Virus cúm có thể thay đổi như thế nào?

Có bốn loại virus cúm, bao gồm: A, B, C và D. Virus cúm A và B ở người gây ra dịch bệnh theo mùa (được gọi là cúm mùa) hầu như thường xảy ra vào mỗi mùa đông ở Hoa Kỳ. Virus cúm A là virus cúm duy nhất được biết đến là nguyên nhân gây ra đại dịch cúm, tức là dịch bệnh toàn cầu về bệnh cúm. Một đại dịch có thể xảy ra khi xuất hiện một chủng virus cúm A mới. Virus có khả năng gây bệnh cho người và vừa dễ lây nhiễm thành dịch bệnh trong cộng đồng. Nhiễm virus cúm loại C thường gây bệnh nhẹ và không gây ra dịch cúm ở người. Virus cúm D chủ yếu ảnh hưởng đến gia súc và không phải là nguyên nhân lây nhiễm hoặc gây bệnh cho người.

Virus cúm A được chia thành các phân nhóm dựa trên hai loại protein trên bề mặt của virus: hemagglutinin (H) và neuraminidase (N). Có 18 phân nhóm hemagglutinin khác nhau và 11 phân nhóm neuraminidase khác nhau (lần lượt từ H1 đến H18 và N1 đến N11). Mặc dù có khoảng 198 loại kết hợp phân loại cúm A khác nhau, nhưng chỉ có 131 loại được phát hiện trong tự nhiên. Các loại virus cúm A hiện tại lưu hành thường xuyên ở người bao gồm: A (H1N1) và A(H3N2). Các loại virus cúm có thể được chia nhỏ thành các nhánh di truyền khác nhau ở các nhánh khác nhau.

Hiện tại, virus cúm A (H1N1) đang lưu hành có liên quan đến virus cúm xuất hiện ở đại dịch 2009 , vào mùa xuân năm 2009 và gây ra đại dịch cúm. Loại virus này, có tên khoa học là virus pdm09 (A), thường được gọi là virus 2009, đã tiếp tục lưu hành theo mùa kể từ đó. Những virus H1N1 này đã trải qua những thay đổi di truyền tương đối nhỏ và thay đổi tính chất kháng nguyên của chúng (nghĩa là các đặc tính của virus ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch) theo thời gian.

Trong số tất cả các loại virus cúm thường xuyên lưu hành và gây bệnh ở người, virus cúm A (H3N2) có xu hướng thay đổi nhanh hơn, cả về di truyền và kháng nguyên. Virus cúm A (H3N2) đã hình thành nhiều dòng riêng biệt, khác nhau về mặt di truyền trong những năm gần đây và tiếp tục lưu hành.

Virus cúm B không được chia thành các loại phụ, mà thay vào đó được phân loại thành hai dòng: B / Yamagata và B / Victoria. Tương tự như virus cúm A, virus cúm B sau đó có thể được phân loại thành các nhánh và phân nhóm cụ thể. Virus cúm B thường thay đổi chậm hơn về đặc tính di truyền và kháng nguyên so với virus cúm A, đặc biệt là virus cúm A (H3N2). Dữ liệu giám sát dịch cúm từ những năm gần đây cho thấy sự đồng nhiễm virus cúm B từ cả hai dòng tại Hoa Kỳ và trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tỷ lệ virus cúm B từ mỗi dòng lưu hành có thể thay đổi theo vị trí địa lý.

Bạn có thể mắc bệnh cúm nếu xuất hiện một số triệu chứng sau đây:

• Sốt
• Ho
• Đau họng
• Chảy nước mũi
• Nghẹt mũi
• Ớn lạnh
• Toàn thân đau nhức
• Đau đầu
• Mệt mỏi
• Buồn nôn, nôn
• Tiêu chảy

...

Sau khi virus cúm xâm nhập vào cơ thể, triệu chứng cúm thường xuất hiện khoảng 2 ngày ( một số trường hợp khác sẽ xuất hiện khoảng từ 3 đến 4 ngày). Trước khi biết mình bị bệnh, bạn đã có khả năng truyền bệnh cho người khác. Bên cạnh đó, một số người khác nhiễm virus cúm nhưng không có các triệu chứng bệnh.

Virus cúm lan truyền bệnh thông qua các giọt trong không khí với tốc độ chóng mặt. Virus này có thể văng xa tới gần 2m khi người bệnh hắt hơi hoặc ho ra. Bạn cũng sẽ nhiễm bệnh nếu vô tình hít phải những giọt nước chứa virus cúm hoặc nếu chúng rơi vào miệng, mũi, mắt của bạn. Nếu chạm tay vào một vật thể nơi những giọt nước đó rơi xuống, bạn cũng có khả năng bị cúm, chẳng hạn như tay nắm cửa, đồ dùng cá nhân....Virus cúm có thể bám trên bề mặt cứng tời 48 giờ.

