Trượt đốt sống lưng có nguy hiểm không?

Nguyên nhân trượt đốt sống lưng là do thoái hoá, khuyết eo và đôi khi do gặp chấn thương hoặc do bác sĩ phẫu thuật gây nên. Bệnh có thể để lại hậu quả nghiêm trọng như teo chân, liệt rễ thần kinh, đại tiện không tự chủ... nếu không được xử trí kịp thời.

Trượt đốt sống lưng là tình trạng có sự di chuyển bất thường ra phía trước của thân đốt sống cùng với cuống, mỏm ngang và diện khớp phía trên của hệ thống xương sống. Tình trạng này có thể được xem như một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đau thắt lưng do mất vững của cột sống thắt lưng.

Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến tình trạng trượt đốt sống thường liên quan đến tổn thương eo, phần giao nhau của gai ngang, mảnh, hia mỏm khớp trên và dưới của một thân đốt sống.

Các nguyên nhân khác gây trượt đốt sống thắt lưng bao gồm:

• Thoái hoá đĩa đệm gây nên tổn thương, hay gặp nhất ở trục trước cột sống và ngoài những tổn thương diện khớp cũng gây nên các tác nhân gây trượt đốt sống.
• Chấn thương cột sống có thể làm gãy cuống, vỡ các mấu khớp gây nên các tổn thương ở cột trụ sau, mất vững cột sống.
• Một số bệnh lý liên quan đến trượt đốt sống lưng như nhiễm khuẩn, ung thư,... những trường hợp này có thể gây hoại tử vị trí trượt, phá huỷ thành phần cột sống và làm mất cân đối giữa hai trục vận động của cột sống.
• Trong một số trường hợp, sau quá trình mổ cột sống như thoát vị đĩa đệm, u tuỷ... bác sĩ phẫu thuật sẽ lấy bỏ cung sau. Tuy nhiên, đôi khi có thể vô tình làm tổn thương cả diện khớp, khiến cho cột sống mất vững gây ra trượt đốt sống lưng.
• Trượt đốt sống lưng cũng có thể do loạn dưỡng, một trong những rối loạn sự phát triển xảy ra ngay từ nhỏ, gây nên tình trạng kém bền vững của hệ thống cột trụ nâng đỡ cơ thể. Hệ thống khớp cũng như dây chằng sẽ không đảm bảo chức năng từ đó dẫn đến trượt đốt sống. Tuy nhiên, trường hợp này rất hiếm gặp.

Do đó, nguyên nhân trượt đốt sống lưng là do thoái hoá, khuyết eo và đôi khi do gặp chấn thương hoặc do bác sĩ phẫu thuật gây nên.

Mức độ trượt đốt sống lưng được xác định bằng tỷ lệ dựa trên hình ảnh chụp của phim Xquang ở tư thế nghiêng. Tỷ lệ trượt đốt sống lưng được tính bằng công thức tính khoảng cách ở vị trí trượt với độ rộng của thân đốt sống trượt. Các loại trượt đốt sống lưng bao gồm:

• Trượt đốt sống lưng bẩm sinh hay hay trượt đốt sống lưng do rối loạn phát triển: Trong nhóm này thì trượt đốt sống lưng sẽ có hai nhóm phụ, bao gồm thiểu sản mấu khớp cùng với định hướng của khe khớp nằm trên một mặt phẳng và hướng ra sau. Với trường hợp này thường xuất hiện cả dị tật gai đôi cột sống. Nhóm còn lại có thiểu sản mấu khớp và định hướng của khe khớp nằm trên một mặt phẳng nhưng hướng vào trong;
• Trượt đốt sống do khe hở eo: Nhóm phụ thứ nhất với trường hợp loại khuyết eo được nhận định do gãy mệt. Nhóm tiếp theo là do phần eo cung sau dài hơn so với chiều dài bình thường. Nhóm còn lại do chấn thương làm gãy eo trượt;
• Trượt đốt sống do thoái hoá khớp bao gồm thoái hoá đĩa đệm, thoái hoá diện khớp...;
• Trượt đốt sống do chấn thương các thành phần cũng như vị trí trên hệ thống của cột sống;
• Trượt đốt sống lưng do gặp bệnh lý như lao phổi, ung thư, nhiễm khuẩn;
• Trượt đốt sống lưng do biến chứng hay gặp vấn đề hậu phẫu sau khi phẫu thuật cột sống.

