Polyp và u túi mật là gì?

Polyp túi mật và ung thư túi mật là những bệnh lý gặp ở túi mật, có thể gây những ảnh hưởng tiêu cực tới sức khỏe của bệnh nhân. Phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý này là biện pháp tốt nhất để người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống.

Túi mật là một cơ quan hình túi nhỏ màu xanh lam và có dung tích khoảng 30 - 60ml. Nó dính vào dưới thùy gan phải, nối với đường mật qua ống túi mật. Túi mật có chức năng cô đặc và lưu trữ dịch mật được gan tiết ra. Khi con người ăn uống, đặc biệt là khi tiêu thụ những thức ăn có chứa dầu mỡ thì túi mật sẽ co bóp để đẩy dịch mật vào đường mật, đi xuống tá tràng, trộn lẫn với thức ăn để tiêu hóa chất béo.

Polyp túi mật là tổn thương dạng u hoặc giả u đang phát triển trên bề mặt niêm mạc túi mật. Như vậy, có thể coi polyp túi mật là u túi mật (u nhú niêm mạc tuyến túi mật). Polyp túi mật xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở nhóm tuổi 30 - 50 (ở cả 2 giới). U mật có nguy hiểm không? Đa phần u túi mật (polyp túi mật) là lành tính. Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ nhỏ u túi mật tiến triển thành ung thư hóa.

Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, có thể phân polyp túi mật thành các dạng sau:

• Polyp thể cholesterol: Chiếm tỷ lệ mắc bệnh cao nhất, khối u có đường kính dưới 10mm, thường là đa polyp. Nguyên nhân hình thành polyp là do sự lắng đọng cholesterol trên thành túi mật;
• Polyp thể viêm: Bản chất là dạng mô xơ sẹo, hình thành do các tổn thương viêm mạn tính trên bề mặt túi mật. Đường kính khối polyp thường dưới 10mm, không rộng và không gây ung thư;
• Polyp thể u tuyến: Còn gọi là u tuyến mật, là dạng tổn thương tiền ung thư với kích thước khối u từ 5 - 20mm, có cuống hoặc không cuống, xuất hiện đơn độc, thường liên quan tới bệnh sỏi túi mật hoặc viêm túi mật mạn tính;
• Polyp thể phì đại cơ tuyến: Thường xuất hiện đơn độc, nằm ở đáy túi mật và có khả năng phát triển thành ung thư túi mật.

Có nhiều yếu tố liên quan tới tình trạng mật có polyp như: Chức năng gan kém, mỡ máu cao, béo phì, nồng độ đường máu cao, nồng độ mỡ máu cao, thói quen ăn uống không điều độ (nhiều dầu mỡ), nhiễm virus viêm gan,... Tuy vậy, trên thực tế hiện vẫn chưa có nghiên cứu nào khẳng định chính xác nguyên nhân gây polyp túi mật.

Triệu chứng lâm sàng thường gặp ở bệnh nhân có u túi mật (polyp túi mật) gồm:

• Cơ năng: Triệu chứng khá mơ hồ, chỉ có biểu hiện khi polyp túi mật gây rối loạn bài tiết dịch mật. Người bệnh thường bị đau tức nhẹ vùng hạ sườn phải hoặc thượng vị, đau sau ăn, có thể kèm đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn và nôn ói;
• Toàn thân: Không sốt, không có dấu hiệu tắc mật;
• Thực thể: Khám bụng thấy đau tức nhẹ khi ấn vùng hạ sườn phải, đa số các trường hợp không có dấu hiệu bất thường. Bác sĩ khám các cơ quan khác để phát hiện các bệnh lý đi kèm.

• Siêu âm ổ bụng: Hữu ích khi tầm soát sỏi túi mật, polyp túi mật. Siêu âm giúp xác định polyp, vị trí, kích thước, hình dạng polyp và theo dõi sự tiến triển của khối u để đưa ra phương án điều trị thích hợp. Tỷ lệ chẩn đoán chính xác của siêu âm với polyp túi mật là trên 90%. Bác sĩ sẽ siêu âm để đánh giá các thương tổn khác ở gan cũng như các cơ quan khác trong ổ bụng,...;
• Chụp đường mật cản quang qua ống;
• Chụp đường mật ngược dòng qua nội soi: Chỉ định khi siêu âm thất bại;
• Chụp cắt lớp vi tính: Trong trường hợp polyp to, có nguy cơ ác tính;
• Chụp cộng hưởng từ: Chỉ định khi nghi ngờ polyp ác tính;
• Sinh hóa: Đánh giá chức năng gan, thận, test virus viêm gan, miễn dịch u,...

Túi mật thuộc hệ thống đường dẫn mật, đóng vai trò tham gia điều hòa bài tiết mật và tiêu hóa thức ăn nên không thể tùy tiện cắt bỏ túi mật nếu chưa thực sự cần thiết. U mật có nguy hiểm không? Thực tế, có tới 92% polyp túi mật là lành tính (không ung thư) nên người bệnh không cần cắt bỏ túi mật.

Với polyp nhỏ, kích thước dưới 1cm thì chỉ cần theo dõi định kỳ mỗi 3 - 6 tháng, kết hợp thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt. Với polyp kích thước trên 1cm và có khả năng tiến triển thành ung thư (có các dấu hiệu như chân lan rộng, hình dạng không đều, phát triển nhanh,...) thì phẫu thuật cắt bỏ túi mật có thể được chỉ định để ngăn chặn nguy cơ phát triển ung thư túi mật. Hiện nay hầu hết các ca phẫu thuật cắt túi mật đều được thực hiện bằng phương pháp nội soi với ưu điểm ít xâm lấn, ít đau, giúp bệnh nhân hồi phục sức khỏe nhanh hơn và giảm nguy cơ biến chứng.

Polyp túi mật còn gọi là u túi mật, có tỷ lệ lành tính cao. Tuy nhiên, khi có các triệu chứng cảnh báo polyp túi mật như thường xuyên đau hạ sườn phải, sốt, nôn ói,... thì người bệnh vẫn nên đi kiểm tra, thăm khám kỹ lưỡng để được bác sĩ chẩn đoán và tư vấn phác đồ theo dõi, điều trị thích hợp.