Mọi thứ bạn cần biết về bệnh dị ứng

Dị ứng là tình trạng mà cơ thể phản ứng quá mức với một chất gây dị ứng và có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, tùy vào tác nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh dị ứng. Để có thể hiểu chi tiết về cách chữa bệnh dị ứng, hãy tham khảo qua bài viết dưới đây.

Dị ứng là một tình trạng thường gặp, gây ra do phản ứng của hệ thống miễn dịch đối với một chất lạ (hay gọi là dị nguyên), những chất lạ này thường không gây hại cho cơ thể, nhưng cơ thể lại phản ứng một cách quá mức với nó. Những chất lạ này được gọi là chất gây dị ứng. Chúng có thể bao gồm một số loại như thực phẩm, thuốc, phấn hoa hoặc lông thú cưng...

Bình thường hệ thống miễn dịch của chúng ta có nhiệm vụ là giữ cho cơ thể chúng ta khỏe mạnh bằng cách phản ứng để chống lại các mầm bệnh có hại. Nó thực hiện điều này bằng cách tấn công bất cứ thứ gì mà nó cho là có thể khiến cơ thể bạn gặp nguy hiểm. Hệ thống miễn dịch của chúng ta thường thích nghi với môi trường sống để có những phản ứng thích hợp, ví dụ như khi cơ thể bạn gặp phải một thứ gì đó giống như lông của vật nuôi, hệ miễn dịch sẽ nhận ra rằng vật này là vô hại. Tuy nhiên, ở những người bị bệnh dị ứng thì hệ thống miễn dịch coi nó như một kẻ gây hại từ bên ngoài đe dọa cơ thể và tấn công, gây ra những triệu chứng dị ứng.

Tùy thuộc vào chất gây dị ứng, phản ứng dị ứng có thể bao gồm viêm kết mạc mắt, hắt hơi hoặc một loạt các triệu chứng khác.

Các triệu chứng gặp phải do dị ứng tùy thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm loại dị ứng và mức độ nghiêm trọng của bệnh dị ứng.

2.1 Các dấu hiệu dị ứng tùy thuộc vào tác nhân và mức độ dị ứng

• Đối với dị ứng thực phẩm

Dị ứng thực phẩm có thể gặp sau khi bạn ăn những loại thực phẩm có nguy cơ gây ra dị ứng với bản thân. Một số dấu hiệu có thể gặp bao gồm: Sưng tấy, phát ban trên da, buồn nôn, mệt mỏi... Có thể mất một thời gian để bạn có thể nhận ra được bạn bị dị ứng với thực phẩm, sau khi ăn thực phẩm gây dị ứng thông thường phải ở lần thứ 2 trở đi mới có những biểu hiện dị ứng từ nhẹ tới nặng. Nếu bạn có phản ứng nghiêm trọng sau bữa ăn và không biết tại sao thì bạn cần đến gặp chuyên gia y tế ngay lập tức để có thể biết nguyên nhân chính xác gây ra dị ứng và nên tránh nó ở những lần sau.

• Đối với dị ứng theo mùa

Các triệu chứng bệnh dị ứng có thể xuất hiện vào một mùa nhất định, vì các tác nhân gây dị ứng chỉ xuất hiện vào mùa đó. Ví dụng như bệnh sốt cỏ khô, có thể xuất hiện các triệu chứng tương tự như của cảm lạnh. Các triệu chứng bao gồm nghẹt mũi, chảy nước mũi và sưng mắt.

• Đối với dị ứng nghiêm trọng

Dị ứng nghiêm trọng có thể gây ra tình trạng sốc phản vệ. Đây là một trường hợp khẩn cấp đe dọa tính mạng của người bệnh có thể dẫn đến khó thở, sưng mặt, họng, choáng váng và mất ý thức. Nếu bạn gặp những triệu chứng này sau khi tiếp xúc với chất có thể gây ra dị ứng, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

2.2 Một số biểu hiện bệnh liên quan tới dị ứng

Dị ứng trên da

Dị ứng da có thể là một triệu chứng của dị ứng. Chúng cũng có thể là kết quả của việc tiếp xúc với chất gây dị ứng. Dị ứng trên da có thể do bạn ăn phải hay uống phải một tác nhân nào đó có thể gây ra dị ứng. Còn viêm da tiếp xúc dị ứng là do bạn tiếp xúc trực tiếp vùng da đó với chất gây dị ứng như rửa tay bằng xà phòng, cồn...

