Vai trò của siêu âm chẩn đoán bệnh Basedow

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Tống Dịu Hường - Bác sĩ chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang. Bác sĩ đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh.

Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn và đặc biệt quan trọng trong cơ thể con người, hormon tuyến giáp chi phối nhiều cơ quan đảm nhận chức năng chuyển hóa dinh dưỡng, phát triển cơ thể, hệ thống tim mạch vì vậy khi mắc Basedow, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân bị ảnh hưởng nặng nề.

1. Bệnh Basedow là gì?

Bệnh Basedow – hay còn gọi là Graves – là bệnh cường giáp tự miễn do hormon tuyến giáp tăng cao làm cho cơ thể con người bị xáo trộn nội tiết. Bệnh gặp chủ yếu ở nữ (khoảng 80%) và nếu tình trang bệnh không được chữa trị kịp thời mà để kéo dài thì rất nguy hiểm cho hệ tim mạch và có thể dẫn đến tử vong.

2. Biểu hiện của bệnh Basedow

Khi mắc bệnh cường giáp tự miễn, bệnh nhân sẽ xuất hiện những triệu chứng điển hình như sau:

• Nhịp tim nhanh: Nhịp tim thường lớn hơn 100 nhịp một phút hoặc tim loạn nhịp hoặc đánh trống ngực làm cho người bệnh luôn cảm thấy bồn chồn, lo lắng, bất an và thậm chí là khó thở.
• Giảm sút cân đột ngột: Ngay cả khi ăn uống ngon miệng, chế độ ăn uống vẫn bình thường điều độ hoặc thậm chí tăng khẩu phần. Trọng lượng cơ thể bệnh nhân vẫn thay đổi giảm cân trầm trọng mà không rõ nguyên nhân.
• Khả năng vận động kém: Triệu chứng điển hình của Basedow là các vấn đề với cơ bắp, như mệt mỏi và yếu sức, gây giảm sức lao động và vận động, bủn rủn chân tay, chân tay kém linh hoạt ảnh hưởng xấu đến khả năng vận động và lao động của bệnh nhân
• Stress: Là biểu hiện thường thấy của người bệnh khi bị cường giáp. Điều này có thể bao gồm những cơn khó chịu và kích động mà không có nguyên nhân, bệnh nhân dễ bị trầm cảm và lo âu, mất khả năng tập trung, gây khó ngủ, làm ảnh hưởng chất lượng cuộc sống.
• Đau nhức cơ bắp và khớp xương: Nhiều người mắc bệnh Basedow còn nhận thấy rằng họ bị run tay và các ngón tay, ra mồ hôi nhiều hơn.

3. Triệu chứng

Bệnh Basedow có thể bộc phát đột ngột hoặc tiến triển từ từ hằng ngày với hiện trạng như gây sút cân, mệt mỏi khó nhận biết ngay.

3.1 Triệu chứng cơ năng

• Gầy sút cân là biểu hiện cơ năng thường gặp nhất, người bệnh có thể giảm cân liên tục từ 3 - 20kg trong vòng vài tuần hoặc vài tháng trong khi mặc dù có thể vẫn ăn ngon..
• Rối loạn tinh thần: Dễ lo lắng, bị kích thích, cáu gắt, hay khóc, khó tập trung và công việc và mệt mỏi nhưng khó ngủ.
• Rối loạn thân nhiệt: Xuất hiện những cơn nóng bừng, vã nhiều mồ hôi nhất là ở vùng ngực và lòng bàn tay, bệnh nhân hay khát và uống rất nhiều nước.
• Tim mạch: Hay xuất hiện tình trạng đánh trống ngực, và có cảm giác nghẹt thở, đau khu vực trước tim.
• Rối loạn tiêu hóa (khoảng 20%): Bệnh nhân đi ngoài nhiều lần trong ngày phân nát và có thể kèm triệu chứng buồn nôn, nôn hay đau bụng.

3.2 Triệu chứng thực thể

Triệu chứng tim mạch

• Nhịp tim nhanh trên 100 cái một phút thường xuyên cả lúc nghỉ ngơi hay gắng sức
• Huyết áp phía tâm thu tăng, phía tâm trương không tăng
• Suy tim thường xảy ra ở người mắc bệnh tim từ trước

Triệu chứng thần kinh cơ

• Run đầu các chi, càng tăng lên cao khi xúc động hay cố gắng tập trung làm việc.
• Phản xạ gân xương thường tăng lên.

