Tiểu ít kéo dài: Cảnh giác bệnh thận

Tiểu ít là tình trạng giảm lượng nước tiểu trong 24 giờ. Đó là một triệu chứng nguy hiểm gặp trong nhiều bệnh lý khác nhau. Tiểu ít kéo dài có thể là một trong những dấu hiệu của bệnh thận.

Tiểu ít, còn được gọi là thiểu niệu, là tình trạng thể tích nước tiểu dưới 500ml/ 24h hoặc dưới 0.5ml/ kg/ h đối với người lớn (dưới 1ml/ kg/ h đối với trẻ sơ sinh). Khi bàng quang ít nước tiểu dưới 50ml/ 24h thì gọi là vô niệu. Nếu không được xử trí kịp thời, thiểu niệu, vô niệu có thể dẫn đến: tăng huyết áp, suy tim, thiếu máu, suy thận cấp,...

Có nhiều nguyên nhân khiến nhiều người đi tiểu ít hơn so với bình thường. Thông thường theo Hội niệu học quốc tế, một người trưởng thành khỏe mạnh trung bình sẽ đi tiểu từ 6 - 8 lần trong một ngày. Nếu bạn đi tiểu ít hơn, khoảng 2 - 3 lần trong một ngày thì bạn nên lưu ý tìm hiểu nguyên nhân.

Triệu chứng đi tiểu ít nước tiểu (trong 24 giờ) có thể cảnh báo các dấu hiệu bất thường, bệnh lý trong cơ thể. Có hai nhóm nguyên nhân chính gây ra tình trạng tiểu ít kéo dài, đó là:

• Do uống quá ít nước.
• Đổ nhiều mồ hôi.

Tiểu ít kéo dài thường liên quan đến các bệnh lý trong cơ thể. Nguyên nhân bệnh lý có thể chia làm ba nhóm như sau:

• Nguyên nhân trước thận: Cơ thể bị mất nước (do sốt cao, tiêu chảy, nôn nhiều,...), mất máu (chảy máu, xuất huyết tiêu hóa,...), hay sốc (do chấn thương, nhiễm trùng) làm giảm thể tích tuần hoàn giảm lưu lượng máu đến thận gây thiểu niệu. Ngoài ra, các bệnh lý như suy tim, xơ gan hay việc sử dụng thuốc kháng viêm không steroid, thuốc ức chế men chuyển,... cũng có thể khiến bệnh nhân tiểu ít.
• Nguyên nhân tại thận: Thận là nơi nước tiểu được tạo thành, do đó các rối loạn thận nội tại có thể gây ra tình trạng tiểu ít kéo dài, thậm chí là vô niệu.
• Nguyên nhân sau thận: Tình trạng tắc nghẽn sau thận như: Tắc nghẽn niệu đạo, tắc nghẽn cổ bàng quang,... khiến cho nước tiểu không được tống xuất ra ngoài, dẫn đến tiểu ít tiểu nhiều lần. Đây có thể là hậu quả của bệnh phì đại tiền liệt tuyến lành tính, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư bàng quang,...

Như đã đề cập ở trên, bệnh thận là một trong ba nhóm nguyên nhân bệnh lý gây tiểu ít kéo dài. Các nguyên nhân tại thận ảnh hưởng đến việc sản xuất nước tiểu của thận, do đó bàng quang ít nước tiểu và bệnh nhân tiểu ít. Các bệnh thận gây ra tình trạng này có thể kể đến:

• Viêm cầu thận: Bệnh nhân viêm cầu thận có thể có triệu chứng thiểu niệu, vô niệu, tiểu máu kèm với các biểu hiện toàn thân như sốt, mệt mỏi, phù, huyết áp cao, đau đầu, buồn nôn,...
• Hoại tử ống thận cấp: Hoại tử ống thận có thể là hậu quả của ngộ độc cấp tính hoặc sốc, và thiểu niệu là dấu hiệu sớm của tình trạng bệnh lý này.
• Viêm mô kẽ thận: Nhiễm trùng mô kẽ do tụ cầu, liên cầu, Ecoli, lao,... hay viêm mô kẽ do dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm có thể biểu hiện với triệu chứng thiểu niệu.
• Bệnh mạch thận: Tắc động mạch thận hai bên hoặc tắc tĩnh mạch thận hai bên khiến bệnh nhân bị thiểu niệu, vô niệu, kèm với triệu chứng sốt, đau vùng hông lưng,...

Không nên chủ quan trước triệu chứng tiểu ít tiểu nhiều lần, cảm giác mắc tiểu nhưng tiểu ít ở nữ giới cũng như nam giới, hay các rối loạn tiết niệu khác. Khi có dấu hiệu bất thường đường tiểu cần đến các cơ sở y tế để được thăm khám cũng như làm các xét nghiệm cần thiết nhằm chẩn đoán bệnh chính xác.

Bệnh nhân cần thông báo với bác sĩ về tiền sử bệnh lý (thận, gan, tim mạch,...) cũng như các loại thuốc đang sử dụng. Bác sĩ sẽ đánh giá các dấu hiệu quan trọng (huyết áp, nhịp tim,...) để loại trừ tình trạng bệnh lý nguy hiểm như giảm thể tích máu, sốc nhiễm khuẩn,... trước khi tìm kiếm các nguyên nhân khác. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể được chỉ định đặt ống thông tiểu để chẩn đoán, điều trị tắc nghẽn, hay theo dõi lượng nước tiểu.

Sau khi thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định một số cận lâm sàng cần thiết để chẩn đoán bệnh như:

• Xét nghiệm nước tiểu: Phân tích màu sắc, pH nước tiểu, nhiễm trùng đường tiểu (nếu có),...
• Chẩn đoán hình ảnh: siêu âm, cắt lớp vi tính bụng,...

Muốn điều trị triệu chứng tiểu ít kéo dài, trước hết cần phải tìm hiểu nguyên nhân. Đối với các trường hợp tiểu ít sinh lý, cần tăng cường uống nước, bổ sung lại lượng nước đã mất. Trong trường hợp thiểu niệu bệnh lý, cần phải điều trị nguyên nhân như:

• Đối với thiểu niệu do giảm khối lượng tuần hoàn: Cần bù lại khối lượng tuần hoàn đã mất bằng đường truyền tĩnh mạch.
• Đối với thiểu niệu do nhiễm khuẩn: Cần điều trị kháng sinh.
• Đối với thiểu niệu do giảm chức năng của thận: Cần điều trị thay thế thận như lọc máu, chạy thận nhân tạo,...
• Đối với thiểu niệu do tắc nghẽn đường tiểu: Giải quyết nguyên nhân tắc nghẽn bằng phẫu thuật hay dùng thuốc.

Tóm lại, tiểu ít kéo dài là một tình trạng bệnh lý nguy hiểm và có thể là biểu hiện của bệnh lý tại thận. Khi có các triệu chứng tiểu tiện bất thường, không được tự ý điều trị mà cần đến ngay các cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh chủ quan có thể để lại hậu quả nghiêm trọng.