Các loại dị ứng da bao gồm:

• Phát ban trên da: Các vùng da bị kích ứng, đỏ hoặc sưng và có thể kèm theo đau, ngứa.
• Bệnh chàm: Hay còn gọi là viêm da cơ địa, triệu chứng là xuất hiện các mảng da bị viêm, có thể ngứa và gây ra chảy máu do gãi.
• Viêm da tiếp xúc: Các mảng da đỏ, ngứa xuất hiện gần như ngay lập tức sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Hen suyễn hay hen phế quản

Hen suyễn là một tình trạng viêm đường hô hấp và dẫn tới co thắt đường hô hấp phổ biến. Nó làm cho việc thở trở nên khó khăn hơn và có thể gây ra thu hẹp đường dẫn khí trong phổi.

Bệnh hen suyễn có liên quan mật thiết đến dị ứng. Đợt cấp hen phế quản có thể do sự phản ứng quá mức của niêm mạc đường hô hấp với tác nhân gây bệnh, từ đó có thể làm cho bệnh hen suyễn hiện tại trở nên tồi tệ hơn. Khi dị ứng và hen xảy ra cùng nhau được gọi là hen suyễn do dị ứng, hoặc hen suyễn dị ứng. Theo ước tính của Tổ chức Dị ứng và Hen suyễn Hoa Kỳ, hen suyễn do dị ứng có nguy cơ ảnh hưởng đến khoảng 60% số người bị hen suyễn ở Hoa Kỳ. Ngoài ra, nhiều người bị dị ứng có thể cũng bị hen suyễn.

Viêm mũi dị ứng

Khi bị dị ứng, bạn có thể xuất hiện các triệu chứng như chảy nước mũi, hắt hơi ngứa mũi và ho. Điều này, có thể do bệnh viêm mũi dị ứng gây ra.

Đôi khi những dấu hiệu này có thể bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường. Tuy nhiên, điểm khác biệt đó là dị ứng có thể xuất hiện thêm các biểu hiện trên da, ngứa mắt...còn cảm lạnh thông thường có thể dẫn đến đau nhức cơ thể, thậm chí là sốt.

Một vấn đề có thể xảy ra khiến hai tình trạng này dễ xảy ra. Dị ứng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch trong thời gian dài, khi hệ thống miễn dịch bị ảnh hưởng nó có thể khiến bạn có nhiều khả năng nhiễm virus, do đó tăng nguy cơ bị cảm lạnh nhiều hơn.

Sốt cỏ khô

Sốt cỏ khô có thể gây ra các triệu chứng bao gồm hắt hơi, ho dai dẳng. Đó là kết quả của việc cơ thể phản ứng quá mức với các chất gây dị ứng. Không giống như ho trong bệnh viêm phế quản mãn tính, ho do sốt cỏ khô ( do dị ứng) chỉ là tạm thời. Bạn chỉ có thể gặp các triệu chứng của tình trạng dị ứng theo mùa này vào những thời điểm cụ thể trong một năm, đặc biệt là mùa xuân.

Viêm phế quản do dị ứng

Virus hoặc vi khuẩn có thể gây ra bệnh viêm phế quản, hoặc bệnh này cũng có thể là kết quả của tình trạng dị ứng. Trong đó, viêm phế quản cấp tính thường do tác nhân vi sinh, nhất là virus thường khỏi sau vài ngày hoặc vài tuần. Còn viêm phế quản mạn tính có thể kéo dài nhiều tháng, có thể lâu hơn và cũng hay tái phát, nguyên nhân chủ yếu là do tiếp xúc với các chất gây dị ứng thông thường. Một số chất dị ứng gây ra bệnh dị ứng bao gồm: Khói thuốc lá, tình trạng ô nhiễm không khí, bụi, phấn hoa, khói hóa chất. Không giống như bệnh dị ứng theo mùa, nhiều chất gây dị ứng có thể tồn tại trong các môi trường như nhà ở hoặc văn phòng. Điều đó có thể làm cho bệnh viêm phế quản mãn tính dai dẳng hơn và có nhiều khả năng tái phát hơn.

Dị ứng và trẻ sơ sinh

Dị ứng da phổ biến hơn ở trẻ nhỏ và nó đang có xu hướng ngày càng gia tăng so với trước đây. Tuy nhiên, bệnh dị ứng da thường sẽ giảm dần khi trẻ lớn hơn. Dị ứng đường hô hấp và tình trạng thức ăn lại thường trở nên phổ biến hơn khi trẻ lớn hơn.

