Biến chứng có thể gặp do viêm tụy mạn tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Đồng Xuân Hà - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Biến chứng đáng sợ nhất của viêm tụy mạn tính là gây tử vong với tỷ lệ lên tới 50% trong vòng 20-25 năm. Ngoài ra bệnh còn làm hạn chế hoặc không sản xuất insulin dẫn đến đái tháo đường; không đảm bảo chức năng tiết men tiêu hóa khiến người bệnh bị suy dinh dưỡng hoặc gây nên các hậu quả như tổn thương mắt, tăng huyết áp, loét bàn chân....

1.1 Viêm tụy mạn tính là gì?

Tụy nằm ở vùng trên bên trái của bụng, có các chức năng chính là sản sinh ra các enzyme tiêu hóa được đưa đến ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn, giải phóng ra insulin, glucagon và các hoóc môn khác giúp điều chỉnh lượng đường trong máu.Viêm tụy mãn tính phát sinh khi các enzyme tiêu hóa kích hoạt trong khi ở tụy và bắt đầu tự tiêu hóa mô tụy, dẫn đến phản ứng viêm và gây ra những biến chứng do viêm tụy mạn.

1.2 Nguyên nhân gây viêm tụy mạn tính

Nghiện rượu nặng và lâu dài là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm tụy mạn tính. Một số ước tính cho thấy việc sử dụng đồ uống có cồn gây ra khoảng 70% trường hợp viêm tụy mạn tính ở người lớn. Các nguyên nhân tiềm ẩn khác và các yếu tố nguy cơ của viêm tụy bao gồm:

• Chuyển hóa chất độc: Các nguyên nhân liên quan đến chuyển hóa chất độc và các yếu tố nguy cơ của viêm tụy mạn tính bao gồm suy thận mạn, tăng lipid máu và tăng triglycerid máu, tăng calci huyết, chất độc, và các loại thuốc khác nhau như statin, steroid, axit valproic, thuốc tránh thai, và interferon.
• Bệnh tự phát (nguyên nhân không rõ).
• Do sự di truyền: Có liên quan đến đột biến gen, bao gồm gen PRSS1 (gọi là viêm tụy di truyền), CFTR và SPINK1.
• Các bệnh tự miễn: Các nguyên nhân tự miễn của viêm tụy mạn liên quan đến vấn đề tự miễn tại mô tụy, cũng như các nguyên nhân liên quan đến các bệnh tự miễn khác, bao gồm bệnh viêm ruột, hội chứng Sjögren, và xơ gan mật.
• Không điều trị dứt điểm viêm tụy cấp tính nặng, khiến tái phát thành viêm tụy mạn tính.
• Một số thủ thuật ngoại khoa, bệnh nhiễm trùng, chẳng hạn như sởi (ít gặp), dị dạng tụy hay ruột.
• Sự tắc nghẽn của tuyến tụy: bao gồm các tình trạng tắc ống tụy, như khối u, tụy đôi bẩm sinh (không có ống tụy), và các rối loạn liên quan đến cơ vòng Oddi.

1.3. Viêm tụy mạn tính biểu hiện thế nào?

Viêm tụy mạn tính có triệu chứng điển hình là đau bụng, đau lưng. Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài và đau bụng thường biến mất khi bệnh trở nên nặng hơn. Vì vậy, khi thấy cơn đau bụng biến mất trong viêm tụy mạn là một dấu hiệu xấu bởi có thể nó đồng nghĩa với việc tụy đã ngừng hoạt động.

Một số triệu chứng khác trong viêm tụy mạn là do những biến chứng do viêm tụy mạn lâu dài như sút cân và thiếu chất dinh dưỡng hoặc xuất huyết dẫn đến thiếu máu hoặc tổn thương gan gây vàng da hoặc tiêu chảy, phân có mỡ, sốt, buồn nôn, nôn, suy nhược, đi tiểu thường xuyên hoặc mờ mắt do thiếu insulin dẫn đến bệnh tiểu đường.

Điều đáng quan ngại nhất của biến chứng do viêm tụy mạn là gây tử vong. Theo một số nghiên cứu, tỷ lệ tử vong có thể tới 50% trong vòng 20-25 năm, 15-20% tử vong. Các biến chứng của viêm tụy mạn bao gồm:

• U giả nang (Pseudocyst)

Viêm tụy cấp có thể gây ra dịch và túi mô tổn thương giống như u nang trong tuyến tụy. Nang lớn sẽ dẫn đến vỡ và có thể gây ra các biến chứng như chảy máu nội tạng và nhiễm trùng.

