Người lớn nào nên chủng ngừa viêm gan A?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Viêm gan virus A là một bệnh truyền nhiễm có thể gây thành dịch, tác nhân gây bệnh là virus viêm gan A (hepatitis A virus - HAV). Cho đến nay, vẫn cho chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm gan A. Viêm gan virus A hoàn toàn có thể phòng ngừa được bằng việc sử dụng vắc - xin.

Vi rút viêm gan A gây ra bệnh Viêm gan virus A (hepatitis A virus - HAV), virus viêm gan A chỉ gặp duy nhất ở con người. Viêm gan virus A thường là bệnh cấp tính (bệnh chỉ biểu hiện trong một thời gian nhất định), không diễn tiến thành mạn tính. Suy gan cấp có thể xảy ra, nhưng tỉ lệ chỉ dưới 1% tổng số ca bệnh. Sau khi khỏi bệnh, bệnh nhân có được miễn dịch bền vững suốt đời (hoặc có thể chủ động tạo miễn dịch để phòng tránh bệnh thông qua việc sử dụng vắc - xin ngừa viêm gan virus A).

Virus viêm gan A là một trong các loại virus gây viêm gan ở người, thuộc họ Picornaviridae, được phân lập thành công năm 1973. Trước đây viêm gan virus A còn được gọi là vàng da thành dịch, vàng da xuất tiết cấp, vàng da có thời hạn.

Vi rút viêm gan A chủ yếu lây lan qua đường tiêu hóa do những đồ ăn, thức uống bị nhiễm vi rút viêm gan A. Thức ăn, nước uống, vật dụng, hoặc tay người tiếp xúc với siêu vi A. Virus viêm gan A chưa được ghi nhận lây truyền từ thai phụ sang thai nhi.

Các đợt bùng phát viêm gan virus A có thể xuất hiện dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm bùng phát dịch tại cộng đồng (do ô nhiễm thức ăn và nước uống, ngay cả thức ăn đã nấu chín vẫn có thể lây truyền virus viêm gan A nếu nhiệt độ sử dụng trong quá trình chế biến không đủ cao để giết virus, hoặc thức ăn sau khi nấu chín lại bị nhiễm virus), bùng phát dịch tại cơ sở chăm sóc sức khỏe, bùng phát dịch tại nhóm những người vô gia cư,... Hiện nay vẫn cho chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh viêm gan A nên cách tốt nhất để phòng ngừa viêm gan A chính là tiêm chủng ngừa viêm gan A.

Viêm gan virus A ở người lớn thường là bệnh cấp tính (bệnh chỉ biểu hiện trong một thời gian nhất định). Tỉ lệ xảy ra suy gan cấp chiếm dưới 1% tổng số ca nhiễm, các yếu tố nguy cơ quan trọng bao gồm tuổi bệnh nhân trên 50 tuổi và có sẵn bệnh lý nền tại gan (đặc biệt là nhiễm virus viêm gan C mạn tính). Thời gian ủ bệnh kéo dài trung bình 28 ngày (dao động từ 15 tới 50 ngày).

Các triệu chứng xuất hiện đột ngột với các biểu hiện buồn nôn, nôn, cảm giác chán ăn, sốt, khó chịu và đau bụng. Sau vài ngày tới một tuần xuất hiện nước tiểu sẫm màu, có thể đại tiện ra phân trắng, vàng da và ngứa (40 - 70% tổng số ca bệnh). Các dấu hiệu và triệu chứng ban đầu thường biến mất sau khi bệnh nhân biểu hiện vàng da, và vàng da thường nặng nhất trong vòng hai tuần.

Thăm khám lâm sàng có thể phát hiện sốt, vàng da, vàng mắt, gan to (80% tổng số ca bệnh), ấn đau hạ sườn phải. Các biểu hiện ít gặp hơn bao gồm lách to và các biểu hiện ngoài gan (chẳng hạn như nổi ban da, đau khớp).

Các bất thường trên kết quả xét nghiệm bao gồm tăng nồng độ trong huyết thanh các aminotransferase (thường tăng trên 1000 IU/dL), bilirubin (nhưng thường ≤ 10 mg/dL), và alkaline phosphatase (lên tới 400 U/L). Tăng nồng độ trong huyết thanh các aminotransferase sẽ xảy ra trước khi tăng nồng độ bilirubin huyết thanh, và nồng độ alanine aminotransferase thường cao hơn nồng độ aspartate aminotransferase. Các kết quả xét nghiệm bất thường khác bao gồm tăng nồng độ các chất trong pha cấp và các marker viêm.

Nghi ngờ viêm gan virus A cấp được đặt ra trên những bệnh nhân khởi phát đột ngột với các triệu chứng như trên (buồn nôn, chán ăn, sốt, mệt mỏi, đau bụng,...) và có biểu hiện vàng da, tăng nồng độ aminotransferase huyết thanh, đặc biệt là khi bệnh nhân có những yếu tố nguy cơ lây nhiễm virus viêm gan A.

Chẩn đoán xác định viêm gan virus A cấp khi có kết quả xét nghiệm kháng thể IgM kháng HAV trong huyết thanh (serum IgM anti-HAV antibodies). Kháng thể IgM trong huyết thanh có thể phát hiện được ở thời điểm bắt đầu có triệu chứng, đạt đỉnh trong giai đoạn cấp hoặc đầu giai đoạn hồi phục, và vẫn có thể phát hiện được trong khoảng 3 tới 6 tháng tiếp theo.