3.1 Biến thể kháng nguyên (antigenic drift)

Biến thể kháng nguyên là một trong những cách thay đổi virus cúm. Đây là những thay đổi nhỏ (hoặc đột biến) trong gen của virus cúm có thể dẫn đến thay đổi protein bề mặt của virut: HA (hemagglutinin) và NA (neuraminidase). Các protein bề mặt HA và NA của virut cúm là kháng nguyên, có nghĩa là chúng được hệ thống miễn dịch nhận ra và có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch, bao gồm sản xuất kháng thể có thể ngăn chặn nhiễm trùng. Những thay đổi liên quan đến sự biến thể kháng nguyên xảy ra liên tục theo thời gian khi virus nhân lên. Hầu hết các mũi tiêm phòng cúm được thiết kế để nhắm mục tiêu các protein / kháng nguyên bề mặt HA của virus cúm. Vắc-xin cúm dạng xịt mũi (LAIV) nhắm vào cả HA và NA của virus cúm.

Những thay đổi nhỏ xảy ra từ sự trôi dạt của kháng nguyên thường tạo ra các virus có liên quan chặt chẽ với nhau. Các virus cúm có liên quan chặt chẽ với nhau thường có đặc tính kháng nguyên tương tự nhau . Điều này có nghĩa là các kháng thể mà hệ thống miễn dịch của bạn tạo ra chống lại một loại virus cúm sẽ có khả năng nhận biết và phản ứng với các virus cúm tương tự về mặt kháng nguyên (điều này được gọi là bảo vệ chéo).

Tuy nhiên, những thay đổi nhỏ liên quan đến biến thể kháng nguyên có thể tích lũy theo thời gian và dẫn đến các virus khác nhau về mặt kháng nguyên. Cũng có thể một thay đổi nhỏ ở một vị trí đặc biệt quan trọng trên HA dẫn đến biến thể kháng nguyên. Khi biến thể kháng nguyên, hệ thống miễn dịch của cơ thể có thể không nhận ra và ngăn ngừa bệnh tật do virus cúm mới hơn gây ra. Do đó, một người trở nên dễ bị nhiễm cúm trở lại, vì sự biến thể kháng nguyên đã thay đổi virus, đủ để các kháng thể hiện tại của một người sẽ không nhận ra và vô hiệu hóa các virus cúm mới hơn.

Sự biến thể kháng nguyên là lý do chính khiến mọi người có thể bị cúm nhiều hơn một lần và đó cũng là lý do chính khiến thành phần vắc-xin cúm phải được xem xét và cập nhật mỗi năm (khi cần thiết) để theo kịp sự phát triển và biến đổi của virus cúm.

2.2 Hoán vị kháng nguyên (antigenic shift)

Một loại thay đổi kháng nguyên khác được gọi là hoán vị kháng nguyên. Hoán vị kháng nguyên là một sự thay đổi đột ngột, chủ yếu diễn ra với virus cúm A, dẫn đến HA mới và / hoặc protein HA và NA mới trong virus cúm lây nhiễm ở người. Sự thay đổi có thể dẫn đến một loại cúm A mới ở người. Sự thay đổi có thể xảy ra là khi virus cúm từ quần thể động vật có khả năng lây nhiễm sang người. Những virus có nguồn gốc động vật như vậy có thể chứa một tổ hợp HA hoặc HA / NA khác với cùng một loại phụ ở người mà hầu hết mọi người không có khả năng miễn dịch với virus mới. Sự thay đổi virus cúm đã xảy ra vào mùa xuân năm 2009, khi một loại virus cúm có gen từ lợn Bắc Mỹ, lợn Á-Âu, lây nhiễm bệnh cho người và nhanh chóng lây lan trong cộng đồng, gây ra đại dịch. Khi xảy ra hoán vị kháng nguyên, hầu hết mọi người có ít hoặc không có khả năng miễn dịch chống lại virus mới.

Trong khi virus cúm thay đổi liên tục do biến thể kháng nguyên, sự hoán vị kháng nguyên ít xảy ra hơn. Đại dịch cúm rất hiếm khi xảy ra; đã có bốn đại dịch xuất hiện trong 100 năm qua. Virus loại A trải qua cả biến thể và hoán vị kháng nguyên và là virus cúm duy nhất được biết là nguyên nhân gây ra đại dịch, trong khi virus cúm B chỉ thay đổi theo quá trình biến thể kháng nguyên dần dần.

Tiêm vắc-xin cúm có thể bảo vệ chống lại virus cúm giống như virus được sử dụng để sản xuất vắc-xin. Vắc-xin cúm theo mùa không bảo vệ chống lại virus cúm C hoặc D. Ngoài ra, vắc-xin cúm sẽ KHÔNG bảo vệ chống nhiễm trùng và bệnh tật do các loại virus khác cũng có thể gây ra các triệu chứng giống như cúm. Có nhiều loại virus khác ngoài cúm có thể dẫn đến bệnh giống cúm (ILI) lây lan trong mùa cúm.

Dựa trên cơ sở khuyến cáo của Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (U.S. CDC), Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã triển khai tiêm vắc-xin phòng bệnh cúm tại toàn hệ thống bệnh viện trên cả nước cho tất cả khách hàng từ 6 tháng tuổi trở lên.

Quý khách hàng lựa chọn tiêm vắc-xin tại Vinmec sẽ hoàn toàn yên tâm về chất lượng vắc-xin cũng như quy trình thực hiện, bởi:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi - vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.

Nguồn tham khảo: cdc.gov