Thuốc điều trị rối loạn lipid máu Atorvastatin: Cách dùng, ưu nhược điểm, tác dụng phụ

Atorvastatin là một loại thuốc dùng để điều trị rối loạn lipid máu rất thường dùng trong thực hành lâm sàng. Những lợi ích của atorvastatin đem lại đã được minh chứng và trở thành một phần điều trị các bệnh lý tim mạch. Tuy nhiên, việc dùng thuốc như thế nào để đạt hiệu quả cao, cách theo dõi các tác dụng phụ của thuốc cũng như nguy cơ tương tác với các loại thuốc khác thì không phải ai dùng thuốc cũng nắm rõ.

Atorvastatin là một loại thuốc thuộc nhóm thuốc statin có vai trò giúp hạ cholesterol máu thông qua cơ chế ức chế men khử HMG CoA trong con đường chuyển hóa cholesterol tại gan. Cùng với chế độ ăn kiêng, atorvastatin được sử dụng để giảm mức cholesterol "xấu" trong máu (lipoprotein trọng lượng phân tử thấp hay LDL), để tăng mức cholesterol "tốt" (lipoprotein trọng lượng phân tử cao hay HDL) và giảm triglyceride.

Atorvastatin là chỉ định khi bạn được chẩn đoán mắc bệnh mỡ máu cao. Hơn thế nữa, loại thuốc này cũng là một trong các loại thuốc dự phòng các biến cố tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim, bệnh tim thiếu máu cục bộ, nhất là trên các đối tượng nguy cơ cao như người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, bệnh thận mạn hay có hội chứng chuyển hóa. Thông thường, việc điều trị bằng statin nói chung, atorvastatin nói riêng trong các bệnh cảnh này là suốt đời. Những lợi ích chỉ được tiếp tục mang lại khi bạn còn dùng thuốc ngay cả khi các chỉ số định lượng lipid máu nằm trong giới hạn bình thường. Nếu bạn ngừng dùng atorvastatin mà không bắt đầu điều trị thuốc hạ lipid máu khác, mức cholesterol của bạn có thể tăng trở lại không lâu sau đó.

Atorvastatin luôn là thuốc được chỉ định theo toa của bác sĩ. Vì vậy, bạn cần dùng atorvastatin chính xác về liều lượng và số lần theo chỉ định của bác sĩ. Đôi khi bác sĩ cũng có thể thay đổi liều để đảm bảo có được kết quả tốt nhưng không tự ý sử dụng thuốc này với số lượng lớn hơn hoặc nhỏ hơn hoặc lâu hơn so với khuyến cáo.

Atorvastatin thường được uống chỉ một lần trong ngày, kèm hoặc không kèm theo thức ăn. Thuốc được bào chế dưới dạng viên, bao gồm viên nuốt và cả viên nhai cho những người khó nuốt. Nếu bạn bỏ lỡ một liều, hay dùng liều đó ngay khi nhớ ra. Tuy nhiên, hãy bỏ qua liều đã quên nếu liều tiếp theo của bạn là dưới 12 giờ. Không dùng thêm thuốc để bù liều.

Atorvastatin chỉ được sử dụng ở người lớn và trẻ em ít nhất 10 tuổi. Bạn không nên dùng atorvastatin nếu dự định có thai, đang mang thai hay cho con bú do atorvastatin có thể truyền vào sữa mẹ và có thể gây hại cho em bé bú. Chính vì atorvastatin có thể gây hại cho thai nhi hoặc gây dị tật bẩm sinh nên bạn cần phải ngừng dùng thuốc này ngay và báo với bác sĩ ngay lập tức nếu bạn phát hiện mình có thai. Đồng thời, bạn cũng cần sử dụng các biện pháp tránh thai hiệu quả để tránh mang thai trong khi bạn đang dùng thuốc này.

Trong một số ít trường hợp, atorvastatin có thể gây ra tình trạng phá vỡ các mô cơ xương, có khả năng dẫn đến suy thận. Tình trạng sẽ thường gặp hơn ở người lớn tuổi và ở những người bị bệnh thận hoặc suy giáp kiểm soát kém. Chính vì thế, cần báo cho bác sĩ ngay nếu bạn bị đau cơ không rõ nguyên nhân, sốt hay mệt mỏi, uể oải bất thường và nước tiểu có màu sẫm.