• Nhiễm trùng

Viêm tụy cấp có thể làm cho tuyến tụy dễ bị nhiễm khuẩn và nhiễm trùng. Nhiễm trùng tụy là trường hợp cực kỳ nghiêm trọng và cần điều trị chuyên sâu, chẳng hạn như phẫu thuật để loại bỏ các mô bị nhiễm bệnh.

• Suy thận

Viêm tụy cấp có thể gây ra biến chứng suy thận, bệnh nhân có thể phải lọc máu nếu suy thận đã nặng và kéo dài.

• Hơi thở hôi

Viêm tụy cấp tính có thể gây ra những thay đổi hóa học trong cơ thể bạn, ảnh hưởng đến chức năng phổi dẫn đến hơi thở hôi và khiến cho lượng oxy trong máu hạ xuống mức nguy hiểm.

• Bệnh đái tháo đường

Các tế bào sản xuất insulin bị tổn thương do tác động của viêm tụy có thể dẫn đến bệnh tiểu đường - ảnh hưởng đến cách thức cơ thể sử dụng đường trong máu.

• Suy dinh dưỡng

Cả viêm tụy cấp và viêm tụy mãn tính có thể khiến cho tuyến tụy sản xuất ít các enzyme cần thiết có chức năng phá vỡ, xử lý các chất dinh dưỡng trong các thực phẩm bạn ăn hàng ngày. Điều này có thể sẽ dẫn đến suy dinh dưỡng, tiêu chảy và giảm cân.

• Bệnh ung thư tuyến tụy

Viêm tụy mãn tính được xem là một trong những yếu tố nguy cơ gây ra bệnh ung thư tuyến tụy. Ung thư tụy phát triển ở 4% bệnh nhân sau quá trình 20 năm.

• Với những nguy hiểm của biến chứng do viêm tụy mạn gây ra như trên, các bác sĩ chuyên khoa khuyến cáo mọi người không nên uống nhiều rượu, bia. Đối với những bệnh nhân đã từng bị viêm tụy mạn tính thì cần kiêng rượu, bia tuyệt đối để giảm nguy cơ bị những cơn viêm tụy cấp tái phát.
• Nên tẩy giun định kỳ 6 tháng/lần theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh.
• Khi bị sỏi mật cần tích cực điều trị, bởi vì, sỏi mật ngoài biến chứng viêm tụy cấp còn gây nhiều biến chứng nguy hiểm khác không thể coi thường.
• Hạn chế đến mức tối đa ăn mỡ động vật, chất béo. Chia nhiều bữa nhỏ, thức ăn nên chọn loại dễ tiêu, hàng ngày cần ăn nhiều rau, ăn thêm trái cây và uống đủ lượng nước cần thiết.

Viêm tụy mạn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm mà nếu không can thiệp kịp thời có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. Vì vậy khi có dấu hiệu bị viêm tụy mạn tính, nên đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp. Siêu âm tụy là cách giúp phát hiện và chẩn đoán một số bệnh lý tuyến tụy nhanh chóng, hiệu quả. Nếu nghi ngờ bản thân mắc bệnh tuyến tụy, khách hàng có thể đến với Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, là một trong những bệnh viện uy tín trên cả nước, Vinmec sử dụng các thế hệ máy siêu âm màu hiện đại nhất hiện nay trong thăm khám và điều trị cho bệnh nhân. Một trong số đó là máy siêu âm Logig E9 của GE Healthcar có đầy đủ options, các đầu dò có độ phân giải HD cho hình ảnh rõ nét, đánh giá chính xác tổn thương. Bên cạnh đó, đội ngũ các y, bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ hỗ trợ phần nhiều trong việc chẩn đoán và phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường của cơ thể nhằm đưa ra phương pháp điều trị bệnh lý tuyến tụy kịp thời.

Với kinh nghiệm 14 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Nội soi – Nội tiêu hóa, Bác sĩ Đồng Xuân Hà thực hiện thành thạo các kỹ thuật nội soi tiêu hóa chẩn đoán, can thiệp cấp cứu và can thiệp điều trị. Hiện tại, là Bác sĩ Nội soi tiêu hoá Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.