Bệnh lý não gan là gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi bác sĩ Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Bệnh não gan là biến chứng thường gặp của tình trạng suy gan cấp và mạn tính. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời bệnh lý não gan sẽ giúp bệnh nhân có tiên lượng tốt hơn. Bài viết này sẽ cung cấp các kiến thức cơ bản xung quanh bệnh lý này.

Bệnh não gan hoặc hôn mê gan là tình trạng rối loạn rối loạn ý thức, hành vi và hôn mê do rối loạn chức năng gan gây ra. Bệnh gây ra do sự rối loạn trao đổi chất của hệ thống thần kinh trung ương do các độc tố không được gan chuyển hóa và đào thải vì suy chức năng gan. Bệnh não gan cũng là dấu hiệu gan suy yếu quá nặng.

Sinh bệnh học của bệnh não - gan đến nay chưa được hiểu đầy đủ. Người ta cho rằng cơ sở sinh lý bệnh của bệnh lý não gan là do suy tế bào gan và luồng thông cửa - chủ do phẫu thuật hay do sự hình thành tự nhiên của tuần hoàn bàng hệ. Nhiều chất độc hại từ máu của hệ tiêu hóa không được gan chuyển hóa và loại bỏ đã vào hệ tuần hoàn và thấm qua hàng rào máu - não đến não, gây rối loạn chức năng não.

Bệnh lý não gan là kết quả của nhiều yếu tố, như các chất đạm bao gồm protein, axit amin, amoniac, mercaptan, rối loạn chuyển hóa, và sự tích tụ của các chất dẫn truyền thần kinh ức chế do không được gan chuyển hóa có thể đóng một vai trò quan trọng.

Bệnh lý não gan được chia làm 5 giai đoạn theo hệ thống phân loại West Haven:

• Giai đoạn 0:
  • Thay đổi tính cách, hành vi
  • Thay đổi trí nhớ, giảm khả năng tập trung, suy giảm chức năng trí tuệ và phối hợp.
• Giai đoạn 1:
  • Thiếu nhận thức không đáng kể
  • Rút ngắn khả năng chú ý
  • Mất ngủ
  • Trầm cảm, khó chịu. Có thể có chứng suy tư thế vận động.

• Giai đoạn 2:
  • Thờ ơ, lãnh đạm
  • Bất lịch sự trong hành vi
  • Chứng suy tư thế vận động biểu hiện rõ
  • Tăng trương lực cơ
  • Run gan: để cẳng tay thẳng góc với cánh tay đặt trên mặt giường, thấy bàn tay run, giật nhanh không đều do rối loạn trương lực cơ, nhất là cơ liên đốt
  • Buồn ngủ, ngủ lịm, thay đổi tính cách rõ ràng, mất phương hướng liên tục.
• Giai đoạn 3:
  • Ngủ gật nhưng có thể tỉnh được khi kích thích
  • Mất định hướng về thời gian và địa điểm, nhầm lẫn, mất trí nhớ
  • Thường xuyên giận dữ
• Giai đoạn 4:
  • Hôn mê hoặc không có phản ứng với kích thích đau đớn

Triệu chứng lâm sàng của bệnh lý não gan thay đổi theo từng giai đoạn:

• Giai đoạn 1: Giai đoạn báo trước

Bệnh nhân thay đổi nhẹ cá tính, rối loạn hành vi. Câu trả lời của bệnh nhân vẫn còn chính xác, nhưng phát âm không rõ ràng và khá chậm, có thể run còn được gọi là run gan. Giai đoạn này thường kéo dài vài ngày hoặc vài tuần, triệu chứng đôi khi không rõ ràng, dễ bị bỏ qua.

• Giai đoạn 2: Tiền hôn mê

Bệnh nhân có dấu hiệu nhầm lẫn ý thức, rối loạn giấc ngủ, hành vi. Xuất hiện triệu chứng mất phương hướng và hiểu biết cũng giảm sút. Nói líu lưỡi, rối loạn viết, bệnh nhân có những hành vi bất thường, ngủ ngày, thậm chí ảo giác, sợ hãi. Những dấu hiệu thần kinh quan trọng trong giai đoạn này: tăng phản xạ, tăng trương lực cơ, cơ cứng cơ cẳng chân và dấu hiệu Babinski (+).

• Giai đoạn 3: Giai đoạn ngủ

Tinh thần rối loạn, một loạt các dấu hiệu thần kinh kéo dài hoặc tăng trong hầu hết thời gian. Bệnh nhân bị hôn mê, nhưng có thể được đánh đánh thức. Bệnh nhân có thể trả lời câu hỏi nhưng thường nhầm lẫn và ảo giác. Run vẫn là triệu chứng thường thấy.

• Giai đoạn 4: Giai đoạn hôn mê

Bệnh nhân rơi vào tình trạng mất hoàn toàn ý thức, không thể tỉnh dậy khi kích thích, khó chịu với tư thế kích thích đau và phản ứng, phản xạ gân, cơ tăng. Hôn mê sâu, các phản xạ thay đổi khác nhau, giảm trương lực cơ, có thể có co giật kịch phát, rung giật mắt và tăng thông khí.

Tổn thương gan nghiêm trọng thường vàng da rõ rệt, chảy máu tiêu hoá và hơi thở có mùi gan. Bệnh sẽ diễn biến phức tạp bởi một loạt các biến chứng nhiễm trùng, hội chứng gan thận và phù não.

• Xét nghiệm nồng độ amoniac máu
• Điện não đồ (EEG)
• Test kiểm tra trí thông minh
• Chẩn đoán hình ảnh: CT scan sọ não, MRI

Bệnh não gan là biến chứng thần kinh nặng của xơ gan và ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp. Bệnh lý não gan nếu được phát hiện sớm và loại bỏ các yếu tố nguy cơ như chảy máu đường tiêu hoá, giảm kali máu,... thì sẽ giúp người bệnh có tiên lượng tốt hơn.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là bệnh viện uy tín hàng đầu trong chẩn đoán và điều trị các bệnh về gan. Bệnh nhân sẽ được thăm khám, chẩn đoán bằng các phương pháp hiện đại nhất hiện nay, cùng sự hỗ trợ của máy móc công nghệ cao cho kết quả chính xác. Việc điều trị cũng đảm bảo triệt để, hạn chế thấp nhất những rủi ro có thể xảy ra đối với trường hợp bệnh gan biến chứng nặng như bệnh não gan.