Lý do phải tiêm 2 liều vắc-xin sởi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Lịch tiêm phòng sởi cho bé theo chương trình tiêm chủng quốc gia gồm hai mũi, được tiêm vào lúc trẻ 9 tháng tuổi và 18 tháng tuổi. Tại sao cần phải tiêm đủ hai mũi tiêm, lịch tiêm này có lợi gì cho bé?

Sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm có nguy cơ cao bùng phát thành dịch. Cho đến nay, sởi vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh sởi do vi rút sởi gây ra, có thể lây từ người sang người qua đường hô hấp do ho, hắt hơi khi tiếp xúc với người bệnh hoặc dịch tiết mũi họng của người bệnh. Bệnh rất dễ lây, một người bị nhiễm bệnh có thể lây cho 20 người khác. Thời gian lây nhiễm có thể xảy ra từ 4 ngày trước đến 4 ngày sau phát ban.

Sau khi tiếp xúc với mầm bệnh 7 đến 21 ngày, bệnh nhân sẽ khởi phát bệnh với các triệu chứng sốt cao, viêm đường hô hấp trên. Trong giai đoạn toàn phát của bệnh, người bệnh phát các ban sẩn, không có nước, mịn như nhung. Ban sẽ mọc theo thứ tự ở đầu, xuống cổ, thân, mình rồi đến tay chân. Khi ban biến mất cũng theo thứ tự như trên.

Đối với bệnh sởi, nguy hiểm nhất là các biến chứng, do sau khi mắc sởi, sức đề kháng của bệnh nhân giảm. Các biến chứng thường gặp là:

• Biến chứng ở đường hô hấp: viêm phế quản, viêm phổi, viêm thanh quản
• Biến chứng tai-mũi-họng: thường gặp là viêm tai giữa, viêm mũi họng bội nhiễm, biến chứng viêm tai xương chũm.
• Biến chứng vùng khoang miệng: viêm niêm mạc miệng, bội nhiễm vi khuẩn hoại thư gây loét niêm mạc miệng, tổn thương lan sâu vào xương hàm gây hoại tử niêm mạc, viêm xương, rụng răng, hơi thở hôi thối
• Biến chứng trên hệ thần kinh: có thể gặp như viêm não - màng não - tủy cấp , viêm não chất trắng bán cấp xơ hóa, viêm tủy biểu hiện liệt hai chi dưới, rối loạn cơ vòng,... Đây là các biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh sởi, nguy cơ tử vong cao, di chứng rất nặng nề.

Các vắc-xin sởi có thể ở dạng vắc-xin đơn hoặc vắc-xin kết hợp sởi-quai bị-rubella. Theo chương trình tiêm chủng quốc gia, lịch tiêm phòng sởi cho bé như sau:

• Mũi 1: tiêm lúc trẻ 9 tháng tuổi
• Mũi 2: tiêm lúc trẻ 18 tháng tuổi.

Vắc-xin sởi phải được tiêm 2 liều, vì theo các nghiên cứu trên thế giới, nếu chỉ tiêm một liều vào lúc 9 tháng tuổi thì chỉ có 85% trẻ có đáp ứng miễn dịch, còn 15% số trẻ còn lại vẫn không có kháng thể bảo vệ. Việc tiêm mũi vắc-xin sởi thứ hai giúp tạo miễn dịch cho những bé chưa có miễn dịch trong mũi tiêm đầu, từ đó tăng tỷ lệ trẻ có miễn dịch chống lại bệnh sởi trong cộng đồng lên trên 95%. Mũi tiêm sởi thứ hai không làm tăng hiệu giá kháng thể ở những trường hợp đã có đáp ứng miễn dịch trong mũi tiêm đầu tiên. Theo Tổ chức Y tế thế giới, không cần xét nghiệm để xác định trẻ đã có miễn dịch trong mũi tiêm đầu tiên hay chưa, tất cả trẻ đều cần tiêm mũi vắc-xin sởi thứ hai.

Nếu bỏ lỡ các mũi tiêm vắc-xin sởi đơn và trẻ đã trên 12 tháng tuổi, thì có thể sử dụng vắc-xin phối hợp sởi-quai bị-rubella để có thể phòng cùng lúc ba bệnh nguy hiểm. Vắc-xin sởi-quai bị-rubella chích mấy mũi và vắc-xin sởi - quai bị - rubella tiêm cách nhau bao lâu, cách sử dụng vắc-xin tùy thuộc vào hướng dẫn cụ thể của từng nhà sản xuất.

Theo hướng dẫn sử dụng của vắc-xin MMR II & Diluent Inj 0.5ml ( Mỹ) - loại vắc-xin sởi-quai bị-rubella thường được dùng phổ biến hiện nay, thì lịch tiêm khác nhau tùy thuộc vào độ tuổi của người tiêm:

• Với trẻ từ 1 đến 7 tuổi: lịch tiêm gồm 2 mũi, mũi 1 là lần tiêm đầu tiên, mũi thứ hai vào lúc trẻ 4-6 tuổi hoặc sớm hơn nếu có dịch xảy ra, mũi thứ hai phải cách mũi tiêm đầu ít nhất một tháng
• Với trẻ từ 7 tuổi trở lên và người lớn: lịch tiêm cũng gồm 2 mũi, mũi tiêm 1 là lần tiêm đầu tiên, mũi tiêm 2 cách mũi tiêm 1 ít nhất một tháng tùy theo dịch tễ từng quốc gia.

Ngoài trẻ em thì người lớn chưa có miễn dịch với sởi, quai bị, rubella, nhất là những người đi du lịch nước ngoài, người phải thường xuyên di chuyển đến các vùng có dịch, các nhân viên y tế thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh sởi, quai bị, rubella, phụ nữ đang có ý định có thai,... đều nên tiêm vắc-xin sởi-quai bị-rubella để ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh. Các vắc-xin sởi và vắc-xin sởi phối hợp là những vắc-xin an toàn, có hiệu lực cao, nếu tiêm đủ liều thì tỷ lệ tạo được miễn dịch chống lại bệnh là trên 95%, miễn dịch tạo được sau tiêm vắc-xin bền vững, có thể bảo vệ suốt đời.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Trong đó có vắc-xin MMR II & Diluent Inj 0,5ml của công ty MMD tại Mỹ. Cùng với đó việc tiêm chủng tại Vinmec có các ưu điểm như:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi - vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.