Dị ứng da thường gặp ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Bệnh chàm: Đặc trưng bởi viêm da và ngứa dai dẳng
• Viêm da tiếp xúc dị ứng: Loại dị ứng da này xuất hiện một cách nhanh chóng, thường ngay sau khi bé tiếp xúc với chất gây dị ứng
• Nổi mày đay: Là tình trạng xuất hiện các sẩn phù trên bề mặt da sau khi ăn hay sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Chúng sẽ không đóng vảy và nứt nẻ, thường mất đi sau một thời gian, nhưng thường kèm theo ngứa dữ dội.

Các nhà nghiên cứu không đưa ra nguyên nhân chính xác lý do tại sao hệ thống miễn dịch gây ra phản ứng dị ứng một cách quá mức khi một chất lạ bình thường là vô hại xâm nhập vào cơ thể. Dị ứng có liên quan tới yếu tố di truyền. Tuy nhiên, chỉ có di truyền tính nhạy cảm chung với phản ứng dị ứng, chứ không di truyền tác nhân cụ thể gây bệnh. Ví dụ, nếu mẹ bạn bị dị ứng với động vật có vỏ, điều đó cũng không nhất thiết có nghĩa là bạn cũng sẽ bị dị ứng với động vật có vỏ, mà có thể dị ứng với thực vật khác.

Mặc dù không rõ thực sự vì sao mà cơ thể bạn lại có phản ứng mạnh với tác nhân nào đó. Nhưng người ta nhận thấy một số loại chất gây dị ứng phổ biến bao gồm:

• Sản phẩm từ động vật: Bao gồm lông động vật, chất thải của mạt bụi và gián, thịt động vật.
• Thuốc: Hay gặp nhất là thuốc penicillin và sulfa, các thuốc khác cũng có thể gây bệnh dị ứng.
• Thực phẩm: Dị ứng với lúa mì, các loại hạt, sữa, động vật có vỏ và trứng là phổ biến hơn.
• Côn trùng đốt: Thường là nọc độc của côn trùng, bao gồm ong, ong bắp cày và muỗi.
• Các bào tử trong không khí của nấm mốc có thể gây ra phản ứng.
• Cây: Phấn hoa của cỏ dại và cây cối, nhựa từ thực vật như nhựa cây thường xuân độc và cây sồi độc, là những chất gây dị ứng do thực vật rất phổ biến.
• Các chất gây dị ứng khác ít phổ biến hơn: Cao su, thường được tìm thấy trong găng tay và bao cao su, các kim loại như niken cũng là những chất gây dị ứng phổ biến.

Ngoài ra, các tác nhân khác cũng có thể gây dị ứng cho bạn. Vì vậy, hãy theo dõi để biết tác nhân nào có nguy cơ gây dị ứng.

Khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ tình trạng dị ứng, bác sĩ thường sẽ hỏi kỹ về các triệu chứng của bạn, tiền sử tiếp xúc với các chất có nguy cơ dị ứng. Sau đó, để xác định cần tiến hành xét nghiệm máu và xét nghiệm da để có thể xác nhận hoặc chẩn đoán các chất gây dị ứng mà bác sĩ nghi ngờ:

• Xét nghiệm máu dị ứng

Xét nghiệm máu được dùng để tìm sự hiện diện của các kháng thể gây dị ứng đặc hiệu được gọi là immunoglobulin E (IgE) đặc hiệu. Kháng thể IgE đặc hiệu dương tính chỉ ra rằng chúng ta mẫn cảm với dị nguyên đặc hiệu đó. Kết quả này cần sự phiên giải của bác sĩ chuyên khoa dị ứng để hướng dẫn người bệnh tránh đúng dị nguyên dị ứng.

• Test da

Đây là xét nghiệm chuyên khoa do bác sĩ, kĩ thuật viên chuyên khoa dị ứng thực hiện. Test da với thuốc, thức ăn, dị nguyên hô hấp,...nghi ngờ dị ứng cần được tiến hành khi người bệnh không đang trong đợt dị ứng cấp tính và không sử dụng những thuốc chống dị ứng.

Cách tốt nhất để không bị dị ứng là tránh dị nguyên gây dị ứng, tuy nhiên có những trường hợp không tránh được hoặc có nhu cầu bắt buộc sử dụng, chúng ta có thể đến gặp bác sĩ chuyên khoa dị ứng miễn dịch để được tư vấn về phương pháp điều trị giải mẫn cảm.

