Suy tuyến cận giáp có nguy hiểm không?

Tuyến cận giáp gồm có 4 tuyến nằm ngay sau tuyến giáp, 2 tuyến nằm ở cực trên và 2 tuyến ở cực dưới. Kích thước của tuyến giáp rất nhỏ, chỉ khoảng 6*3*2 mm với màu sắc tương tự màu của tuyến giáp nên nếu không để ý thì rất khó phân biệt bằng mắt thường. Vì thế, khi thực hiện phẫu thuật tuyến giáp rất dễ cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ tuyến cận giáp, gây ra suy tuyến giáp. Tuy nhiên, một điều may mắn là khả năng tăng sinh của tuyến cận giáp rất tốt nên chỉ cần còn tồn tại một phần nhỏ của tuyến cận giáp thì phần này cũng sẽ tăng sinh tế bào và giúp đảm bảo chức năng của toàn bộ tuyến.

Về cấu tạo tế bào thì tuyến cận giáp gồm hai loại tế bào là tế bào chính và tế bào ưa oxy, trong đó thành phần cấu tạo chủ yếu là tế bào chính với chức năng là bài tiết ra parathormon (PTH) hay hormon tuyến cận giáp. Trong khi đó, tế bào ưa oxy chỉ có ở người trưởng thành chức năng đến nay vẫn chưa được biết rõ.

Hormone tuyến cận giáp có nhiệm vụ sản xuất vitamin D ở dạng hoạt động, điều chỉnh nồng độ axit của cơ thể và kiểm soát hàm lượng phospho của cơ thể. Những yếu tố này đều có tác dụng quan trọng trong việc ổn định cân bằng canxi.

Suy tuyến cận giáp là tình trạng tuyến cận giáp không sản xuất đủ lượng hormone cần thiết cho cơ thể. Điều này làm nồng độ canxi máu bị sụt giảm trong khi làm tăng hàm lượng phospho. Ở giai đoạn đầu, suy tuyến cận giáp sẽ có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cũng như làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Tuy nhiên, nếu sự thiếu hụt diễn ra lâu dài và nghiêm trọng sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm và người bệnh cần phải điều trị bệnh suốt đời.

Suy tuyến cận giáp gây ra hạ canxi máu sẽ dẫn đến các biểu hiện như:

• Da khô; tóc rụng nhiều, thậm chí là rụng từng mảng;
• Móng tay dễ bị gãy;
• Người mệt mỏi, thiếu sức sống;
• Những cơn đau nhức các cơ hoặc chuột rút;
• Tê, nóng hoặc ngứa ran ở vùng miệng, đầu ngón tay và ngón chân;
• Những cơn co giật, cơn tetany hoặc động kinh.

Nguyên nhân hoặc làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh suy tuyến cận giáp thường gặp là:

• Bệnh tự miễn: đây là nguyên nhân thường gặp nhất của suy tuyến giáp nguyên phát. Hệ miễn dịch của cơ thể đôi khi sẽ tạo ra những kháng thể nhận diện tuyến cận giáp như những tác nhân lạ có hại và sẽ tấn công vào các mô của tuyến cận giáp. Khi bị tấn công như vậy, tuyến cận giáp sẽ bị suy giảm chức năng và ngừng tiết hormone;
• Tổn thương sau phẫu thuật vùng cổ - họng: quá trình thực hiện phẫu thuật điều trị ung thư họng, cổ hoặc các bệnh lý tuyến giáp có thể làm bệnh nhân bị tổn thương tuyến cận giáp;
• Xạ trị ung thư phần ở mặt và cổ: tia phóng xạ có thể phá hủy các tuyến cận giáp;
• Nồng độ magie trong máu thấp: điều này làm suy giảm chức năng của tuyến cận giáp nên không tiết đủ lượng hormone cần thiết;
• Di truyền: gia đình có người thân bị suy tuyến cận giáp có thể làm tăng nguy cơ mắc phải căn bệnh này.

