Những điều cần biết về thay khớp háng

Bài viết bởi Bác sĩ chấn thương chỉnh hình - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Thay khớp háng là phương pháp điều trị phổ biến khi bị gãy xương đùi. Đây là một phẫu thuật phức tạp với chi phí không hề rẻ. Tuy nhiên, khớp háng nhân tạo được thay thế có thời hạn sử dụng trung bình khoảng 10 đến 20 năm. Nghĩa là bệnh nhân đã từng phẫu thuật thay khớp háng phải đối diện với nguy cơ thay lại khớp háng.

Phẫu thuật khớp háng được xem như là một cuộc đại phẫu thuật vì thế quyết định thay khớp háng nhân tạo cần được xem xét kỹ, đảm bảo đúng chỉ định. Có rất nhiều loại khớp háng nhân tạo tùy theo loại vật liệu và các thế hệ khác nhau. Tuy nhiên, có thể phân thành 3 loại cơ bản như sau:

1.1. Chỏm Moore: Chui và chỏm dính liền một khối

Là loại khớp háng thế hệ đầu tiên, được sử dụng để thay cho những trường hợp hư cổ xương đùi mà phần ổ cối của khung chậu còn tốt (gãy cổ xương đùi không lành xương). Tuy nhiên, do chỏm nhân tạo là kim loại cứng, nên ma sát với sụn khớp của ổ cối lâu ngày tạo sự bào mòn ổ cối làm bệnh nhân đau. Do đó, bệnh nhân không sử dụng được lâu. Vì vậy, ngày nay rất hiếm được sử dụng, chỉ ở những người già, không có chi phí thay các loại khác.

1.2. Khớp háng lưỡng cực (còn gọi là khớp bipolar)

Là loại khớp háng có phần chui và chỏm tách rời 2 khối khác nhau. Phần chỏm có thể di động xoay quanh chui. Ngoài ra phần chỏm nhân tạo cũng có thể xoay trong ổ cối của xương chậu. Nhờ vậy, làm giảm tốc độ bào mòn ổ cối, nên sử dụng được lâu hơn so với chỏm Moore. Tuy nhiên, về sau ổ cối xương chậu cũng bị bào mòn, gây đau, hư ổ cối với tỉ lệ khá cao. Cho nên sau này người ta chỉ thay khớp háng lưỡng cực cho những bệnh nhân bị gãy cổ xương đùi không lành xương, ổ cối chưa bị biến dạng ở bệnh nhân lớn tuổi. Đối với người trẻ, tuổi thọ còn dài thì không dùng loại khớp háng này nữa.

1.3. Khớp háng toàn phần

Là loại khớp thay cả phần chui, chỏm xương đùi và cả phần mái ổ cối của xương chậu. Phần ổ cối nhân tạo được bắt ốc cố định vào xương chậu. Loại này có ưu điểm là khi bệnh nhân đi thì sự ma sát chỉ xảy ra giữa các bộ phận nhân tạo với nhau mà không có sự ma sát giữa phần nhân tạo với mặt khớp của bệnh nhân. Chính vì thế mà tuổi thọ của loại khớp háng toàn phần khá cao so với hai loại trên nếu được thay đúng chỉ định, đúng kỹ thuật và bệnh nhân tuân thủ nghiêm ngặt sự hướng dẫn của thầy thuốc. Loại này thường được dùng cho những bệnh nhân trẻ tuổi.
Ngoài ra còn nhiều loại mới được cải tiến từ các loại trên, nhưng tuổi thọ và tính an toàn chưa được chứng minh nên chưa sử dụng rộng rãi ở Việt Nam.

Ngày nay, thường phẫu thuật thay khớp háng được thực hiện trên bệnh nhân bị hoại tử chỏm xương đùi, gãy cổ xương đùi không có khả năng bảo tồn, thoái hóa khớp háng nặng không đi được, bệnh lý vùng cổ xương đùi như bướu, ...

