Tìm hiểu về xét nghiệm huyết tủy đồ

Xét nghiệm huyết tủy đồ là thao tác chọc tủy xét nghiệm máu để đưa ra các đánh giá, phân tích về tế bào máu, tế bào tủy, khả năng tạo máu trong tủy xương...để chẩn đoán các nguyên nhân thiếu máu hoặc nhận diện các bệnh lý nghiêm trọng.

Huyết tủy đồ là xét nghiệm phân tích số lượng và chất lượng các tế bào tủy xương để đánh giá chức năng tạo máu và có gợi ý các nguyên nhân gây rối loạn chức năng tạo máu ở tủy xương.

Xét nghiệm huyết tủy đồ thường được chỉ định cho các trường hợp:

• Tìm tế bào K di căn tủy xương.
• Đánh giá tình trạng sinh máu ở tủy xương trước và sau khi điều trị hóa chất.
• Xét nghiệm tế bào máu ngoại vi nghi ngờ bệnh lý về máu.
• Đánh giá tình trạng bệnh nhân u lympho ác tính.
• Những rối loạn về khả năng tạo máu và bệnh lý gây ảnh hưởng đến tủy xương.
• Lấy mẫu tủy xương để ghép tế bào gốc và những thủ thuật liên quan khác.

Người thực hiện:

• Bác sĩ chuyên khoa
• Kỹ thuật viên chuyên khoa
• Điều dưỡng

Dụng cụ sử dụng:

• Dụng cụ sát trùng tại chỗ
• Vật liệu cầm máu
• Kim chọc tủy
• Bơm tiêm 5-10ml
• 02 ống nghiệm có chống đông EDTA
• Bộ dụng cụ làm tiêu bản tủy, nhuộm Giemsa và hồng cầu lưới.
• Máy đếm tế bào hoặc các thiết bị khác thay thế.
• Thuốc tê (Lidocain 2% hoặc Xylocain 2%).
• Kính hiển vi quang học.

• Bác sĩ giải thích với bệnh nhân về quy trình, mục đích xét nghiệm huyết tủy đồ. Điều dưỡng thực hiện thử test thuốc tê trước.
• Bác sĩ hướng dẫn bệnh nhân nằm sấp trên giường cứng, dùng dung dịch sát trùng (cồn 70 độ hoặc iod 5%) để sát khuẩn vùng gai chậu sau trên của bệnh nhân.
• Tiêm 02 ống Novocain (hoặc Lidocain 2%) vùng gai chậu ở vị trí làm thủ thuật chọc hút tủy.
• Chọc kim vuông góc với mặt da, rút lòng kim tiêm hút lấy 1-1,5ml tủy xương. Tháo bơm tiêm có dịch tủy đưa cho kỹ thuật viên.
• Rút kim tiêm và băng vết chọc tủy bằng gạc vô khuẩn.
• Kỹ thuật viên cho dịch tủy vào ống chống đông EDTA và lắc trộn đều. Đếm dịch tủy xương trên máy đếm tế bào tự động và ghi kết quả số lượng bạch cầu, hồng cầu.
• Kỹ thuật viên bơm dịch tủy lên lam kính, kéo 4 tiêu bản và thực hiện quy trình nhuộm Giemsa. Để khô, nhỏ dầu và soi lam kính trên vật kính 10X, 40X, 100X.
• Đếm số lượng tế bào tủy. Đưa ra nhận định, kết quả đánh giá dựa trên các tiêu bản nhuộm và thông báo với bệnh nhân.

Cần quan sát kỹ đặc điểm hình thái trên tiêu bản máu nhuộm, đối chiếu với các thông số đo đếm được với trên thực tế. Nếu có bất thường cần xác định ngay là do bệnh lý hay lỗi kỹ thuật.

So sánh các kết quả thu được với giá trị tham chiếu của người khỏe mạnh.

Các số liệu cần phân tích

• Hồng cầu: số lượng tăng hay giảm, hình thể, kích thước, màu sắc, tỷ lệ hồng cầu non, hồng cầu lưới phân bố trên tiêu bản (để đánh giá khả năng sinh máu của tủy xương, xác định nguyên nhân thiếu máu)
• Tiểu cầu: số lượng và độ tập trung của tiểu cầu, kích thước tiểu cầu.
• Bạch cầu: đo tỷ lệ bạch cầu non, cấu trúc nhân, nguyên sinh chất và các hạt đặc hiệu có gì bất thường.
• Tế bào tủy: đo số lượng, hình thái tế bào tủy và các bất thường (nếu có).

Lưu ý:

• Kỹ thuật viên cần lưu ý ghi đầy đủ các thông số cần thiết. Tùy từng trường hợp mà ghi rõ những đặc điểm cần thiết, đặc biệt lưu ý các giá trị nằm ngoài miền giá trị bình thường.
• Chỉ đưa ra kết luận khẳng định khi có các yếu tố chắc chắn bởi đa số trường hợp chỉ cho phép gợi ý định hướng chẩn đoán.
• Bác sĩ có thể đề nghị bổ sung các xét nghiệm khác nếu cần thiết cho chẩn đoán.