Rubella có thể lây truyền qua nhau thai từ người mẹ bị nhiễm sang thai nhi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chuyên khoa I Trần Thanh Phước - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Bệnh Rubella còn có tên gọi khác là sởi Đức, là bệnh sốt phát ban do virus Rubella gây ra với những triệu chứng tương tự như bệnh sởi thường. Virus Rubella có thể lây truyền qua nhau thai. Phụ nữ đang mang thai nếu mắc bệnh Rubella sẽ nguy hiểm hơn vì các biến chứng bẩm sinh không thể cứu chữa được cho thai nhi như bị chết lưu, điếc là dị tật thường gặp hoặc mắc phải hội chứng rubella bẩm sinh gây dị tật ở mắt, tim và não.

Virus rubella có khả năng lây truyền qua các giọt nước bọt trong không khí khi người mang mầm bệnh hắt hơi hoặc ho, thời gian có thể lây truyền bệnh là trước và sau phát ban 7 ngày. Trong trường hợp người bệnh là phụ nữ có thai thì có thể truyền virus sang thai nhi thông qua nhau thai. Virus có thể tồn tại ở bào thai trong khi mang thai và có thể đào thải trong vòng 6 – 31 tháng sau sinh. Theo Hội Sản Phụ khoa Canada (SOGC), 2 nguy cơ khi mẹ nhiễm Rubella gồm:

Nguy cơ lây virus từ mẹ qua thai nhi:

• 12 tuần: Chiếm khoảng 80%.
• 14-24 tuần: Chiếm khoảng 25%.
• 26-30 tuần: Chiếm khoảng 35%.
• 36 tuần trở đi: Chiếm khoảng 100%.

Nguy cơ trẻ sinh ra bị hội chứng Rubella bẩm sinh (CRS):

• Dưới 11 tuần: Chiếm khoảng 90%.
• 11-12 tuần: Chiếm khoảng 33%.
• 13-14 tuần: Chiếm khoảng 11%.
• 15-16 tuần: Chiếm khoảng 24%.
• Trên 16 tuần: Hiếm, chiếm khoảng 0%.

Bệnh rubella có 2 dạng là: Bệnh Rubella mắc phải và hội chứng Rubella bẩm sinh.

• Bệnh Rubella mắc phải

Virus nhiễm vào người qua niêm mạc đường hô hấp trên, nhân lên ở biểu mô hô hấp và biểu mô hạch cổ. Thời gian ủ bệnh từ 16 -18 ngày, người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, sốt nhẹ và phát ban dạng sởi cùng lúc. Đặc biệt là nổi hạch dưới chẩm và sau tai. Người lớn, đặc biệt là phụ nữ thường bị đau cơ thoáng qua và viêm khớp. Biến chứng xuất huyết giảm tiểu cầu, viêm não ít gặp.

• Hội chứng Rubella bẩm sinh(CRS)

Bệnh rubella ở trẻ này là tình trạng nhiễm Rubella từ trong bụng mẹ được truyền qua nhau thai. Trẻ sơ sinh khi đẻ ra đã xuất hiện ban đỏ hoặc trong vòng 48 giờ sau sinh, xuất hiện gan lách to, vàng da. Có thể chảy máu cam, xuất huyết tiêu hóa, chảy máu rốn ở trẻ sơ sinh. Đây là thể xuất huyết giảm tiểu cầu ở trẻ sơ sinh chiếm khoảng 1/3000 trường hợp.

Bệnh rubella ở trẻ em có thể gây những ảnh hưởng nghiêm trọng như: Khiến trẻ chậm tăng trưởng, gan lách to, xuất huyết giảm tiểu cầu, thiếu máu, viêm xương, viêm não và màng não.

Những ảnh hưởng của bệnh có thể nhận biết được lúc mới sinh hoặc trong năm đầu tiên. Thường gặp nhất là bệnh tim bẩm sinh (hẹp động mạch chủ và động mạch phổi, hẹp van động mạch phổi và khiếm khuyết vách nhĩ thất), mù hoàn toàn hoặc một phần (do đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp, viêm võng mạc màng đệm) hoặc điếc do thần kinh thính giác.

Phát triển tâm thần bất thường từ mức độ nhẹ đến trung bình vào lúc nhỏ hoặc tuổi thanh niên. Viêm não tiến triển hiếm gặp ở trẻ đã hơn 10 tuổi, đây là hậu quả của sự thoái hóa thần kinh và chắc chắn sẽ dẫn đến tử vong. 20% trẻ nhiễm Rubella bẩm sinh bị tử vong.

Tiêm chủng vắc-xin sẽ tạo miễn dịch chủ động, kháng thể tạo ra do tiêm ngừa tồn tại ít nhất 16 năm hoặc có thể cả đời. Để loại trừ bệnh Rubella mắc phải ở trẻ và hội chứng Rubella bẩm sinh, cần chích ngừa cho phụ nữ tuổi sinh đẻ và trẻ em trong lứa tuổi đến trường.

Để phòng ngừa rubella một cách hiệu quả, những chị em trong độ tuổi sinh sản nên tiêm ngừa Rubella trước khi có ý định mang thai. Tiêm phòng trước khi mang thai chính là cách để bảo vệ sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Lịch tiêm phòng Sởi- quai bị - rubella cho phụ nữ trước khi mang thai:

• Mũi 1 là lần tiêm đầu tiên
• Mũi 2 cách mũi 1 ít nhất 1 tháng

Riêng với phụ nữ, nên hoàn tất phác đồ tiêm chủng vắc xin phòng sởi, quai bị, rubella trước khi mang thai ít nhất 3 tháng. Tuy nhiên, để biết có cần chủng ngừa hay không, cần kiểm tra miễn dịch trước khi tiêm.

Chống chỉ định:

• Người dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong vắc xin, kể cả gelatin.
• Người đang mang thai, phải tránh mang thai 3 tháng sau khi tiêm vắc xin cho phụ nữ.
• Có tiền sử dị ứng với neomycin.
• Đang có bệnh lý sốt hoặc viêm đường hô hấp.
• Bệnh lao đang tiến triển mà chưa được điều trị hoặc người đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch.
• Người có rối loạn về máu, bệnh bạch cầu hay u hạch bạch huyết; hoặc ở người có những khối u tân sinh ác tính ảnh hưởng tới tủy xương hoặc hệ bạch huyết.
• Người bị bệnh suy giảm miễn dịch tiên phát hoặc thứ phát, bao gồm cả người mắc bệnh AIDS và người có biểu hiện lâm sàng về nhiễm virus gây suy giảm miễn dịch; các bệnh gây giảm hoặc vô gama- globulin máu.
• Người có tiền sử trong gia đình suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc di truyền cho đến khi chứng minh được họ có khả năng đáp ứng miễn dịch với vaccine.

Tác dụng không mong muốn:

• Cảm giác rát bỏng hoặc đau nhói tại vùng tiêm.
• Ít gặp: sốt (từ 38oC trở lên, trên da có vùng ban đỏ nhưng thường nhẹ.
• Hiếm gặp: Phản ứng nhẹ tại chỗ, như ban đỏ, chai hoặc căng cứng, đau họng, khó chịu, sởi không điển hình, ngất, dễ bị kích thích. Viêm tuyến mang tai, buồn nôn, nôn và tiêu chảy.
• Các phản ứng quá mẫn trên da như nổi mày đay, co thắt khí phế quản có thể xảy ra ngay cả ở những người không có tiền sử dị ứng.
• Đau cơ, khớp: thường thoáng qua và không bị mạn tính. Hay xảy ra ở phụ nữ ở lứa tuổi trưởng thành.

Tương tác thuốc:

• Phải tiêm vắc xin MMR-II trước hoặc sau một tháng khi dùng những loại vắc xin virus sống khác.
• Có thể tiêm cùng thời điểm với vắc xin Varicella và vắc xin Hib nhưng phải ở các vị trí khác nhau.
• Chưa có nhiều dữ liệu nghiên cứu lâm sàng về việc tiêm chủng MMR-II cùng với vắc xin bạch hầu- ho gà- uốn ván và vắc xin bại liệt OPV vì thế không nên sử dụng đồng thời.
• Không tiêm chủng ít nhất 3 tháng sau khi tiêm immunoglobulin hoặc truyền máu hay huyết tương vì sẽ làm giảm đáp ứng miễn dịch.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Trong đó có vắc-xin tiêm phòng sởi quai bị rubella MMR II Diluent Inj 0.5ml (hãng Merck Sharp and Dohme, Hoa Kỳ), phù hợp cho cả người lớn và trẻ nhỏ.

Người lớn, đặc biệt là phụ nữ đang trong độ tuổi sinh con, có dự định mang thai muốn tiêm phòng mũi 3 trong 1 sởi quai bị rubella sẽ được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn thực hiện xét nghiệm huyết thanh để kiểm tra miễn dịch trước khi tiêm chủng. Nếu đã có kháng thể sẽ không cần tiêm phòng vì đây là kháng thể miễn dịch suốt đời. Nếu chưa có đáp ứng miễn dịch hoặc đã từng tiêm phòng nhưng miễn dịch không hiệu quả, sẽ được các bác sĩ tư vấn tiêm phòng vắc-xin với lịch chủng ngừa phù hợp.

Quý khách hàng lựa chọn tiêm vắc-xin tại Vinmec sẽ hoàn toàn yên tâm về chất lượng vắc-xin cũng như quy trình thực hiện, bởi:

• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho khách hàng trong quá trình tiêm chủng
• 100% khách hàng tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp - ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra
• Vắc-xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
• Trường hợp bố mẹ đưa con đi tiêm sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng quốc gia.