Như đã nói ở trên, khớp háng nhân tạo dù tốt đến đâu cũng không thể bằng khớp háng thật và có chức năng hạn chế hơn khớp háng thật. Khớp háng nhân tạo chỉ giúp bệnh nhân hết đau và đi đứng tương đối bình thường. Bệnh nhân sau khi thay khớp háng nhân tạo sẽ không thể làm công việc nặng nhọc được nữa, không được chạy bộ, không được bắt chéo chân, không được xoay ngoài bàn chân quá mức, không được gập háng quá 90 độ (vì những tư thế đó dễ làm trật khớp háng nhân tạo). Do đó bệnh nhân không thể ngồi xổm được. Nếu không tránh được những điều tối kỵ này thì tuổi thọ của khớp sẽ không cao, thậm chí hư rất sớm.

Bệnh nhân thay khớp háng có thể làm các động tác sau:

Gập háng dưới 80 độ (chú ý tư thế ngồi, đi)

Tư thế ngồi duỗi nhẹ háng, cách mang vớ, cách thay đổi từ tư thế ngồi sang tư thế đứng.

Bệnh nhân thay khớp háng không được làm những động tác sau đây:

Không gập háng quá 95 độ, không ngồi xỏm, không bắt chéo chân, không xoay ngoài bàn chân quá mức.

Khi khớp háng bị hư sẽ làm cho người bệnh mất khả năng hoạt động tình dục do đau và cứng khớp. Ở người trẻ tuổi, hầu hết bệnh nhân đều phục hồi khả năng sinh dục. Tuy nhiên, cần phải thận trọng để tránh tổn thương vết mổ và nguy cơ trật khớp háng nhân tạo do sai tư thế. Vậy sau mổ bao lâu thì bệnh nhân có thể quan hệ tình dục trở lại ? Đây là một câu hỏi rất thường gặp ở nhiều bệnh nhân trẻ.

Theo nhiều chuyên gia thì bệnh nhân có thể trở lại quan hệ tình dục an toàn khi vết mổ đã lành và các mô đã tạo được một lớp vỏ bao chắc quanh khớp háng nhân tạo. Thời gian này thường là sau mổ khoảng 6 tuần (chắc chắn nhất là sau 8 tuần). Khi bệnh nhân có thể đi lại bình thường mà không bị đau vùng vết mổ.

Tuy nhiên, khi quan hệ tình dục cần chú ý tránh các tư thế dễ gây trật khớp như tránh gập háng quá 90 độ, tránh xoay trong hoặc xoay ngoài bàn chân quá mức, tránh tư thế bắt chéo chân và khép háng quá mức. Đa số bệnh nhân (cả nam lẫn nữ) sau thay khớp đều thích quan hệ tình dục ở tư thế thụ động hơn (nằm dưới) để đỡ bị mỏi. Khi khớp đã lành, có thể chuyển dần sang thế chủ động và sau nhiều tháng có thể ở nhiều tư thế khác nhau.

Các tư thế được phép:

Hiện phẫu thuật thay khớp háng nhân tạo đã được thực hiện một cách thường quy tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec. Kỹ thuật thay khớp háng tại Vinmec với đường mổ rất nhỏ giúp hạn chế tối đa tổn thương các mô lành quanh khớp, bộc lộ chính xác được tổn thương và khớp cần thay. Phòng chống tối đa nguy cơ nhiễm trùng, chảy máu sau thay khớp, tổn thương ít cũng góp phần hạn chế những cơn đau sau mổ cho bệnh nhân, giúp bệnh nhân nhanh chóng phục hồi và sớm trở lại hoạt động thường ngày.

Trong tháng 4 & 5/2021, khi có nhu cầu khám và điều trị Thoái hóa khớp háng tại Bệnh viện Đa khoa quốc tế Vinmec Đà Nẵng, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng & Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long, quý khách hàng sẽ được hưởng ưu đãi kép:

- Miễn phí khám chuyên khoa và được tặng Gói Phục hồi chức năng (Gói khám, tư vấn luyện tập và điều trị PHCN - Đau thắt lưng hông)

- Giảm 50% chi phí đối với khách hàng có chỉ định điều trị sau khám. Chương trình áp dụng giới hạn cho kỹ thuật tương ứng từng bệnh viện và cho khách hàng lần đầu thực hiện kỹ thuật điều trị này tại Vinmec.