Rối loạn vận động thực quản và khó nuốt

Rối loạn vận động thực quản rất phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố tạo nên. Đây được xem là một tổn thương đường tiêu hóa chiếm 30% dân số. Người bệnh chịu rất nhiều khó khăn và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.

• Khó nuốt: Thường cả với chất lỏng và chất rắn. Cảm giác khó nuốt thường sau xương ức rồi lan lên phía hầu họng.
• Trào ngược bắt đầu chậm và tăng dần. Hiện tượng này xuất hiện sau ăn (trào ngược sớm), trào ngược muộn khi ăn phải những thực phẩm nhiều dầu mỡ sau ăn vài giờ.
• Một số biểu hiện khác có thể gặp phải là giảm cân không rõ nguyên nhân, nấc, ợ chua, đau ngực, viêm phổi trào ngược.

Co thắt tâm vị, co thắt thực quản lan tỏa và trào ngược dạ dày thực quản là tập hợp các hoạt động của rối loạn vận động thực quản.

Co thắt tâm vị:

• Đây là rối loạn thần kinh vận động. Đầu tiên, cơ thực quản không hoạt động nên không giãn ra được dẫn tới các cảm giác đau nhiều khi nuốt thức ăn hay uống nước. Giai đoạn sau khi bệnh đã tiến triển, thực quản dần dần nở ra, cảm giác đau giảm nhưng hiện tượng khó nuốt lại tăng.
• Điều trị chủ yếu là sử dụng các ống nong thực quản bằng bóng khí hoặc phẫu thuật mở cơ LES và phẫu thuật cắt cơ vòng thực quản. Những thuốc có tác dụng làm giãn đoạn dưới cơ thực quản chỉ được sử dụng trong giai đoạn sớm: Metoclopramid (biệt dược primperan, anausin) viên 10mg; Domperidon (biệt dược motilium, peridy) viên nén 10mg, dịch treo uống 1mg/ml, thuốc đạn 10 và 30mg; Sulpirid (biệt dược Dogmatil) viên 50mg; Metopimazin (biệt dược vogalen) viên bọc đường 2,5mg, thuốc giọt 0,1mg/giọt, thuốc đạn 5mg, thuốc tiêm 10mg/1ml; Alizaprid (Plitican); thuốc kháng thụ thể 5 HT3 (anzemet, zophren).

Co thắt thực quản lan tỏa:

• Biểu hiện là cơn đau thắt ngực nhưng ít hơn co thắt tâm vị. Nguyên nhân do mất sự phối hợp vận động của cơ, chỉ còn nhu động của lớp cơ đoạn dưới thực quản.
• Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng thường gặp ở người 20 đến 60 tuổi. Khởi phát thường không biểu hiện rõ và tiến triển dần dần qua nhiều tháng hoặc nhiều năm.

Trào ngược dạ dày thực quản:

• Người bệnh cảm thấy nóng rát vùng thượng vị, lan ngược lên phía sau xương ức, có khi lên cổ họng. Đôi khi còn gặp hiện tượng ợ hơi, ợ chua, khàn, rát cổ họng. Hiện nay vẫn chưa làm rõ được nguyên nhân, tuy vậy người ta nói nhiều tới vai trò của cơ thắt thực quản dưới.
• Một số tác nhân làm yếu hoặc gây giãn cơ góp phần gây ra bệnh trào ngược dạ dày thực quản như: Uống rượu, hút thuốc, cà phê, sôcôla, thức ăn chứa nhiều gia vị và mỡ, các tình trạng bệnh lý như béo phì, đái tháo đường ở phụ nữ có thai, thoát vị hoành...

Khó nuốt là một bệnh ở thực quản, khó khăn khi thực hiện hoạt động nuốt. Hiện tượng này được phân loại thành miệng - hầu và thực quản.

• Khó nuốt miệng-hầu

Khó nuốt miệng - hầu là tình trạng khó đưa thức ăn từ vùng miệng - hầu đến thực quản, nguyên nhân do các rối loạn chức năng ở vùng trên thực quản. Bệnh nhân thường cảm thấy khó nuốt, hoặc bị sặc lên mũi và sặc khí quản kèm theo ho.

Thông thường, khó nuốt miệng-hầu xảy ra ở những bệnh nhân có rối loạn cơ hoặc thần kinh gây ảnh hưởng đến cơ vân. Về thần kinh thì một số bệnh như đột quỵ, Parkinson, đa xơ cứng, bại liệt thể hành não, viêm tế bào động mạnh khổng lồ cũng gây ra chứng khó nuốt. Các bệnh nhược cơ, viêm da cơ, loạn dưỡng cơ, mất điều hòa nhẫn hầu cũng gây khó nuốt.

• Khó nuốt thực quản

Khó nuốt thực quản là tình trạng khó đưa thức ăn xuống qua thực quản tới dạ dày. Nguyên nhân chủ yếu là do rối loạn vận động hoặc tắc nghẽn cơ học. Các rối loạn vận động thường thấy đó là co thắt tâm vị, co thắt thực quản lan tỏa, xơ cứng bì hệ thống, viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan.Nguyên nhân tắc nghẽn cơ học có thể gặp do hẹp thực quản, ung thư thực quản, vòng thắt thực quản dưới, lưới thực quản, hẹp do tia xạ, nuốt chất ăn mòn.

Tóm lại, rối loạn vận động thực quản là một dạng tổn thương đường tiêu hóa, ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh. Chính vì vậy khi gặp bất kỳ triệu chứng nào đã đề cập ở trên, bạn hãy đến ngay cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.