Phương pháp nghiên cứu của dịch tễ học

Phương pháp nghiên cứu dịch tễ học được thực hiện dựa trên một cách tiếp cận có hệ thống. Nói một cách đơn giản, nhà dịch tễ học cần làm các công việc đó là đếm, chia và so sánh các trường hợp hoặc sự kiện sức khỏe. Tuy nhiên công việc này lại không hề đơn giản chút nào.

Cũng giống như các nghiên cứu khoa học khác, thực hành dịch tễ học cần dựa trên một cách tiếp cận thông tin có hệ thống. Nói một cách đơn giản, nhà dịch tễ học cần làm các công việc cụ thể sau đây:

• Đếm: Là đếm các trường hợp hoặc sự kiện sức khỏe và mô tả chúng theo thời gian, địa điểm và con người.
• Chia: Là chia số lượng các trường hợp với một mẫu số thích hợp để tính tỷ lệ.
• So sánh: Là so sánh các tỷ lệ trên theo thời gian hoặc cho các nhóm người khác nhau.

Tuy nhiên, để đếm được các trường hợp, thì nhà nghiên cứu dịch tễ học phải xác định được đối tượng nào được coi là một trường hợp. Để làm được điều này, họ cần đưa ra một định nghĩa về trường hợp. Sau đó sử dụng định nghĩa trường hợp này để tìm và thu thập thông tin về các trường hợp bệnh nhân.

Sau khi đã thu thập được số liệu, nhà dịch tễ học sẽ thực hiện phương pháp nghiên cứu dịch tễ học mô tả để mô tả các trường hợp theo thời gian, địa điểm và con người. Để tính tỷ lệ mắc bệnh, họ sẽ chia số lượng bệnh nhân cho quy mô dân số của một khu vực cụ thể.

Cuối cùng, để xác định xem liệu tỷ lệ này bị bệnh này có lớn hơn những gì người ta thường gặp hay không, và xác định các yếu tố góp phần vào sự gia tăng tỷ lệ này, nhà dịch tễ học sẽ so sánh tỷ lệ từ một nhóm dân số này với tỷ lệ của một nhóm so sánh thích hợp, sử dụng các kỹ thuật của phương pháp nghiên cứu dịch tễ học phân tích.

2.1.Xác định một trường hợp

Như đã nói ở trên, để có thể đếm được các trường hợp, thì nhà dịch tễ học cần phải xác định xem đâu được gọi là một trường hợp. Điều này được thực hiện bằng cách đưa ra một định nghĩa trường hợp cụ thể.

Một định nghĩa trường hợp là một bộ các tiêu chí tiêu chuẩn để phân loại xem một người có bệnh truyền nhiễm, hội chứng hoặc tình trạng sức khỏe đang cần nghiên cứu. Việc sử dụng một định nghĩa trường hợp tiêu chuẩn đã thỏa thuận sẽ đảm bảo rằng mọi trường hợp đều là tương đương, bất kể khi nào hoặc ở đâu, hay bất kỳ ai xác định trường hợp cũng như vậy.

Với một định nghĩa tiêu chuẩn, các nhà nghiên cứu có thể ghi nhận số lượng các trường hợp tại một thời điểm hoăc tại một nơi để so sánh với số lượng hoặc tỷ lệ bị bệnh trong khoảng thời gian khác hoặc ở một địa điểm khác.

2.2.Các thành phần của một định nghĩa trường hợp cho điều tra ổ dịch

Một định nghĩa trường hợp cụ thể bao gồm các tiêu chí khám lâm sàng và đôi khi là cả những hạn chế về thời gian, địa điểm và con người.

Các tiêu chí lâm sàng thường bao gồm các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm để xác nhận nếu có hoặc kết hợp các triệu chứng, dấu hiệu khác. Các định nghĩa trường hợp được sử dụng trong quá trình điều tra ổ dịch có nhiều khả năng bị giới hạn về thời gian, địa điểm và/hoặc con người.

Cả định nghĩa ca bệnh giám sát và định nghĩa ca dịch đều yêu cầu bệnh tương thích lâm sàng và xác nhận. Có nhiều định nghĩa trường hợp bệnh yêu cầu có xác nhận trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng cần thiết, bởi trong thực thế có một số bệnh không có kết quả xét nghiệm đặc biệt.

2.3.Tiêu chí trong định nghĩa trường hợp

Một định nghĩa trường hợp có thể có một vài bộ tiêu chí, sống còn tùy thuộc vào mức độ chẩn đoán nhất định. Trong quá đình điều tra, một số trường hợp có thể đang phát bệnh, với một vài triệu chứng hiện có chưa đủ để gọi là một trường hợp, xong những trước hợp này gọi là nghi ngờ mắc bệnh.

Một số trường hợp có thể được phân loại là nghi ngờ hoặc có thể trả thành một trường hợp thực sự khi chờ kết quả phòng thí nghiệm. Sau khi phòng thí nghiệm cung cấp kết quả, các trường hợp nghi ngờ có thể được xác định là một trường hợp hoặc không phải là một trường hợp nữa.

2.4. Sử dụng số lượng và tỷ lệ

Như đã nói ở trên, một trong những nhiệm vụ cơ bản trong y tế công cộng là xác định và đêm số các trường hợp. Các số liệu này, thường được lấy từ các báo cáo trường hợp được gửi bởi nhân viên ý tế và phòng thí nghiệm cho sở y tế, để xác định mức độ và quy mô xảy ra bệnh theo thời gian, địa điểm và con người.

Đếm các trường hợp cũng có giá trị cho kế hoạch y tế cho một khu vực cụ thể. Ví dụ số lượng được các nhà nghiên cứu thu thập, sau đó đưa ra những quyết định nhằm phòng chống các bệnh tật và nguy cơ sức khỏe khác.

Tỷ lệ cũng hữu ích để so sánh sự xuất hiện của bệnh trong các khoảng thời gian khác nhau. Điều này sẽ cho thấy mức độ bị bệnh và nguy cơ ảnh hưởng đến cộng đồng như thế nào.

Những nhóm đối tượng được coi là nhóm nguy cơ cao có thể được đánh giá và nhắm mục tiêu cho can thiệp đặc biệt. Các nhóm nguy cơ cao sẽ cho chúng ta biết cũng có thể được nghiên cứu để các định một số yếu tố nguy cơ như tuổi tác, điều kiện sức khỏe, tiền sử gia đình,...

XEM THÊM

• Chức năng cốt lõi của dịch tễ học
• Vắc xin giúp tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể như thế nào?
• Hoạt động thể lực là biện pháp tốt nhất tăng cường hệ miễn dịch