Biểu hiện và dấu hiệu chính của trượt đốt sống thắt lưng có thể do sự phối hợp của hội chứng cột sống và hội chứng chèn ép rễ thần kinh. Giai đoạn đầu của trượt đốt sống lưng, người bệnh thường bị đau cột sống và tái phát nhiều lần; cơn đau mang tính chất cơ học, có thể tăng lên do đi lại hoặc lao động và ngược lại giảm nếu nghỉ ngơi. Ở giai đoạn này người bệnh cũng có thể gặp biến dạng cột sống hoặc ưỡn quá mức sau khi thực hiện một vận động quá mức do sai tư thế. Với trường hợp người bệnh trượt đốt sống lưng nặng hoặc ở người quá gầy, khi quan sát hình ảnh qua lưng sẽ thấy các dấu hiệu bậc thang.

Giai đoạn nặng hơn, rễ thần kinh bị chèn ép sẽ gây nên những cơn đau kéo dài từ thắt lưng xuống mông, đùi và thậm chí là cả cẳng bàn chân kèm theo tê bì, kim châm, rối loạn cảm giác ở mông và chân. Giai đoạn này, cơn đau thường cách hồi về thần kinh với những biểu hiện tê bì hoặc căng đau cả hai chân khi đi bộ. Tuy nhiên, những dấu hiệu này lại không xuất hiện ở những bệnh nhân thực hiện hoạt động đạp xe. Dấu hiệu này rất quan trọng giúp chẩn đoán phân biệt với tình trạng thoát vị đĩa đệm.

Ngoài ra, tình trạng trượt đốt sống thắt lưng có thể do biến chứng tổn thương rễ thần kinh. Người bệnh gặp tình trạng này sẽ thấy yếu, teo chân ở một hoặc cả hai bên. Thậm chí có trường hợp chân đi vạt kép, đi bộ bị rơi dép kèm bí hoặc không thể tự chủ trong đại tiểu tiện.

Chẩn đoán tình trạng trượt đốt sống lưng có thể dựa vào ảnh của phim chụp Xquang thường với các tư thế thẳng nghiêng hoặc chếch 3⁄4 và người bệnh cúi xuống ngưỡng tối đa khoảng 90%. Đây cũng được biết đến như phương pháp chẩn đoán đơn giản và hiệu quả.

Ngoài ra, có thể sử dụng phương pháp chụp cắt lớp vi tính CT scan để chẩn đoán cấu trúc xương, xác định vị trí cũng như mức độ trượt và các tổn thương ở eo, mấu khớp, hẹp ống sống... một cách khá hiệu quả.

Chụp cộng hưởng từ MRI được biết đến như một công cụ lý tưởng trong việc đánh giá tổn thương mô mềm và sự chèn ép thần kinh trong trượt đốt sống lưng. Hình ảnh trên phim cộng hưởng từ giúp bác sĩ có thể phát hiện các nguyên nhân gây chèn ép thần kinh.

Tùy theo thể trạng cũng như mức độ trượt đốt sống lưng mà hậu quả để lại ở mỗi người là khác nhau. Nếu bệnh nhân chỉ bị trượt dưới 50% đốt sống do bị khuyết eo đốt sống thì không quá nghiêm trọng. Người bệnh sẽ có những cơn đau thắt lưng và đau dần xuống vị trí chân. Hầu hết người bệnh ở mức độ nhẹ do khuyết eo đốt sống sẽ không thấy đau, thậm chí có thể không cần điều trị. Tuy nhiên, một số trường hợp lại khó đi lại, đau ở thắt lưng khi phải di chuyển hay đứng quá lâu, tiếp sau đó là căng cơ, đau đùi, mông và cẳng chân. Khi người bệnh cúi xuống, ngửa hoặc có những hành động liên quan đến đốt sống thì sẽ cảm nhận rõ ràng các đốt sống bị trượt.

Bệnh nhân trượt đốt sống lưng do khuyết eo ở cấp độ nặng hơn có thể sẽ bị gù. Những biến chứng hiếm gặp chỉ chiếm 10% và thường xuyên xuất hiện ở độ tuổi thanh thiếu niên. Khi đó, người bệnh sẽ phải đi hơi khom lưng về phía trước hoặc có thể bị vẹo cột sống sang một bên. Nếu trường hợp này không được điều trị kịp thời có thể gây nên tình trạng quay lưng, cơ hai bên mông teo đi do không hoạt động.

Tóm lại, trượt đốt sống thắt lưng có thể khiến người bệnh đau thắt lưng, khó đi lại và thậm chí là teo chân, liệt rễ thần kinh, đại tiện không tự chủ... nếu không được xử trí kịp thời. Do đó, khi có các dấu hiệu, triệu chứng trượt đốt sống thắt lưng, người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín để chẩn đoán và điều trị phù hợp.