Siêu âm khớp gối phát hiện bệnh gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Văn Làn Đức - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City. Bác sĩ có trên 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh đặc biệt trong chẩn đoán với các bệnh lý cấp cứu nội, ngoại khoa, ổ bụng, lồng ngực, cơ xương khớp, thần kinh và các tuyến giáp, vú,...

Các bệnh lý liên quan đến vùng khớp gối là những bệnh khá phổ biến hiện nay. Các phương tiện chẩn đoán hình ảnh cũng ngày càng hiện đại, trong đó nổi bật nhất là siêu âm khớp gối đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý này. Vậy siêu âm khớp gối phát hiện bệnh gì?

Kỹ thuật siêu âm là một phương tiện chẩn đoán ứng dụng sóng siêu âm để tái tạo hình ảnh cơ quan, bộ phận cần siêu âm. Siêu âm khớp gối cũng không ngoại lệ khi sử dụng sóng siêu âm để phát hiện những bệnh lý bất thường tại khớp gối. Đây là một phương pháp hiện đại và an toàn giúp chẩn đoán bệnh lý khớp gối.

Trong số các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như: siêu âm, X quang, cắt lớp vi tính CT scan hay cộng hưởng từ MRI, siêu âm khớp gối đang được sử dụng phổ biến nhất trong hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý khớp gối như: viêm khớp, tràn dịch khớp, thoái hoá khớp...

Ưu điểm vượt trội của siêu âm khớp gối là đánh giá tốt các bất thường ở phần mềm, cho hình ảnh động, tương tác trực tiếp với người bệnh mà lại an toàn, dễ thực hiện và chi phí thấp.

Đánh giá sụn khớp: Những bất thường về độ dày mỏng của sụn khớp gối giúp phát hiện nhiều bệnh lý. Siêu âm khớp gối có thể đánh giá bề mặt sụn khớp, từ đó đánh giá được độ dày mỏng hoặc sự không đồng đều giữa các vị trí của sụn khớp gối.

Phát hiện tràn dịch khớp: Trên siêu âm khớp gối, dịch khớp bất thường ghi nhận là những vùng trống âm, do đó siêu âm sẽ ghi nhận và đánh giá được tình trạng tổn thương tràn dịch khớp của bệnh nhân.

Phát hiện hẹp khe khớp hoặc gai xương: Các bất thường của thoái hóa khớp gối như hẹp khe khớp, gai xương có thể phát hiện thông qua siêu âm khớp gối. Một số trường hợp có thể kết hợp với chụp X - quang để mang lại hiệu quả chẩn đoán tốt hơn.

Phát hiện bất thường ở màng hoạt dịch: Siêu âm khớp gối có thể phát hiện những dị vật khớp gối, hình ảnh thoát vị màng hoạt dịch, kén Baker ở khoeo chân...

Bên cạnh các cấu trúc tại khớp gối thì siêu âm khớp gối còn có thể đánh giá các tổn thương phần mềm khác như các điểm bám gân, dây chằng, sụn chêm...

• Thoái hóa khớp gối: Những tổn thương hay gặp là hẹp khe khớp hoặc mọc các gai xương.
• Tổn thương gân cơ tứ đầu đùi như rách hoặc viêm cơ.
• Viêm bao hoạt dịch khớp gối.
• Tổn thương sụn chêm: sụn chêm trật ra ngoài khe khớp, xuất hiện nang cạnh sụn chêm...
• Tổn thương Pellegrini – Stieda: vôi hóa điểm bám dây chằng bên trong sau chấn thương.
• Bệnh lý kén Baker ở vùng khoeo chân.
• Phát hiện các dị vật trong khớp gối.
• Bệnh lý liên quan mạch máu ở khớp gối như phình động mạch khoeo, chèn ép động mạch khoeo.

Siêu âm khớp gối được chỉ định khi bệnh nhân có những dấu hiệu, triệu chứng sau:

• Đau nhức khớp gối thường xuyên, hạn chế vận động khớp gối.
• Tiền sử từng bị chấn thương hoặc mới bị chấn thương phần mềm khớp gối.
• Nghi ngờ có dị vật khớp gối.
• Đối tượng có dị tật bẩm sinh ở khớp gối hoặc gặp phải các vấn đề về phát triển xương khớp.
• Siêu âm để kiểm tra, đánh giá tình trạng tụ dịch, phù nề trong khớp gối.
• Siêu âm khớp gối sau phẫu thuật hoặc khảo sát dây chằng quanh khớp gối.

Siêu âm khớp gối tuy đơn giản nhưng mang nhiều giá trị trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý khớp gối. Tuy nhiên, khớp gối lại có cấu trúc rất phức tạp nên cần có nhiều kỹ thuật khác nhau để đánh giá được toàn bộ các tổn thương tại đây. Sau đây là một số kỹ thuật siêu âm khớp gối thường gặp:

5.1. Mặt cắt dọc qua gân cơ tứ đầu đùi

Mặt cắt siêu âm này giúp đánh giá gân cơ tứ đầu đùi và túi hoạt dịch nằm trên xương bánh chè. Giải phẫu cơ tứ đầu đùi bao gồm: cơ thẳng đùi, cơ rộng giữa, cơ rộng ngoài, cơ rộng trong với chức năng thực hiện động tác gập và duỗi đùi. Túi hoạt dịch nằm trên xương bánh chè và kết nối với ổ khớp gối.

Cách thực hiện: Bệnh nhân tư thế nằm ngửa, đầu gối tạo góc 30 độ. Đầu dò siêu âm khớp gối đặt ở ngay sát xương bánh chè.

5.2. Mặt cắt qua ròng rọc xương đùi

Mặt cắt siêu âm này giúp đo độ dày sụn khớp gối. Cách thực hiện: Bệnh nhân tư thế nằm ngửa, đầu gối gấp tối đa để sụn khớp bộc lộ hoàn toàn. Đầu dò siêu âm đặt sát xương bánh chè và vuông góc xương đùi giúp đánh giá độ dày mỏng của sụn khớp gối chính xác nhất

5.3. Túi hoạt dịch trước xương bánh chè

Bệnh nhân nằm ngửa, gối gấp 30 độ còn đầu dò đặt dọc phía trên xương bánh chè. Hình ảnh của túi hoạt dịch là một đường giảm âm mỏng phía trước xương bánh chè.

5.4. Dây chằng bánh chè

Dây chằng bánh chè là phần gân cơ tứ đầu đùi đi từ đỉnh xương bánh chè đến lồi củ trước xương chày. Bệnh nhân nằm ngửa, gối gấp 30 độ sẽ giúp bộc lộ dây chằng này. Bác sĩ đặt đầu dò dọc trên đường giữa nối từ xương bánh chè đến lồi củ chày.

5.5. Dây chằng bên chày và sụn chêm

Bác sĩ đặt đầu dò siêu âm khớp gối dọc trên đường nối giữa xương chày và xương đùi, giúp phát hiện những tổn thương tại sụn chêm và dây chằng bên chày, bên mác.

5.6. Mặt cắt qua trám khoeo

Mặt cắt dọc và ngang qua trám khoeo sẽ bộc lộ được động mạch khoeo, tĩnh mạch khoeo, đầu cơ bụng chân ngoài, cơ bụng chân trong, thần kinh chày và một phần của dây chằng chéo sau. Qua đó đánh giá những bất thường của các cấu trúc khớp gối này.