Tránh ăn thực phẩm có nhiều chất béo hoặc cholesterol. Atorvastatin sẽ không còn hiệu quả cao trong việc giảm cholesterol nếu bạn không tuân theo kế hoạch ăn kiêng giảm cholesterol kết hợp với việc tập thể dục và kiểm soát cân nặng. Có thể mất đến 2 tuần trước khi mức cholesterol của bạn cải thiện sau khi bắt đầu dùng atorvastatin; do đó, bạn không cần phải xét nghiệm máu quá thường xuyên. Ngoài ra, bạn cũng cần giảm thiểu uống rượu, do rượu có thể làm tăng nồng độ chất béo trong máu và có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Bên cạnh đó, uống nước bưởi và ăn bưởi có thể tương tác với atorvastatin cũng như dẫn đến các tác động nguy hiểm tiềm tàng. Vì vậy, trong thời gian dùng thuốc, tránh ăn quá nhiều bưởi hay uống nhiều hơn 1 lít nước ép bưởi mỗi ngày.

Cũng như các loại thuốc khác, cần lưu trữ ở atorvastatin ở nhiệt độ phòng; tránh ẩm, nóng và ánh sáng. Tuyệt đối tránh xa tầm tay của trẻ nhỏ.

Hãy nhớ rằng bác sĩ đã kê toa thuốc với atorvastatin vì họ đã đánh giá rằng lợi ích về mặt y tế cho bạn lớn hơn nguy cơ tác dụng phụ có thể mắc phải. Trong thực tế, sau khi trải qua các thử nghiệm với số lượng bệnh nhân rất lớn và cũng đã có bề dày lịch sử được sử dụng nhiều năm trên toàn thế giới, có rất ít người mắc phải tác dụng phụ nghiêm trọng trong khi giá trị đem lại của atorvastatin là vô cùng to lớn.

Giống như tất cả các loại thuốc khác, atorvastatin cũng có thể gây ra tác dụng phụ ở một số người và các statin khác nhau sẽ gây ảnh hưởng theo những cách khác nhau.

Một tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng là đau nhức cơ bắp không rõ nguyên nhân. Điều này có thể xảy ra một vài tuần hoặc vài tháng sau khi bạn bắt đầu dùng thuốc. Lúc này, nên trao đổi với bác sĩ nếu tác dụng phụ này ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống của bạn. Việc thay thế bằng một statin khác hoàn toàn có thể giải quyết vấn đề trên mà hiệu quả điều trị vẫn được đảm bảo.

Sau đây là các tác dụng phụ khác có thể gặp phải khi dùng atorvastatin:

• Cảm giác buồn nôn
• Đầy bụng, khó tiêu
• Đau đầu
• Đau nhức ở lưng và khớp
• Chảy máu cam
• Đau họng
• Các triệu chứng giống như bị cúm với cảm lạnh, sổ mũi, nghẹt mũi hoặc hắt hơi
• Táo bón
• Tiêu chảy

Tác dụng phụ với mức độ nghiêm trọng khi dùng atorvastatin là rất hiếm và xảy ra ở dưới 1 trên 1.000 người dùng thuốc. Theo đó, bạn phải ngừng dùng atorvastatin và báo bác sĩ nếu bạn cảm thấy:

• Đau cơ hoặc chuột rút - đây có thể là dấu hiệu của tiêu cơ vân và tổn thương thận
• Da vàng hoặc củng mạc mắt vàng kèm theo đi tiểu sẫm màu - đây có thể là dấu hiệu của tổn thương gan
• Nổi mẩn da với các đốm đỏ hồng, đặc biệt là ở lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân
• Đau bụng ở thượng vị - đây có thể là dấu hiệu của tổn thương tuyến tụy
• Ho, cảm giác khó thở và sụt cân - đây có thể là dấu hiệu của tổn thương phổi
• Phản ứng dị ứng nghiêm trọng - trong một số ít trường hợp, atorvastatin cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng và sốc phản vệ.

Tương tác thuốc nghiêm trọng có thể xảy ra khi một số loại thuốc được sử dụng cùng với atorvastatin. Chính vì thế, cần cho bác sĩ biết khi bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, nhất là các thuốc có con đường chuyển hóa qua gan.Trong một số trường hợp, vì lợi ích mà atorvastatin đem lại, bạn có thể dừng một số thuốc có nguy cơ gây tương tác hay chuyển nhóm thuốc ít nguy cơ hơn, cụ thể là:

• Thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống nấm
• Thuốc tránh thai
• Thuốc giảm cholesterol khác
• Thuốc điều trị HIV hoặc AIDS

Tóm lại, hạ lipid máu là vấn đề then chốt trong điều trị phòng ngừa tiên phát lẫn thứ phát của các bệnh lý tim mạch. Trong đó, atorvastatin thuộc nhóm statin đóng vai trò nổi bật nhất. Tuy vậy, hiệu quả thuốc tối đa có thể đạt được khi người dùng biết các hướng dẫn trên đây cũng như phòng tránh được các tác dụng phụ không mong muốn, mang lại lợi ích điều trị cao nhất.