Mổ nội soi điều trị phồng, tắc, hẹp động mạch chủ bụng dưới thận

Động mạch chủ bụng dưới thận là phân nhánh lớn của động mạch chủ bắt đầu từ dưới nơi cho nhánh động mạch thận. Phồng, hẹp hay tắc động mạch chủ bụng là những bất thường liên quan đến lớp nội mạc động mạch chủ bụng ảnh hưởng lên lưu lượng máu và tốc độ dòng chảy. Hậu quả của các tình trạng bệnh lý này là thiếu máu nuôi dưỡng các khu vực và cơ quan trong ổ bụng, vùng chậu và hai chi dưới của cơ thể. Mổ nội soi điều trị phồng, tắc, hẹp động mạch chủ bụng dưới thận đang là một phương pháp được ưu tiên lựa chọn trong nhiều trường hợp.

Động mạch chủ bụng được xem như một đại động mạch của cơ thể người vì có kích thước và lưu lượng máu chảy qua lớn nhất. Động mạch chủ bụng và các nhánh của nó có nhiệm vụ đưa máu giàu oxy trực tiếp từ tim trái đến nuôi hầu hết các cơ quan trong cơ thể. Đường đi của động mạch chủ trải dài từ ngực sau khi xuất phát từ thất trái đến xuống ổ bụng ngay phía dưới rốn và chia thành hai động mạch chậu trái phải.

Ở mỗi khu vực, động mạch chủ có những tên gọi riêng bao gồm động mạch chủ lên, cung động mạch chủ, động mạch chủ ngực tương ứng với đoạn động mạch chủ ở trên lồng ngực và động mạch chủ bụng là tên gọi của đoạn động mạch chủ trong ổ bụng. Động mạch chủ bụng dưới thận là thuật ngữ nhằm chỉ đoạn động mạch chủ từ dưới nơi chia nhánh động mạch thận đến ngay trên vị trí động mạch chủ bụng chia nhánh động mạch chậu. Động mạch chủ bụng dưới thận có nhiệm vụ mang máu đến nuôi các cơ quan trong ổ bụng không bao gồm thận và bên trong vùng chậu.

Phồng động mạch chủ bụng dưới thận là tình trạng tăng kích thước của lòng động mạch chủ, còn được gọi là phình động mạch chủ hoặc giãn động mạch chủ. Nguyên nhân của tình trạng này thường do một đoạn thành mạch bị suy yếu dần trở nên phình giãn dưới áp lực lớn trong lòng mạch. Phồng động mạch chủ bụng dưới thận là một trong những bệnh lý nguy hiểm đến tính mạng nếu gây ra biến chứng vỡ. Khi đó, xuất huyết trong ổ bụng sẽ diễn ra một cách ồ ạt khiến người bệnh rơi vào tình trạng sốc mất máu cấp và suy đa cơ quan.

Hẹp động mạch chủ bụng hay tắc động mạch chủ là những rối loạn bệnh lý khác có thể xuất hiện ở đoạn động mạch chủ dưới thận. Hẹp hoặc tắc động mạch chủ có thể là những biểu hiện nguyên phát do các bất thường tại chỗ hoặc là hậu quả của nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm cả phồng động mạch chủ. Hẹp động mạch chủ có thể là bẩm sinh, xuất hiện từ khi còn nhỏ. Xơ vữa mạch máu là nguyên nhân phổ biến gây hẹp động mạch chủ ở người lớn tuổi, béo phì và hút thuốc lá. Các mảng xơ vữa hình thành và dần dần gây hẹp đoạn động mạch chủ. Khi mảng xơ vữa không ổn định và bị vỡ ra, chúng sẽ theo máu đến các nhánh mạch máu khác nhỏ hơn gây hẹp hoặc tắc.

Hẹp động mạch chủ bụng đoạn dưới thận còn có thể có nguyên nhân do tình trạng co thắt mạch máu. Tiến trình hẹp động mạch chủ đoạn dưới thận diễn ra từ từ có thể đưa đến tắc động mạch chủ. Đây là tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, gây thiếu máu cấp tính cho các cơ quan thiết yếu trong ổ bụng và hai chi dưới, cần phải được can thiệp cấp cứu. Bệnh nhân phải đối diện với những cơn đau dữ dội, nếu không kịp thời điều trị có thể phải cắt cụt chi.

Phồng động mạch chủ bụng có thể được theo dõi mà không can thiệp gì nếu kích thước khối phồng nhỏ. Tuy nhiên, biện pháp an toàn cho người bệnh là can thiệp sửa chữa túi phồng. Trước đây, phẫu thuật sửa chữa túi phồng động mạch chủ bụng là phương pháp chủ yếu. Người bệnh phải trải qua một cuộc đại phẫu, chịu vết mổ lớn trên bụng với nhiều nguy cơ khác nhau, đáng sợ nhất là tai biến chảy máu.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của khoa học kỹ thuật, nhiều phương tiện nhân tạo thay thế đã được ra đời mang lại nhiều lợi ích cho bệnh nhân phồng động mạch chủ bụng vì đi kèm với các phương pháp điều trị ít xâm lấn và an toàn hơn. Mổ nội soi điều trị phồng động mạch chủ bụng là phương pháp mổ ít xâm lấn bằng cách đặt stent bên trong lòng động mạch. Phẫu thuật viên sẽ tiến hành sử dụng các catheter là những ống dài và nhỏ luồn trong lòng cách mạch máu ngoại biên, đến tiếp cận với đoạn động mạch chủ bất thường. Đường rạch da chỉ còn rất nhỏ, thường ở vùng đùi so với phương pháp phẫu thuật sửa chữa như trước đây.

Các stent nội mạch sẽ được đưa vào sau khi bác sĩ xác định được vị trí túi phồng động mạch chủ dưới màn hình tăng sáng. Ống stent được lựa chọn được làm từ nhiều vật liệu khác nhau như kim loại hoặc vải. Tác dụng chính của stent là tăng cường tính bền vững của đoạn động mạch chủ bụng có túi phình và ngăn ngừa biến chứng vỡ phồng động mạch chủ bụng sau này.

Đối với hẹp và tắc động mạch chủ bụng, mổ nội soi điều trị cũng được tiến hành tương tự như trong bệnh cảnh phồng động mạch chủ bụng. Catheter được luồn nội mạch tiếp cận đoạn động mạch bị hẹp và tắc để tái lưu thông máu bên trong lòng bằng nhiều cách như đặt stent hoặc lấy bỏ mảng xơ vữa hay cục máu đông.

Mổ nội soi điều trị phồng, tắc, hẹp động mạch chủ bụng dưới thận có nhiều ưu điểm vượt trội như:

• Ít xâm lấn
• Sẹo mổ cũ nhỏ, đảm bảo được tính thẩm mỹ
• Thời gian nằm viện ngắn, thời gian hồi phục nhanh
• Phù hợp với cả những bệnh nhân lớn tuổi

• Có thể áp dụng điều trị được trong những tình huống cấp cứu
• Nguy cơ và tai biến giảm so với phương pháp phẫu thuật mở như trước đây
• Những bệnh nhân có các bất thường giải phẫu động mạch chủ vẫn được chỉ định cho phương pháp mổ nội soi

Sau mổ nội soi, người bệnh cần tuân thủ theo lịch khám định kỳ để kiểm tra stent nội mạch. Nếu có bất kỳ bất thường nào, người bệnh sẽ được tiếp tục chỉ định các xét nghiệm kiểm tra và cân nhắc tiến hành can thiệp lại nhằm đảm bảo chất lượng cuộc sống và tính mạng của người bệnh.