vùng cổ
• Có tiền sử ung thư biểu mô tuyến giáp
• Sờ thấy nhân giáp là một nốt sần cứng, cứng hoặc bất động
• Có sự hiện diện của hạch trong vùng cổ

Ngược lại, nếu người bệnh có các yếu tố gợi ý dưới đây, khả năng chẩn đoán lành tính sẽ cao hơn:

• Có tiền sử gia đình mắc bệnh lý tự miễn (ví dụ viêm tuyến giáp Hashimoto)
• Có tiền sử gia đình của u tuyến giáp lành tính hoặc bướu cổ
• Có tình trạng rối loạn chức năng hormon tuyến giáp (ví dụ, suy giáp, cường giáp)
• Cảm giác đau đớn vùng cổ hoặc đau liên quan đến nhân giáp
• Sờ thấy nhân giáp mềm, mịn và có tính di động

Chẩn đoán bướu giáp được đặt ra tùy vào lý do đi khám của người bệnh. Tuy nhiên, trong phần lớn các trường hợp, sự hiện diện của nhân giáp 2 thuỳ là nhờ vào thăm khám cấu trúc thực thể hay hình ảnh học. Bệnh nhân sẽ đến khám vì tự sờ thấy các nốt trong tuyến giáp hay khi soi trong gương, cài nút áo, đeo dây chuyền.

Khi đến khám, bác sĩ sẽ xác định lại các cấu trúc bất thường này bằng cách sờ nắn vùng trước cổ, đánh giá kích thước các nhân, vị trí và cả tính xâm lấn xung quanh, phát hiện hạch. Kế đó, một chỉ định đánh giá nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH), được sử dụng để sàng lọc bệnh suy giáp hoặc cường giáp. Ngoài ra, việc đo lường cả nồng độ thyroxine huyết thanh (T4) và triiodothyronine (T3) cũng có thể hữu ích. Trong hầu hết các trường hợp của bướu giáp nhân 2 thuỳ, mức TSH là bình thường.

Trong trường hợp nhân tuyến giáp đơn độc và có giá trị TSH bình thường, không cần làm thêm xét nghiệm đánh giá chẩn đoán trừ khi nghi ngờ bệnh tự miễn như viêm tuyến giáp Hashimoto. Đồng thời, xét nghiệm về kháng thể kháng antithyroid peroxidase (chống TPO) trong huyết thanh và kháng thể kháng antithyroglobulin (chống Tg) cũng cần thiết để chẩn đoán viêm tuyến giáp Hashimoto.

Song song đó, việc khảo sát bằng công cụ hình ảnh học cũng cho phép xác định cấu trúc bất thường trong mô giáp là nhân giáp hay nang giáp hay u sùi trong ung thư giáp. Phương pháp thường được lựa chọn là siêu âm tuyến giáp. Do những tiến bộ trong công nghệ, siêu âm ngày nay rất nhạy trong việc xác định kích thước và số lượng nhân tuyến giáp. Tuy vậy, siêu âm vẫn có thể gặp hạn chế khi cần phân biệt một nhân lành tính với một nhân ác tính. Tuy nhiên, kết hợp giữa siêu âm độ phân giải cao với siêu âm Doppler và chụp xạ hình, đây là cách thức hữu ích trong sàng lọc các nhân tuyến giáp có phải là bệnh lý ác tính.Đồng thời, để việc phân biệt này đạt “tiêu chuẩn vàng”, siêu âm sẽ còn được sử dụng để định hướng chọc hút tuyến giáp bằng cách chọc kim, lấy tế bào và làm sinh thiết. Ngoài ra, các công cụ hình ảnh học tại tuyến giáp cũng có thể sử dụng là chụp cắt lớp, chụp cộng hưởng từ.

Việc điều trị bướu giáp nhân 2 thuỳ bằng phẫu thuật nên sớm được khuyến nghị cho các trường hợp có bướu giáp nhân 2 thuỳ gây ra các triệu chứng đè nén, chèn ép. Đồng thời, đây sẽ là điều trị ban đầu đối với nhân giáp có bản chất là ác tính, nhằm triệt căn trong giai đoạn sớm.

Bên cạnh đó, nếu các nhân giáp không gây ra những rối loạn chức năng tuyến giáp, điều trị nội khoa với liệu pháp ức chế T4 hiện vẫn đang gây tranh cãi. Vai trò trong việc có thể ngăn ngừa hình thành nhân giáp mới vẫn chưa rõ ràng.

Hầu hết các bướu giáp nhân 2 thuỳ với các nhân lành tính khác sẽ không cần bất kỳ sự can thiệp cụ thể nào, trừ khi có các triệu chứng chèn ép cục bộ trong quá trình tăng kích thước một cách đáng kể, như khó nuốt, nghẹt thở, khó thở, khàn giọng hoặc đau đớn. Các tình huống này đôi khi cần phải cắt bỏ tuyến giáp.

Điều trị bằng Radioiodine (131-I) cũng có thể là một lựa chọn thay thế để điều trị bệnh bướu độc tuyến giáp. Chỉ định của điều trị này là khi bướu giáp nhân 2 thuỳ tạo ra quá nhiều hormone tuyến giáp, gây cường giáp và không thể kiểm soát được với thuốc. Lúc này, chống chỉ định tuyệt đối duy nhất đối với liệu pháp 131-I là mang thai và cho con bú.

Khi nhận thấy sự tăng trưởng từ hơn 50% thể tích so với nhân tuyến giáp ban đầu thì chỉ định sinh thiết lặp lại cần phải đặt ra.

Hơn nữa, các nhân tuyến giáp dù là lành tính vẫn cần phải được theo dõi lâu dài vì nguy cơ kết quả âm tính giả sau sinh thiết ban đầu, với tỷ lệ vào khoảng 5%. Theo đó, nếu không thấy bướu giáp nhân 2 thuỳ tăng kích thước hơn, khoảng thời gian cần theo dõi là từ 3 đến 5 năm có thể được lên kế hoạch cho người bệnh.

Tóm lại, cách chẩn đoán và điều trị bướu giáp nhân 2 thuỳ là tùy vào từng đặc điểm của nhân, như kích thước, tính xâm lấn, khả năng gây rối loạn chức năng tuyến giáp. Tuy nhiên, đặc điểm quan trọng nhất là khả năng ác tính. Theo đó, tiên lượng bệnh nhân sẽ khả quan một cách có ý nghĩa nếu được phát hiện sớm và can thiệp đúng cách.