Chẩn đoán hình ảnh thường không cần thiết trong chẩn đoán viêm gan virus A. Siêu âm thường được tiến hành để chẩn đoán phân biệt viêm gan virus A với các bệnh lý khác.

Biến chứng của viêm gan virus A cấp bao gồm viêm gan ứ mật, viêm gan tái phát và viêm gan tự miễn.

Viêm gan virus A hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng cách chủ động sử dụng vắc - xin. Hiệu quả của việc sử dụng vắc - xin ngừa viêm gan virus A đã được chứng minh bằng việc giảm rõ rệt số trường hợp mắc trên toàn thế giới.

Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (Centers for Disease Control and Prevention - CDC) của Hoa Kỳ khuyến cáo những đối tượng người trưởng thành sau nên sử dụng vắc - xin ngừa viêm gan virus A:

• Tất cả trẻ em trong độ tuổi từ 12 tháng - tròn 15 tuổi và cho người từ 16 tuổi trở lên.
• Người đi du lịch hoặc làm việc ở các quốc gia có tỷ lệ lưu hành bệnh bệnh viêm gan A ở mức cao hoặc trung bình, ngay cả khi đi du lịch đến các khu vực thành thị, lưu trú tại các khách sạn sang trọng và thậm chí kể cả các báo cáo cho thấy khách sạn có chế độ vệ sinh tốt thì người đi du lịch cũng cần phải cẩn thận về thực phẩm tại đây.
• Những người bị bệnh gan mãn tính hoặc lâu dài, bao gồm viêm gan B hoặc viêm gan C. Người mắc bệnh gan mãn tính. Người mắc bệnh gan mạn tính nhưng chưa giờ bị viêm gan A nên được tiêm vắc-xin này do những đối tượng này có khả năng mắc bệnh viêm gan A cao nhất, đồng thời diễn tiến nhanh suy gan và thường dẫn đến tử vong. Những người đang chờ đợi hoặc đã được ghép gan cũng nên được tiêm phòng.
• Người mắc bệnh rối loạn yếu tố đông máu. Người chưa bao giờ bị viêm gan A và cần phải truyền các yếu tố đông máu do mắc bệnh rối loạn yếu tố đông máu, đặc biệt là các chế phẩm được xử lý bằng dung môi thì nên tiêm vắc-xin viêm gan A.
• Những người tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm virus viêm gan A mà chưa bao giờ được tiêm vắc-xin viêm gan A trước đây.
• Các thành viên trong gia đình có người nhiễm virus viêm gan A và người nhận con nuôi từ các quốc gia có tỷ lệ lưu hành viêm gan A cao hoặc trung bình.
• Người làm việc tại nơi có nguy cơ nhiễm virus viêm gan A. Những người làm việc với các loài linh trưởng bị nhiễm virus viêm gan A hoặc nghiên cứu virus viêm gan A trong môi trường phòng thí nghiệm nghiên cứu nên tiêm phòng vắc-xin viêm gan A.
• Người có quan hệ tình dục đồng giới.
• Người sử dụng chất gây kích thích ở dạng thuốc tiêm và không tiêm như viên ngậm, nhai, hít...
• Bất cứ ai muốn có được sự miễn dịch

Những người làm các công việc liên quan tới thực phẩm cũng nên cân nhắc sử dụng vắc - xin ngừa viêm gan virus A.

Một số trường hợp không nên sử dụng vắc - xin ngừa viêm gan virus A bao gồm:

• Dị ứng với vắc - xin ngừa viêm gan virus A hoặc với bất kì thành phần nào có trong vắc - xin.
• Đang bị ốm (trừ khi ốm rất nhẹ).
• Đang mang thai.( Chỉ khuyến cáo tiêm vắc-xin viêm gan A cho bà bầu khi họ có nguy cơ bị nhiễm virus viêm gan A trong thai kỳ)

Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang cung cấp các vắc - xin phòng ngừa nhiễm virus viêm gan A chất lượng cao, gồm:

• Avaxim 80 UI/0,5 ml của Sanofi (Pháp). Dùng cho trẻ từ 12 tháng đến 15 tuổi
• Twinrix 1 ml phòng viêm gan A + viêm gan B ( của Bỉ)
• Havax 1 ml của Công ty TNHH Một thành viên Vắc xin và Sinh phẩm số 1 (Việt Nam). Sanofi và Công ty TNHH Một thành viên Vắc xin và Sinh phẩm số 1 đều là các nhà sản xuất uy tín, có quy trình sản xuất và kiểm định chất lượng vô cùng nghiêm ngặt để đảm bảo các sản phẩm được sản xuất ra đều có chất lượng hàng đầu.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec luôn luôn sử dụng nguồn vắc - xin chất lượng cao, có xuất xứ rõ ràng, phù hợp theo độ tuổi cần tiêm chủng, đảm bảo an toàn từ khâu kiểm nhập, bảo quản đến khi sử dụng.

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc - xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc - xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc - xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc - xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng kí Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.

Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy đã có 35 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nhi khoa. Bác sĩ đã được đào tạo bài bản trong nước và ngoài nước như: Đại học Y Hà Nội, Đại học Lilli, Cộng Hòa Pháp. Trước khi làm việc chính thức tại Đơn nguyên Vắc xin - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, bác sĩ Thủy công tác tại Bệnh viện Thanh Nhàn và hợp tác part-time với Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com, merckvaccines.com