Vì sao bạn bị sưng hạch, nổi hạch ở cổ?

Trên cơ thể người, hạch phân bố ở nhiều nơi như trên xương đòn, cổ, nách và bẹn. Hiện tượng nổi hạch ở cổ có thể cảnh báo nhiều bệnh lý viêm nhiễm hoặc ung thư ở các cơ quan thuộc đường hô hấp, tuyến giáp, thanh quản và cơ vùng đầu cổ,...

1.1 Hạch và chức năng của hạch

Trong cơ thể người, ngoài hệ tuần hoàn động - tĩnh mạch còn có hệ tuần hoàn bạch huyết gồm các mạch bạch huyết (bạch mạch) và các hạch bạch huyết (hạch).

Các hạch bạch huyết thường có hình bầu dục, kích thước dao động từ vài mm đến khoảng 1 - 2cm. Về chức năng, các hạch là một phần của hệ tạo huyết (hệ tạo huyết gồm tủy xương, tuyến ức, gan, lách và hạch) có 2 chức năng chính là:

• Trực tiếp giam giữ và tiêu diệt vi khuẩn, virus, các tế bào lạ (như tế bào ung thư) khi chúng xâm nhập cơ thể;
• Gián tiếp tiêu diệt vi khuẩn, virus, các tế bào lạ và tạo ra quá trình miễn dịch cho cơ thể thông qua việc sản sinh các kháng thể.

Hạch được phân bố gần như khắp cơ thể, từ trong phủ tạng, ổ bụng cho tới các phần mềm dưới da. Khi các hạch nằm nông dưới da to ra thì có thể sờ được. Thông thường, các hạch dễ sờ thấy nhất là hạch cổ, hạch bẹn và hạch nách.

1.2 Nổi hạch là gì?

Bình thường, hạch ở thể chìm, không sờ thấy được. Chỉ đến khi hạch phải hoạt động mạnh để chống lại bệnh tật thì mới sưng to. Vì chức năng của hạch là sản sinh ra dòng bạch cầu lympho và kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Nổi hạch (còn gọi là sưng hạch) là hiện tượng xuất hiện các khối nhỏ bằng hạt đậu trên cơ thể. Các khối u này phát triển dọc theo các khớp cổ tay, bàn tay, mắt cá chân hoặc bàn chân, nách, cổ, bẹn,... Chúng có hình bầu dục hoặc hình tròn, thường có chất dịch bên trong. Khi ấn vào các hạch sưng, người bệnh sẽ cảm thấy đau.

Hiện tượng nổi hạch thường xuất hiện ở những người 20 - 50 tuổi, tỷ lệ gặp ở phụ nữ gấp 3 lần so với nam giới. Trong đa số các trường hợp, hạch to ra do viêm, nhiễm trùng hoặc mắc bệnh lý ác tính (ung thư hạch nguyên phát hoặc ung thư di căn hạch).

Theo các chuyên gia, hiện tượng nổi hạch ở cổ có nhiều dạng và là biểu hiện của nhiều bệnh lý khác nhau như:

2.1 Nổi hạch ở cổ cảnh báo tình trạng viêm nhiễm

• Do viêm nhiễm: Viêm nhiễm vùng mũi xoang, viêm loét amidan, viêm họng, viêm tấy nướu răng, viêm tuyến nước bọt,... gây nổi hạch cổ.
• Do cơ địa: Hiện tượng nổi hạch ở cổ thường gặp ở người gầy yếu, sức khỏe toàn thân kém. Hạch thường nhỏ, dễ di động, không đau và có mật độ chắc. Hạch sẽ tự lặn khi sức khỏe tổng quát tốt hơn và không cần phải điều trị;
• Bệnh giang mai: Trong giai đoạn đầu mới mắc bệnh, hạch nổi to gần chỗ xâm nhập của xoắn trùng (bẹn). Thường có 4 - 5 hạch nhỏ, hơi rắn, di động dễ và không đau. Đến giai đoạn II, hạch có thể nổi ở nhiều nơi trên cơ thể, bao gồm cả vùng cổ;
• Lao hạch: Hạch nhỏ, nhiều, có kích thước không đều nhau, không đau, xuất hiện dần dần, xếp thành chuỗi dọc theo 2 bên cơ ức đòn chũm, dưới xương hàm, vùng cổ. Bệnh nhân kèm thêm triệu chứng sốt về chiều, sút cân, người gầy, xanh xao và có những tổn thương khác ở phổi, màng phổi, màng bụng.

