Có phải mọi dị tật tim bẩm sinh đều phải phẫu thuật?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Một số các dị tật tim bẩm sinh có thể dễ dàng điều trị không cần phải phẫu thuật. Việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật tim bẩm sinh hay không tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của dị tật tim của người bệnh.

Phần lớn các dị tật tim bẩm sinh làm thay đổi lưu lượng máu bình thường qua tim dẫn đến một phần của trái tim phát triển không bình thường trước khi sinh. Y học hiện đại hiện nay đã ghi nhận được nhiều loại dị tật tim bẩm sinh từ đơn giản cho đến phức tạp.

• Một số dị tật tim bẩm sinh thể đơn giản: Tim xuất hiện một lỗ trên vách ngăn giữa hai buồng tim, cho phép máu từ tim phải và tim trái trộn lẫn vào nhau. Hoặc van tim bị hẹp làm chặn lưu lượng máu đến phổi hoặc các bộ phận khác của cơ thể, ví dụ: thông liên nhĩ (Atrial septal defect), thông liên thất (Ventricular septal defect).
• Các khuyết tật phức tạp hơn, bao gồm kết hợp của các khiếm khuyết đơn giản, các vấn đề về vị trí của các mạch máu đi, đến tim và các vấn đề nghiêm trọng hơn về sự phát triển của tim. Ví dụ: hẹp van động mạch phổi (Pulmonary valve stenosis), thông liên thất lỗ lớn (large VSD), động mạch chủ cưỡi ngựa (overriding aorta), phì đại thất phải (right ventricular hypertrophy).

Hiện nay, các bác sĩ vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác dẫn đến hình thành các dị tật tim bẩm sinh, có thể là do:

• Di truyền có thể đóng một vai trò trong một số khuyết tật tim. Ví dụ, bố mẹ có dị tật tim bẩm sinh thì có nhiều khả năng sinh con cũng mắc bệnh này cao hơn những người khác.
• Trẻ bị rối loạn di truyền như hội chứng Down thì thường bị khuyết tật tim bẩm sinh.
• Hút thuốc trong khi mang thai cũng có liên quan đến một số khuyết tật tim bẩm sinh.

Không phải trường hợp mắc bệnh nào cũng buộc phải làm phẫu thuật tim bẩm sinh, việc điều trị tùy thuộc vào loại và mức độ nghiêm trọng của dị tật tim. Các yếu tố khác bao gồm tuổi, chiều cao, cân nặng và sức khỏe tổng thể của người bệnh. Nếu tim bẩm sinh không ảnh hưởng đến tính mạng, sự phát triển và chất lượng cuộc sống của trẻ thì chỉ cần can thiệp qua đường ống thông mà không phải phẫu thuật.

3.1 Can thiệp tim mạch

Các thủ thuật can thiệp qua đường ống thông dễ dàng hơn nhiều so với phẫu thuật vì bác sĩ chỉ sử dụng các dụng cụ y khoa thông qua đường tĩnh mạch hoặc động mạch để vào trong buồng tim, mạch máu lớn để điều trị bệnh tim, đặc biệt là điều trị bệnh tim bẩm sinh. Các bác sĩ không phải phẫu thuật mở ngực và phẫu thuật trực tiếp trên tim để sửa chữa khiếm khuyết. Điều này có nghĩa là việc phục hồi dễ dàng và nhanh chóng hơn, ít mất máu, giảm nhiễm trùng, không có sẹo mổ.

Việc áp dụng các biện pháp can thiệp tim mạch đã phát triển mạnh trong 20 năm qua và đã trở thành phương pháp được các bác sĩ lựa chọn đầu tiên để sửa chữa nhiều khiếm khuyết tim đơn giản, chẳng hạn như thông liên nhĩ (ASD) và hẹp van động mạch phổi.

Một số bệnh lý bẩm sinh khác cũng có thể được điều trị qua đường ống thông khá hiệu quả như: nong van động mạch phổi bị hẹp qua da, nong van động mạch chủ bị hẹp qua da, nong hẹp eo động mạch chủ, đóng một số lỗ rò bất thường của động mạch vành hoặc các động mạch khác theo đường ống thông mà không cần phải mổ.

Đối với bệnh cơ tim phì đại tắc nghẽn, trước đây thường phải mổ khoét vách liên thất với nhiều biến chứng phức tạp. Nay có thể làm mỏng vách liên thất bằng cách tiêm cồn vào nhánh động mạch vành nuôi vách liên thất một cách chọn lọc qua đường ống thông. Phương pháp này ít xâm lấn và cho kết quả khả quan.

Tuy có nhiều ưu điểm hơn phẫu thuật mở ngực nhưng can thiệp tim mạch vẫn có một số nhược điểm như: tổn thương quá phức tạp hoặc những tổn thương lớn mà chưa có dụng cụ với kích thước phù hợp thì người bệnh phải chuyển sang mổ hở. Bên cạnh đó khi sử dụng phương pháp này, tuy tỷ lệ biến chứng thấp nhưng có thể có rủi ro dụng cụ bị rơi, bệnh nhân bị biến chứng chảy máu, phải chuyển sang phẫu thuật tim hở.

3.2 Phẫu thuật

Khi không thể lựa chọn sửa chữa di tật tim bẩm sinh bằng các kỹ thuật can thiệp tim mạch thì để đảm bảo sức khoẻ cho người bệnh, bác sĩ sẽ lựa chọn phẫu thuật tim bẩm sinh hở. Các bệnh nhân bị dị tật tim bẩm sinh phức tạp cần một phẫu thuật có thể sửa chữa tất cả các khiếm khuyết hoặc phẫu thuật nhiều lần để khắc phục dần vấn đề.

Phẫu thuật tim hở có thể được thực hiện để:

• Đóng các lỗ trên tim bằng các mũi khâu hoặc bằng một miếng vá.
• Sửa chữa hoặc thay thế van tim.
• Mở rộng động mạch hoặc mở rộng van tim.
• Sửa chữa các khiếm khuyết phức tạp, chẳng hạn như các vấn đề về vị trí của các mạch máu gần tim.

Trong trường hợp đặc biệt hơn, trẻ sinh ra với quá nhiều dị tật và không thể sửa chữa thông qua phẫu thuật thì những trẻ này có thể cần ghép tim. Trong phẫu thuật này, tim của trẻ bệnh được thay thế bằng một trái tim khỏe mạnh từ trẻ đã mất được gia đình của trẻ đó hiến tặng.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có đầy đủ điều kiện chuyên môn và phương tiện kỹ thuật để thực hiện các phương pháp chẩn đoán và điều trị dị tật tim bẩm sinh. Tại Vinmec quy tụ đội ngũ bác sĩ chuyên khoa nội tim mạch giàu chuyên môn và kinh nghiệm; trang thiết bị y tế hiện đại, đạt chuẩn quốc tế; chất lượng dịch vụ chuyên nghiệp, giúp nâng cao hiệu quả chẩn đoán và đưa ra những biện pháp điều trị bệnh đúng, kịp thời.

Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Văn Hùng đã có 30 năm kinh nghiệm về khám và điều trị các bệnh lý nội khoa, đặc biệt về chuyên khoa Nội tim mạch: động mạch vành, suy tim, van tim, rối loạn nhịp tim...Thạc sĩ, Bác sĩ Hùng từng giữ chức Phó Trưởng khoa Nội Tim mạch và Trưởng Đơn vị Tim mạch Can thiệp tại Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng và hiện đang làm việc tại Khoa Khám bệnh và Nội khoa, Nội Tim mạch, Tim mạch Can thiệp tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Nguồn tham khảo: Surgery.ucsf.edu