Bướu giáp

Đây là dấu hiệu phổ biến gặp ở khoảng 80% các bệnh nhân Basedow, bướu to lan tỏa, mật độ mềm hoặc chắc, di động khi nuốt.

Bệnh mắt nội tiết

• Thường gặp ở khoảng 40 - 60% các bệnh nhân Basedow, thương tổn thường xuất hiện ở cả 2 mắt nhưng có 10% trường hợp vẫn chỉ bị 1 bên.
• Dấu hiệu điển hình ở mắt là: Mi mắt nhắm không kín, hở khe mi mắt, lồi mắt hoặc nhìn đôi do liệt cơ vận nhãn.

Bệnh da do Basedow

Khá hiếm gặp chỉ ở 2-3% bệnh nhân Basedow, biểu hiện lâm sàng có thể gặp như phù niêm trước xương chày, tổn thương xương, dấu hiệu móng tay ngắn lại, giường móng tay dài ra.

4. Các phương pháp chuẩn đoán bệnh Basedow

Xét nghiệm hormon tuyến giáp: Xuất hiện FT4 Tăng, TSH giảm, ngoài ra bệnh nhân ở giai đoạn sớm chỉ có FT3 tăng.

• Nồng độ kháng thể TSH-RAb trong cơ thể tăng
• Xạ hình tuyến giáp để cho hình ảnh tuyến giáp tăng bắt giữ iod phóng xạ hoặc Technitium
• Siêu âm tuyến giáp: Nhận thấy kích thước tuyến giáp tăng, có thể thấy xuất hiện những ổ giảm âm nhỏ. Siêu âm Doppler màu có thể nhìn thấy hình ảnh cấu trúc tuyến giáp hỗn loạn như hình ảnh đám cháy trong thời kỳ tâm thu và tâm trương với các mạch máu giãn trong tuyến giáp

Siêu âm chuẩn đoán bệnh là kỹ thuật chẩn đoán bệnh qua hình ảnh bằng cách sử dụng sóng âm, lúc này các bác sĩ sẽ sử dụng đầu dò của máy siêu âm đặt ở vùng cổ bệnh nhân, sau đó máy siêu âm làm việc sẽ cung cấp hình ảnh chi tiết nhất về đặc điểm, tính chất của tuyến giáp và các cấu trúc lân cận ở cổ người bệnh.

Siêu âm tuyến giáp được thực hiện trong thời gian khoảng 20-30 phút.

Khi siêu âm tuyến giáp, bệnh nhân nằm trên một bàn kiểm tra và để hình ảnh siêu âm được rõ nét nhất bệnh nhân có thể được yêu cầu nằm nghiêng sang 2 bên hoặc nằm úp mặt xuống. Sau đó, bác sĩ sẽ bôi gel trong lên vùng cổ mà bệnh nhân cần siêu âm và thiết bị đầu dò. Gel sẽ giúp đầu dò tiếp xúc an toàn với cơ thể bệnh nhân và loại bỏ khí giữa đầu dò và da có thể chặn sóng âm thanh. Đầu dò được đặt trên vùng cổ và di chuyển qua lại trong khu vực cần kiểm tra.

Siêu âm sẽ cung cấp tất cả các hình ảnh thực tế của bệnh nhân trong thời gian thực và hình ảnh thay đổi liên tục khi đầu dò di chuyển. Hình ảnh sẽ được thu lại lên màn hình máy siêu âm để bác sĩ quan sát các đặc điểm của vùng tuyến giáp và chẩn đoán bệnh chính xác nhất.

Kỹ thuật siêu âm bướu cổ như một phần của quá trình đi khám sức khỏe. Siêu âm có thể cung cấp những hình ảnh có độ phân giải cao của các cơ quan khác, giúp bác sĩ có thể hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bạn.

Việc tìm hiểu những thay đổi hình ảnh tổn thương khu trú kết hợp trong tuyến giáp của bệnh nhân đã được chẩn đoán basedow trên lâm sàng và định lượng các hormon tuyến giáp..., từ đó giúp góp phần đưa ra chuẩn đoán tốt nhất về bệnh cho bệnh nhân.

Siêu âm là công cụ rất hữu hiệu để phát hiện, mô tả chân thực tính chất nhân giáp, giúp cho lâm sàng điều trị tận gốc bằng phẫu thuật đối với bệnh nhân có khả năng ác tính cao ngay sau khi điều trị bệnh nhân trở về bình giáp.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán Basedow