2.2 Nổi hạch ở cổ cảnh báo bệnh về máu

• Bệnh bạch cầu cấp: Hạch to, mềm, di động dễ, xuất hiện ở hầu hết các vùng có hạch như cổ, nách, bẹn, hố thượng đòn. Nổi hạch thường chỉ là triệu chứng phụ. Triệu chứng nổi bật là hội chứng thiếu máu, hội chứng chảy máu dưới da, sốt cao, lách to nhanh, có tổn thương loét niêm mạc miệng và họng. Khi làm huyết đồ sẽ thấy giảm hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu tăng nhiều;
• Bệnh bạch cầu mạn thể lympho: Hạch nhiều, đa số là hạch bé, phát triển nhanh, di động được, mềm, phân bố ở cả vùng cổ, nách và bẹn. Lách bệnh nhân hơi to, khi làm huyết đồ và tủy đồ sẽ thấy hồng cầu và tiểu cầu giảm, dòng lympho tăng nhiều;
• Hạch Hodgkin: Phổ biến ở nam giới hơn nữ giới, hạch to ở hố thượng đòn trái rồi lan đến cổ. Hạch có đặc điểm rắn, không đau, không dính vào da, không dính vào nhau và không hóa mủ. Bệnh nhân thường có triệu chứng sốt từng đợt, mỗi lần sốt hạch sẽ to thêm hoặc xuất hiện một hạch khác.

2.3 Nổi hạch ở cổ cảnh báo bệnh ung thư

• Ung thư hạch: Có biểu hiện hạch to, mật độ rắn, ít di động vì dính vào tổ chức sâu. Có thể là những hạch riêng lẻ nhưng cũng có trường hợp hạch dính vào nhau thành từng đám. Bệnh nhân có thể có những triệu chứng khác đi kèm như phù, đau xung quanh vị trí sưng hạch do dây thần kinh, mạch máu bị chèn ép. Chẩn đoán xác định bằng sinh thiết hạch có thể phát hiện tế bào ung thư;
• Ung thư di căn: Các bệnh ung thư vùng đầu cổ như ung thư vòm họng, ung thư thanh quản,... đều gây triệu chứng nổi hạch cổ. Ngoài ra, các bệnh ung thư ở các cơ quan khác trên cơ thể như ung thư dạ dày, ung thư vú,... cũng có thể gây sưng hạch cổ.

Khi bị nổi hạch cổ, bệnh nhân nên đi khám tại các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ chẩn đoán chính xác tình trạng sức khỏe của mình và có phương hướng điều trị thích hợp.

• Nổi hạch ở cổ do viêm họng, viêm amidan,... kéo dài thì người bệnh chỉ cần điều trị nguyên nhân gây bệnh là hạch sẽ tự chìm xuống sau vài ngày hoặc 1-2 tuần. Nếu thấy hạch sưng đau, bệnh nhân có thể dùng đá nóng chườm để làm dịu và giúp hạch bớt sưng;
• Nếu nghi ngờ hạch nổi do ung thư, bác sĩ có thể sử dụng máy nội soi để tầm soát khối u nguyên phát ở vùng mũi họng, thanh quản, đường tiêu hóa,... hoặc sinh thiết hạch. Trong trường hợp người bệnh được chẩn đoán mắc ung thư thì hạch đã mất đi chức năng bảo vệ cơ thể nên cần được điều trị bằng xạ trị hoặc phẫu thuật nạo vét toàn bộ hạch mang tế bào ung thư.

Khi thấy nổi hạch ở cổ, bệnh nhân nên sớm đi thăm khám để có kết quả chẩn đoán chính xác nhất. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân nổi hạch. Sau khi điều trị, người bệnh cần tái khám thường xuyên để theo dõi kết quả và kịp thời điều chỉnh liệu pháp nếu phương pháp đang áp dụng không có hiệu quả.

Khoa Khám bệnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những địa chỉ khám và điều trị đa khoa, trong đó có nổi hạch, sưng hạch ở cổ. Tại Vinmec, quy trình khám bệnh khoa học, thủ tục nhanh gọn, không để bệnh nhân phải chờ lâu, phần lớn kết thúc quy trình khám trong ngày; Đội ngũ nhân viên y tế có trình độ chuyên môn cao, phong cách làm việc chuyên nghiệp, tận tình chu đáo; Cơ sở vật chất toàn diện, bao gồm hệ thống các phòng khám và tư vấn, phòng lấy máu xét nghiệm, phòng ăn, khu chờ dành cho khách hàng; Được tư vấn và hỗ trợ nhiệt tình, quy trình khám hợp lý, thuận tiện...