Các thuốc chống trầm cảm nhẹ: Khi nào cần dùng?

Thuốc chống trầm cảm chỉ được dùng và có hiệu quả khi người bệnh bị trầm cảm trung bình và nặng. Với trầm cảm nhẹ, người bệnh được khuyên áp dụng các biện pháp khác. Ngày nay, một số loại thuốc chống trầm cảm thế hệ mới có thể được chỉ định kết hợp với các liệu pháp khác hoặc các loại thuốc khác để điều trị bệnh.

Trầm cảm là tình trạng não bộ hướng cơ thể đến những cảm xúc và suy nghĩ tiêu cực, nếu kéo dài con người có thể cảm thấy bất lực với mọi việc và nghiêm trọng hơn là có thể dẫn đến những hành vi khiến bản thân gặp nguy hiểm.

Trầm cảm có thể do các nguyên nhân sau gây ra như: tiền sử gia đình có người thân bị bệnh trầm cảm, bị sang chấn tâm lý khi còn nhỏ, cấu trúc não bất thường; rối loạn hormone; người kém tự tin hoặc thường xuyên tự trách bản thân; gặp các vấn đề áp lực trong cuộc sống và các mối quan hệ; mắc các bệnh mãn tính như ung thư; thói quen thường xuyên uống rượu, bia hoặc sử dụng chất kích thích; giới tính (phụ nữ có xu hướng dễ bị trầm cảm hơn) hoặc người có các vấn đề về giới tính; ....

Biểu hiện của trầm cảm cũng rất khác nhau, tuy nhiên, người bị trầm cảm thường có những triệu chứng như cảm xúc thay đổi theo chiều hướng tiêu cực; hành vi thay đổi, chán chường; nhận thức và khả năng tình dục suy giảm.

Bệnh trầm cảm nếu không điều trị có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, không chỉ với bản thân người bệnh mà còn gia đình và xã hội.

Sử dụng thuốc chống trầm cảm là một trong những phương pháp phổ biến điều trị bệnh trầm cảm. Hiện nay, có nhiều hơn 30 loại thuốc chống trầm cảm, đa phần các thuốc hoạt động bằng cách tăng cường khả năng hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ như serotonin và noradrenalin tác động đến cảm xúc và tâm trạng của người bệnh.

Các thuốc chống trầm cảm được phân thành các nhóm chính sau:

• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI): SSRI có tác dụng ngăn chặn sự tái hấp thu chất dẫn truyền thần kinh serotonin, từ đó làm tăng nồng độ của serotonin để cải thiện bệnh.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: Thuốc này thường được chỉ định trong trường hợp người bệnh không đáp ứng với các thuốc điều trị trầm cảm trước đó. Tuy nhiên, nhược điểm của thuốc này là gây tác dụng phụ nhiều hơn so với các thuốc chống trầm cảm thế hệ mới.
• Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOIs): MAOIs cũng có thể được chỉ định trong trường hợp các loại thuốc chống trầm cảm khác không có tác dụng. Khi dùng MAOIs cần lưu ý về chế độ ăn uống cũng như các loại thuốc khác đang dùng vì có thể xảy ra tương tác nguy hiểm đối với sức khỏe.
• Thuốc chống trầm cảm không điển hình: Lạm dụng thuốc chống trầm cảm này trong thời gian dài có thể khiến người bệnh bị hưng cảm hoặc rối loạn hưng cảm - trầm cảm. Bên cạnh đó, loại thuốc này cũng có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn như khô miệng, táo bón, hạ huyết áp, chóng mặt, an thần.

Bệnh trầm cảm được chia thành 3 mức độ từ nhẹ, trung bình đến nặng. Thực tế trong điều trị, thuốc chống trầm cảm chỉ được sử dụng và có hiệu quả đối với trầm cảm từ mức độ trung bình trở lên. Với trầm cảm nhẹ, người bệnh có thể được khuyên thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh, tập thể thao, nghe nhạc thư giãn để cải thiện tâm trạng, tránh xa các chất kích thích, cố gắng loại bỏ suy nghĩ tiêu cực và tập trung cho những suy nghĩ, cảm xúc tích cực hơn.

Nếu việc điều trị không dùng thuốc không giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh, hoặc trầm cảm tiến triển sang giai đoạn trung bình và nặng hơn, lúc này người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc chống trầm cảm và có thể kết hợp với các liệu pháp khác để giúp tâm lý người bệnh ổn định hơn.

Trước khi bắt đầu dùng thuốc chống trầm cảm cần lưu ý:

• Nên dùng với liều thấp nhất và phù hợp với tình trạng bệnh.
• Kiên trì dùng thuốc trong thời gian đầu điều trị, ngay khi cả các triệu chứng đã được cải thiện để đạt hiệu quả của thuốc.
• Nếu gặp tác dụng phụ trong giai đoạn đầu dùng thuốc, người bệnh tránh tự ý ngừng thuốc đột ngột vì các triệu chứng sẽ tự biến mất.
• Người bệnh có thể được chỉ định phối hợp nhiều loại thuốc chống trầm cảm để điều trị nếu việc sử dụng đơn trị liệu các loại thuốc trước đó không có hiệu quả.
• Quá trình dùng thuốc cần có sự giám sát và theo dõi chặt chẽ để người bệnh không có những hành vi bất thường do thuốc gây ra.

Trong mọi trường hợp, việc chỉ định dùng thuốc chống trầm cảm cần có sự chỉ định của bác sĩ để tránh sự gia tăng ý định và hành vi tự sát ở người bệnh, nhất là nhóm đối tượng thanh thiếu niên và trẻ vị thành niên.

Chỉ cần dùng thuốc chống trầm cảm trong trường hợp bệnh được chẩn đoán ở giai đoạn trung bình và nặng, vì khi đó thuốc mới có hiệu quả điều trị. Để chống trầm cảm nhẹ, người bệnh được khuyên áp dụng các liệu pháp không dùng thuốc.