Khi tuyến cận giáp không bài tiết đủ lượng PTH sẽ dẫn đến những rối loạn trong cơ thể do tình trạng giảm nồng độ ion calci gây ra. Ngưỡng kích thích của sợi thần kinh cảm giác và vận động sẽ bị giảm xuống nên làm tăng đáp ứng thần kinh cơ. Người bệnh sẽ xuất hiện các cơn co giật, cơn tetany, gây co các cơ trong cơ thể. Nguy hiểm nhất là tình trạng co thắt thanh quản gây ngừng thở và nếu không cấp cứu kịp có thể dẫn đến tử vong.

Nếu không xảy ra các trường hợp cấp cứu hoặc tử vong thì bệnh suy tuyến cận giáp cũng sẽ dẫn đến những nguy cơ biến chứng nặng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Những biến chứng này có thể hồi phục hoặc không thể hồi phục trở lại như trước được.

Những biến chứng có thể hồi phục là:

• Dị hình răng;
• Cơn Tetany: một dạng co thắt cơ kéo dài hay xảy ra nếu bị thiếu Canxi, tương tự như bị chuột rút ở tay;
• Cảm giác ngứa râm ran ở môi, lưỡi, ngón tay và bàn chân;
• Một số rối loạn nhịp tim.

Những biến chứng không thể phục hồi:

• Tích tụ Canxi trong não;
• Đục thủy tinh thể, kể cả ở người trẻ
• Chậm phát triển thể chất và tâm thần ở trẻ em

Mục tiêu chung trong điều trị suy tuyến cận giáp là đảm bảo cân bằng nồng độ canxi và các khoáng chất.

Việc bổ sung vitamin D và canxi carbonate là điều quan trọng nhất. Uống vitamin D giúp hỗ trợ cơ thể tăng cường khả năng hấp thụ canxi cũng như loại thải bớt phospho trong máu ra ngoài.

Lượng vitamin D và canxi mà bệnh nhân cần dùng sẽ được dựa vào tình trạng của bệnh nhân để quyết định. Hơn nữa, trong quá trình điều trị cũng luôn phải theo dõi nồng độ của các chất như phospho, canxi, magie và hormone tuyến cận giáp định kỳ. Hầu hết người bệnh suy tuyến cận giáp đều phải bổ sung canxi suốt đời.

Nếu trường hợp bệnh nhân bị co thắt cơ bắp hoặc nồng độ canxi quá thấp đến mức đe dọa đến tính mạng thì sẽ cần phải truyền canxi theo đường tĩnh mạch. Phương pháp này giúp nhanh chóng kiểm soát các triệu chứng do thiếu canxi vì canxi được bổ sung trực tiếp vào máu. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần phải bổ sung thêm thuốc lợi tiểu để hạn chế lượng mất canxi qua nước tiểu.

Bên cạnh việc dùng thuốc, người bị suy tuyến cận giáp cũng cần áp dụng chế độ ăn uống theo lời khuyên của các chuyên gia dinh dưỡng để phù hợp với thể trạng của mình. Cụ thể:

• Tăng cường tiêu thụ các thực phẩm nhiều canxi như: sữa và các chế phẩm từ sữa, các loại rau lá xanh, bông cải xanh, sữa đậu nành. Điều này giúp ổn định nồng độ canxi trong máu và không để canxi máu hạ xuống mức quá thấp.
• Hạn chế các thực phẩm chứa nhiều phospho trong khẩu phần ăn hàng ngày như phomai cứng, thịt đỏ, ngũ cốc nguyên hạt. Những loại nước ngọt có gas cũng cần phải tránh sử dụng do trong các sản phẩm này chứa nhiều phospho dưới dạng axit phosphoric.

Suy tuyến cận giáp là tình trạng không phổ biến nhưng lại ảnh hưởng rất lớn đến việc hạ canxi máu. Hạ canxi máu do suy tuyến giáp nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra những tình trạng cấp cứu nguy hiểm đến tính mạng và để lại nhiều biến chứng nặng nề về sau.