Nên chụp cộng hưởng từ thông khí phổi để chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Nguyễn Vân Anh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là một trong những bệnh lý hô hấp mãn tính, gây khó thở trường diễn và thường khởi phát những đợt cấp gây nên tình trạng suy hô hấp. Chụp cộng hưởng từ thông khí phổi để chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là một trong những phương pháp mang lại nhiều hiệu quả không những đánh giá chức năng mà còn giúp khảo sát hình thái đường dẫn khí.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (Chronic obstructive pulmonary disease – COPD) là bệnh lý bao gồm hai tình trạng chính là viêm phế quản tắc nghẽn và khí phế thũng Đây cũng là bệnh lý hô hấp thường gặp nhất ở người lớn tại các nước phát triển.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính là tình trạng viêm và sưng mạn tính các đường dẫn khí, làm chúng trở nên nhỏ hơn bình thường. Sự thu hẹp này cản trở không khí đi ra trong thì thở ra của bệnh nhân, gây nên tình trạng ứ khí. Lâu dần các phế nang bị giãn nở, vách phế nang bị tổn thương mất tính đàn hồi. Kết quả hình thành các túi khí ứ đọng trong phổi. Đây được gọi là tình trạng khí phế thủng.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính được chẩn đoán dựa trên kết hợp các triệu chứng đường hô hấp như khó thở, ho kéo dài, khạc đờm kết hợp với có tiền sử tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ như hút thuốc lá, nghề nghiệp và ô nhiễm môi trường.

Về cận lâm sàng, khí phế thủng có thể thấy được trên X-quang ngực hoặc CT-scan. Tuy nhiên, để chẩn đoán xác định COPD, bệnh nhân cần được đo chức năng hô hấp với sự xuất hiện của hội chứng tắc nghẽn đường thở ra, FEV1 giảm; tăng dung tích khí cặn.

Ngoài thăm dò chức năng hô hấp bằng đo chức năng hô hấp, bệnh nhân có thể được đánh giá chức năng hô hấp bằng cách chụp cộng hưởng từ thông khí phổi. Đây được xem là một công cụ mới mang lại nhiều ưu điểm trong chẩn đoán COPD, không những đánh giá được chức năng hô hấp mà còn khảo sát được đặc điểm hình thái đường dẫn khí của bệnh nhân.

Trước đây, chụp cộng hưởng từ MRI phổi là một thách thức rất lớn vì tỷ trọng proton thấp của nhu mô phổi khiến các tính hiệu rất kém khi sử dụng những kĩ thuật thông thường. Ngày nay, với những cải tiến về kĩ thuật giúp cải thiện về khả năng quan sát đường dẫn khí ở phổi. Bên cạnh đó, việc kết hợp các khí dung hoặc các thuốc đối quang từ vào tĩnh mạch giúp nâng cao khả năng khảo sát hình thái học ở phổi bằng chụp cộng hưởng từ.

Sử dụng các chất đồng vị của khí Helium-3 hoặc khí Xenon X129 có độ phân cực cao H-MRI giúp tăng tỉ trọng proton trong đường dẫn khí, từ đó làm tăng tín hiệu trên phim chụp MRI. Những tín hiệu này cho phép đánh giá lưu lượng dòng khí đi vào đường thở và dung tích cặn của phổi.

Ngoài chỉ định đánh giá chức năng thông khí phổi trong bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, chụp cộng hưởng từ thông khí phổi còn được chỉ định ở những bệnh lý hô hấp khác như hen phế quản, xơ phổi, đánh giá chức năng phổi sau phẫu thuật cắt thùy phổi. Những chống chỉ định của chụp cộng hưởng từ thông khí phổi chủ yếu là các chống chỉ định của chụp cộng hưởng từ MRI như cấy ghép các thiết bị điện tử có kim loại, các cấy ghép các phương tiện phẫu thuật nội sọ, hốc mắt, mạch máu < 6 tháng, người bệnh trong trạng thái cấp cứu cần các thiết bị hồi sức bên cạnh.

Đối với những bệnh nhân có chống chỉ định của đo chức năng hô hấp có thể được chỉ định chụp cộng hưởng từ thông khí phổi, tránh được những biến chứng khi thực hiện đo chức năng hô hấp. Bên cạnh việc đánh giá chức năng, chụp cộng hưởng từ thông khí phổi còn cung cấp cái nhìn toàn thể về hình thái của đường dẫn khí, giúp đưa ra được tiên lượng điều trị cần thiết (nội khoa hoặc ngoại khoa) cho bệnh nhân.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính