Vì sao cần tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong 24 giờ đầu tiên sau sinh?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Huỳnh Thị Diễm Thúy - Bác sĩ tư vấn vắc-xin - Khoa Nhi - Sơ sinh, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Viêm gan B là bệnh gây viêm, hoại tử tế bào gan cấp và mãn tính. Bệnh do virus viêm gan B gây ra nên rất dễ lây nhiễm. Việt Nam là quốc gia có số người mắc bệnh viêm gan B cao trên thế giới, đặc biệt là trẻ em và phụ nữ có thai. Vì thế, Viện vệ sinh dịch tễ Trung ương đã đưa vắc-xin viêm gan B vào chương trình Tiêm chủng mở rộng quốc gia. Theo đó, trẻ sơ sinh trong 24h đầu tiên cần được tiêm vắc-xin viêm gan B để bảo vệ sức khỏe, phòng tránh các bệnh lây truyền bởi virus viêm gan B.

Mỗi năm trên thế giới có ít nhất 1 triệu người tử vong do các bệnh liên quan đến gan. Gần 1⁄3 dân số thế giới bị nhiễm virus viêm gan B, trong đó có khoảng 350 - 400 triệu người mắc bệnh gan mạn tính. Tại Việt Nam tỉ lệ nhiễm virus viêm gan B từ 10 - 20%, trong đó phần lớn là phụ nữ có thai (10 - 16%) và trẻ nhỏ (2-6%). Viêm gan B có thể lây truyền từ mẹ sang con, từ dịch hoặc máu của các vết thương. Trẻ con rất hiếu động, thường chạy nhảy chơi đùa, dễ ngã và chảy máu, từ đó lây truyền virus viêm gam B cho nhau. Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu đối với viêm gan B. Vì thế tiêm phòng vắc-xin viêm gan B cho cả người lớn lẫn trẻ nhỏ là cách phòng bệnh và ngăn ngừa dịch bệnh hiệu quả nhất.

Nhiều người đặt ra câu hỏi tại sao phải tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh sớm như vậy? Tại sao nên tiêm trong vòng 24 giờ đầu tiên sau sinh mà không đợi muộn hơn? Trẻ sơ sinh còn non nớt liệu có chịu được ảnh hưởng của vắc-xin không? Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trẻ sơ sinh được tiêm vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh sẽ đem lại hiệu quả miễn dịch rất lớn. Không chỉ Việt Nam mà 81 quốc gia khác trên thế giới cũng đang áp dụng tiêm vắc-xin viêm gan B cho trẻ sơ sinh trong 24 giờ đầu tiên sau sinh, trong đó có các nước phát triển như Mỹ, Canada...

Virus viêm gan B có thể lây truyền từ mẹ sang con. Vì thế, mục đích chính của việc tiêm vắc-xin viêm gan B trong 24 giờ đầu sau sinh là để ngăn ngừa nguy cơ lây bệnh từ mẹ. Trẻ sơ sinh bị nhiễm viêm gan B có nguy cơ mắc bệnh mãn tính như xơ gan, ung thư gan... lên tới 90%. Trong số đó tỉ lệ tử vong rất cao, chiếm khoảng 25%. Trẻ cần được tiêm vắc-xin viêm gan B càng sớm càng tốt. Nếu tiêm trong vòng 24 giờ sau sinh, khả năng trẻ miễn dịch với virus viêm gan B lây truyền từ mẹ là khoảng 85 - 90%. Nếu tiêm muộn hơn, mức độ miễn dịch sẽ giảm dần theo từng ngày. Đến ngày thứ 7 thì gần như không còn tác dụng.

Việc tiêm vắc-xin viêm gan B trong 24 giờ sau sinh không chỉ giúp trẻ phòng tránh nguy cơ lây truyền viêm gan B từ mẹ mà còn bảo vệ trẻ khỏi virus viêm gan B từ môi trường xung quanh.

3.1. Những phản ứng có thể xảy ra với trẻ sơ sinh tiêm vắc-xin viên gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh?

Trong vòng 24 - 48 giờ sau khi tiêm vắc-xin viêm gan B, trẻ sơ sinh cần được theo dõi. Mặc dù vắc-xin viêm gan B được đánh giá là an toàn với trẻ sơ sinh, nhưng tùy theo cơ địa của môi trẻ, có thể xảy ra các phản ứng như:

• Quấy khóc do đau tại vết tiêm, vết tiêm tấy đỏ, sưng (khoảng 3 - 9%)
• Trẻ sốt nhẹ trên 37,7 độ C (khoảng 0,4 - 8%)
• Trẻ bị sốc phản vệ sau tiêm. Đây là trường hợp rất hi hữu, hiếm khi xảy ra. Khoảng 1.000.000 ca mới gặp 1 trường hợp sốc phản vệ.

Tỉ lệ xảy ra các phản ứng trên là rất thấp. Các bậc phụ huynh cũng có thể an tâm vì trẻ được tiêm trong 24 giờ đầu sau sinh. Đây là khoảng thời gian mẹ và bé đang được chăm sóc, hồi sức tại bệnh viên nên khi có bất kỳ phản ứng nào, các bác sĩ sẽ nhanh chóng can thiệp và xử lý.

3.2. Trẻ sơ sinh tiêm vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu cần có điều kiện gì?

Thể trạng khỏe mạnh là điều kiện cần thiết trước khi tiêm bất cứ loại vắc-xin nào, kể cả trẻ nhỏ hay người lớn.

Có thể tiêm vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh với những trẻ có biểu hiện sau đây:

• Trẻ có nhịp thở ổn định
• Da dẻ hồng hào, không có biểu hiện bất thường
• Trẻ bú tốt

3.3. Các trường hợp trẻ sơ sinh không nên tiêm vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu

• Trẻ bị dị tật bẩm sinh
• Trẻ bị ốm, sốt
• Trẻ sinh non, cân nặng thấp; trẻ bị ảnh hưởng sức khỏe bởi các yếu tố trong quá trình sinh như: mẹ đẻ khó, ngạt nước ối...cần được sự giám sát và cho phép của bác sĩ chuyên môn mới được tiêm vắc-xin viêm gan B.

Vắc-xin viêm gan B sẽ có hiệu quả tốt nhất nếu trẻ được tiêm trong vòng 24h đầu sau sinh. Nếu trẻ quên không tiêm hoặc chưa đủ điều kiện để tiêm thì cần tiêm bổ sung trong vòng 7 ngày sau sinh ngay khi có thể, càng sớm càng tốt.

Trường hợp sau 7 ngày trẻ vẫn chưa tiêm thì sẽ không cần tiêm vắc-xin viêm gan B đơn giá nữa mà khi được 2 tháng tuổi sẽ tiêm 3 mũi vắc-xin ComBE Five ( vắc-xin 5 trong 1 phòng bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B, viêm phổi/viêm màng não mủ do khuẩn Hib). Mỗi mũi cách nhau 1 tháng. Hoặc tiêm vacxin 6 trong 1 Infanrix HEXA.