Khi có phản ứng dị ứng xảy ra. Tùy thuộc vào mức độ biểu hiện dị ứng, chúng ta có thể sử dụng những thuốc sau:

Điều trị dị ứng thường bao gồm các loại thuốc như thuốc kháng histamin để kiểm soát các triệu chứng bệnh dị ứng. Thuốc có thể không cần kê đơn, những loại thuốc khác có thể được sử dụng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của dị ứng, bao gồm các loại thuốc khác như:

• Thuốc kháng histamine như diphenhydramine ( Benadryl ), cetirizine (Zyrtec), loratadine ( Claritin ): Đây là thuốc điều trị cơ bản tình trạng dị ứng.
• Thuốc corticosteroid: Medrol, prednisolon...Được dùng khi tình trạng dị ứng nghiêm trọng hay không kiểm soát được bằng thuốc kháng histamin thông thường.
• Thuốc thông mũi (Afrin, Suphedrine PE, Sudafed). Dùng trong trường hợp dị ứng gây viêm mũi, ngạt mũi.
• Singulair: chỉ nên được kê đơn thuốc này nếu không có lựa chọn điều trị thích hợp nào khác. Đây là bởi vì nó làm tăng rủi ro gây thay đổi hành vi và tâm trạng nghiêm trọng, chẳng hạn như suy nghĩ và có thể hành động tự sát.
• Liệu pháp miễn dịch: Nhiều người chọn liệu pháp miễn dịch để điều trị bệnh dị ứng. Điều này liên quan đến việc tiêm nhiều lần trong một vài năm để giúp cho cơ thể quen với tình trạng dị ứng của bạn. Liệu pháp miễn dịch nếu thành công có thể ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng quay trở lại.

Điều trị trong trường hợp khẩn cấp

Nếu bạn bị dị ứng nghiêm trọng như sốc phản vệ sẽ đe dọa đến tính mạng, cần điều trị bằng việc tiêm epinephrine ( adrenaline) khẩn cấp. Thuốc tiêm giúp ngăn chặn sự co thắt đường thở. Một số phản ứng dị ứng là một trường hợp cấp cứu y tế, nên các loại thuốc điều trị tình trạng này thường được chuẩn bị sẵn và có hướng dẫn cụ thể. Tuy nhiên, để thành công, bạn cần thực hiện nhanh chóng và quan trọng cần phát hiện sớm.

Các biện pháp tự nhiên điều trị bệnh dị ứng

Nhiều biện pháp tự nhiên và chất bổ sung được bán trên thị trường như một phương pháp điều trị và thậm chí là một cách để ngăn ngừa dị ứng. Tuy nhiên, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng, bởi vì một số phương pháp điều trị tự nhiên có thể chứa các chất gây dị ứng và làm cho các triệu chứng tồi tệ hơn.

Không có cách nào để có thể ngăn ngừa bệnh dị ứng, vì chưa rõ nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, bạn có thể thực hiện những cách để ngăn chặn các triệu chứng dị ứng xảy ra. Cách tốt nhất để ngăn ngừa các triệu chứng dị ứng là tránh các chất gây dị ứng như tránh ăn các loại thực phẩm khiến bạn dị ứng hay tiếp xúc các tác nhân khác.

Làm sạch không khí trong nhà hay nơi làm việc, vì không khí có thể chứa tác nhân gây dị ứng. Để có thể biết chính xác tác nhân dị ứng bạn có thể thực hiện test da, từ đó tránh được chúng dễ hơn.

Hầu hết các trường hợp dị ứng có biểu hiện nhẹ, tuy nhiên không hẳn như bạn nghĩ bệnh dị ứng chỉ gây ra cơn ngứa ngáy và hắt hơi...

Một số tình trạng dị ứng nặng có thể đe dọa đến tính mạng và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống:

• Sốc phản vệ: Gây ra đường thở đột ngột bị thu hẹp, tăng nhịp tim, sưng lưỡi và miệng...điều này gây nguy hiểm tới tính mạng.
• Ngứa ngáy khó chịu: Dị ứng trên da liên tục có thể gây ra ngứa ngáy khó chịu, ảnh hưởng tới thẩm mỹ vì gây ra thâm, sẹo trên da.
• Viêm mũi xoang dị ứng có thể làm tăng nguy cơ gây viêm xoang mạn, viêm tai giữa ở trẻ em...

Bệnh dị ứng thường phổ biến và đa số không gây nguy hiểm cho người mắc bệnh, nhưng nó có thể gây ra phản ứng nặng, đe dọa tính mạng. Cho nên, cần đề phòng việc sử dụng những chất nguy cơ cao gây dị ứng. Biện pháp chữa bệnh dị ứng tốt nhất đó là tránh xa tác nhân gây dị ứng và nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh để điều trị phù hợp nhất.

Nguồn tham khảo: healthline.com