Tương tác giữa thuốc tránh thai nội tiết và thuốc gây cảm ứng enzym

Nồng độ hormone tránh thai trong huyết thanh có thể bị thay đổi khi dùng đồng thời với các loại thuốc khác, đặc biệt là thuốc gây cảm ứng enzym cùng với thuốc tránh thai nội tiết. Do đó, tương tác thuốc luôn là vấn đề cần được cân nhắc khi kê toa các biện pháp tránh thai bằng nội tiết tố, vì đây có thể là nguyên nhân gây thất bại trong việc tránh thai hoặc làm tăng các tác dụng phụ của thuốc.

Thuốc cảm ứng enzym có thể làm giảm hiệu quả tránh thai của thuốc tránh thai nội tiết:

• Thuốc chống động kinh: Carbamazepine, eslicarbazepine, oxcarbazepine, phenobarbital, phenytoin, primidone, rufinamide topiramate. Các thuốc này gây cảm ứng enzym cytochrom P450 3A4 ở gan, làm tăng tốc độ chuyển hóa hormone trong thuốc tránh thai phối hợp và giảm mức lưu hành của các hormone này tới 50%. Ngoài ra, carbamazepine và phenytoin làm tăng nồng độ globulin liên kết hormone trong huyết tương, điều này có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai.
• Thuốc kháng sinh: Rifabutin, rifampicin
• Thuốc kháng virus: Ritonavir, efavirenz, nevirapin
• Thuốc thảo dược Hypericum perforatum (St. John’s Wort).
• Thuốc khác: Modafinil, Bosentan, Aprepitant).

Khi sử dụng đồng thời thuốc tránh thai nội tiết và thuốc cảm ứng enzym, người bệnh cần lưu ý một vài vấn đề sau:

• Phụ nữ bắt đầu sử dụng thuốc cảm ứng enzym nên được khuyến cáo về tương tác có thể gặp với biện pháp tránh thai bằng hormone và nên thay thế bằng một phương pháp tránh thai đáng tin cậy khác, không bị ảnh hưởng bởi chất cảm ứng enzym
• Với những người đang dùng các thuốc gây cảm ứng enzym có nhu cầu tránh thai khẩn cấp nên được tư vấn về nguy cơ tương tác thuốc và nên thay thế bằng biện pháp tránh thai bằng dụng cụ tử cung chứa đồng. Nếu dụng cụ tử cung chứa đồng không phù hợp, có thể dùng thuốc tránh thai khẩn cấp chứa Levonorgestrel với liều gấp đôi.
• Nếu sử dụng các thuốc gây cảm ứng enzym trong ngắn hạn (<2 tháng) có thể dễ kiểm soát hơn so với trong dài hạn. Trong trường hợp này, có thể tiếp tục tránh thai bằng biện pháp đang dùng kết hợp với bao cao su.

Khuyến cáo cụ thể cho từng loại thuốc tránh thai bằng nội tiết tố nếu dùng chung với thuốc gây cảm ứng men gan:

• Đối với thuốc tránh thai nội tiết tố dạng phối hợp: Không nên sử dụng mà nên thay thế bằng biện pháp tránh thai khác, đặc biệt với những phụ nữ đang dùng rifampicin và rifabutin luôn được khuyến cáo chuyển sang phương pháp ngừa thai khác.
• Thuốc tránh thai chứa progestin: Tránh dùng, nên thay thế bằng biện pháp tránh thai khác

• Thuốc tránh thai khẩn cấp Levonorgestrel: Có thể sử dụng liều gấp đôi, tức là 3 mg, dùng một liều duy nhất trong vòng <72 giờ sau khi quan hệ tình dục không được bảo vệ nếu dụng cụ tránh thai tử cung bằng đồng không phù hợp. Tuy nhiên, hiệu quả của 3 mg Levonorgestrel là không rõ trong trường hợp này.

Với những phụ nữ đang sử dụng thuốc chống động kinh, chống lao hoặc các thuốc khác gây cảm ứng enzym, phương pháp tránh thai ưu tiên sẽ là vòng tránh thai, dụng cụ tử cung phóng thích Levonorgestrel hoặc thuốc tiêm ngừa thai như DMPA. Điều này là do các loại thuốc cảm ứng men gan không có khả năng ảnh hưởng đến dược động học của các phương pháp ngừa thai nói trên.

Tốt nhất khi có ý định dùng bất cứ phương pháp tránh thai kết hợp cùng loại thuốc gì, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, dược sĩ để có những chỉ định phù hợp. Việc dùng thuốc đúng chỉ dẫn luôn mang đến hiệu quả cao trong quá trình sử dụng.

Nguồn tham khảo: fsrh.org - pharmaceutical-journal.com