Dấu ấn sinh học cảnh báo khối u ung thư buồng trứng

Sự gia tăng nồng độ của một số dấu ấn sinh học trong máu có thể cho thấy sự hiện diện của ung thư buồng trứng. Xét nghiệm dấu ấn sinh học không chỉ hỗ trợ chẩn đoán sớm mà còn giúp đánh giá hiệu quả điều trị và theo dõi tiến triển, sự tái phát của bệnh.

Khi có sự hình thành khối u trong cơ thể, bản thân khối u hoặc các tế bào khác sẽ tiết ra một số chất sinh học để phản ứng với bệnh ung thư. Chúng được gọi là các dấu ấn sinh học hay chất chỉ điểm ung thư. Xét nghiệm dấu ấn sinh học có thể được sử dụng cùng với các xét nghiệm khác (chụp cắt lớp, sinh thiết,...) giúp tầm soát, hỗ trợ chẩn đoán bệnh nhân có các triệu chứng nghi ngờ ung thư, dự đoán tiên lượng sau khi chẩn đoán và hỗ trợ đưa ra quyết định điều trị.

Các chỉ dấu sinh học còn được sử dụng để đánh giá, đáp ứng của bệnh nhân với phương pháp điều trị ung thư hoặc để theo dõi sự tái phát của ung thư sau khi điều trị. Dấu ấn sinh học khối u giảm cho thấy ung thư đang đáp ứng với điều trị. Nếu không có thay đổi hoặc chỉ dấu sinh học tăng lên, có thể cho thấy phương pháp điều trị không hiệu quả hoặc ung thư đã quay trở lại. Những kết quả này phải được đánh giá kết hợp với các xét nghiệm X quang, khám sức khỏe và sự tăng hoặc giảm của bất kỳ triệu chứng nào mà bệnh nhân có thể gặp phải.

Việc sử dụng các chất chỉ điểm khối u cũng tồn tại một số hạn chế. Có những bệnh lý không phải ung thư cũng có thể làm tăng chỉ dấu sinh học khối u. Vì vậy phải thật cẩn trọng khi giải thích kết quả dấu ấn sinh học. Ngoài ra, không phải ai bị ung thư buồng trứng cũng có chỉ dấu khối u tăng cao.

CA-125: Được sử dụng để giúp chẩn đoán, đánh giá đáp ứng với điều trị và theo dõi tái phát. CA-125 là một loại protein và là chất chỉ điểm ung thư buồng trứng được sử dụng rộng rãi nhất. Theo Liên minh Nghiên cứu Ung thư Buồng trứng, hơn 80% phụ nữ bị ung thư buồng trứng giai đoạn cuối và 50% bệnh nhân ung thư buồng trứng giai đoạn sớm có lượng CA-125 trong máu tăng cao. Tuy nhiên cần lưu ý là nồng độ CA-125 tăng cao cũng có thể gặp trong các bệnh thông thường như lạc nội mạc tử cung, bệnh viêm vùng chậu gây ra. Ngoài ra, không phải ai bị khối u buồng trứng cũng có mức CA-125 cao.

Alpha-fetoprotein (AFP): Dùng trong u tế bào mầm buồng trứng. Được sử dụng để đánh giá giai đoạn, tiên lượng và đáp ứng với điều trị.

• Beta-hCG (Beta Human Chorionic Gonadotropin): Dùng trong u tế bào mầm buồng trứng. Được sử dụng để đánh giá giai đoạn, tiên lượng và đáp ứng với điều trị.
• HE4: HE4 có thể được sử dụng để giúp chẩn đoán ở những phụ nữ có các dấu hiệu ung thư buồng trứng và có thể nhạy hơn CA-125. Nó cũng có thể được sử dụng để đánh giá đáp ứng với điều trị và theo dõi tái phát.
• Inhibin A & B: Một loại hormone thường được sản xuất bởi mô buồng trứng, nhưng có thể tăng cao trong một số loại ung thư buồng trứng (ung thư biểu mô niêm mạc, u tế bào hạt). Ngoài ra cũng có thể được sử dụng để đánh giá đáp ứng với điều trị và theo dõi tái phát.
• CEA (kháng nguyên carcinoembryonic): Có thể tăng cao trong các khối u buồng trứng và được sử dụng để đánh giá đáp ứng với điều trị.

Kết quả của các chất chỉ điểm khối u riêng lẻ không thể xác nhận chẩn đoán ung thư buồng trứng. Bác sĩ sẽ sử dụng các chất chỉ điểm ung thư buồng trứng cùng với các xét nghiệm khác để hỗ trợ chẩn đoán. CA-125 là chất chỉ điểm khối u được sử dụng nhiều nhất cho bệnh ung thư buồng trứng. Nhưng nếu mức CA-125 bình thường, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện xét nghiệm HE4. Nếu bệnh nhân có các dấu hiệu của ung thư buồng trứng, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, khai thác tiền sử và có thể chỉ định thêm các xét nghiệm sau đây:

• Siêu âm qua ngã âm đạo
• Chụp CT
• X-quang
• Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET)
• MRI
• Nội soi ổ bụng
• Phẫu thuật và sinh thiết để xác nhận hoặc loại trừ ung thư

Sau khi chẩn đoán ung thư buồng trứng, các chất chỉ điểm khối u có thể giúp hướng dẫn điều trị và đánh giá đáp ứng của bệnh nhân. Các xét nghiệm này cũng có thể giúp theo dõi sự tái phát của bệnh.

Chỉ khoảng 20% ​​trường hợp ung thư buồng trứng được phát hiện ở giai đoạn đầu. Khi ung thư buồng trứng được phát hiện sớm, khoảng 94% bệnh nhân sống nhiều hơn 5 năm sau khi chẩn đoán. Do vậy, việc chẩn đoán sớm ung thư buồng trứng là cực kỳ quan trọng để cải thiện hiệu quả điều trị. Dấu hiệu sinh học có thể hữu ích trong việc sàng lọc những người có nguy cơ cao bị ung thư buồng trứng và còn giúp đánh giá hiệu quả điều trị, theo dõi tiến triển bệnh. Khi bạn có các triệu chứng bất thường như đau tức hạ vị, tiểu thường xuyên, mệt mỏi, sụt cân không rõ nguyên nhân,...hãy tới ngay các cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và chỉ định các xét nghiệm phù hợp.

Nguồn: oncolink, healthline