Biến chứng chảy mủ tai của viêm tai giữa: Khi nào nên phẫu thuật?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chuyên khoa II Nguyễn Văn Thái - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Viêm tai giữa là bệnh lý tai mũi họng gặp thường xuyên ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 12 tháng tuổi, bệnh thường biểu hiện cấp tính có thể khỏi hoàn toàn sau một đợt điều trị thích hợp, tuy nhiên viêm tai giữa cũng có thể trở thành mạn tính và gây nên nhiều biến chứng nặng, một trong các biến chứng hay gặp là chảy mủ tai, nếu không được xử trí kịp thời có thể gây mất thính lực ở trẻ.

Viêm tai giữa là hiện tượng nhiễm trùng ở tai giữa, viêm tai giữa bao gồm viêm tai giữa cấp tính, viêm tai giữa thể thanh dịch, viêm tai giữa tái phát và viêm tai giữa mạn tính. Viêm tai giữa hay xảy ra ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ dưới 12 tháng tuổi hoặc các trẻ suy giảm miễn dịch, bệnh hay gặp vào mùa đông. Bệnh chủ yếu do vi khuẩn và virugây nên.

Viêm tai giữa nếu không được điều trị hợp lý có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm như: Viêm tai giữa chảy mủ mạn tính, thủng màng nhĩ, viêm xương chũm, liệt mặt ngoại biên, nghe kém hoặc mất thính lực, các biến chứng nội sọ ( viêm não, viêm màng não, áp xe màng não, áp xe não, tắc tĩnh mạch não..), cholesteatoma.

Biến chứng chảy mủ của viêm tai giữa là biến chứng nặng, thường tiến triển thành mạn tính và khó điều trị. Bệnh có thể do viêm tai giữa mủ cấp tính không được điều trị hoặc điều trị không tốt gây nên, đặc biệt trên đối tượng người bệnh suy giảm miễn dịch như trẻ sinh non, trẻ thể trạng yếu hoặc mắc các bệnh nặng ( lao, đái tháo đường...) hoặc cũng có thể tiến triển thành mạn tính ngay từ đầu khi nhiễm vi trùng độc lực cao, và sức đề kháng người bệnh yếu.

Nguyên tắc điều trị viêm tai giữa nói chung và điều trị biến chứng chảy mủ ở viêm tai giữa nói riêng là: Điều trị tốt tình trạng nhiễm trùng, không để ứ dịch hay mủ trong khoang tai giữa, tránh các biến chứng và giải quyết sớm các biến chứng nhằm đảm bảo thính lực và tránh các biến chứng nguy hiểm tính mạng.

Viêm tai giữa có chảy mủ có thể điều trị bảo tồn và điều trị phẫu thuật.

Điều trị bảo tồn

• Áp dụng trong trường hợp viêm tai giữa chảy mủ không kèm viêm xương chũm, không có cholesteatoma, không có biến chứng.
• Các phương án điều trị bảo tồn bao gồm: điều trị kháng sinh, dẫn lưu để bảo đảm ống tai thoáng sạch, cắt polyp ống tai nếu có, rửa bằng nước muối hoặc oxy già, sau đó dùng thuốc nhỏ tai.

Điều trị phẫu thuật cho viêm tai giữa có chảy mủ tai

• Chỉ định phẫu thuật khi viêm tai giữa có kèm theo viêm xương chũm mạn tính, kèm theo cholesteatoma hoặc có biến chứng như thủng màng nhĩ, biến chứng nội sọ do tai ... hoặc có viêm tái đi tái lại mà điều trị bảo tồn không hiệu quả.
• Ngoài ra hiện nay chỉ định phẫu thuật được mở rộng ở trẻ em, cân nhắc phẫu thuật sớm đối với viêm tai giữa chảy mủ ở trẻ em để tránh các biến chứng về sau, bảo tồn thính lực.

Các phương pháp phẫu thuật đang được áp dụng hiện nay là:

• Mở thượng nhĩ: trong viêm thượng nhĩ đơn thuần hoặc viêm tai mủ kéo dài ở trẻ em
• Mở sào bào thượng nhĩ: Trong viêm tai giữa có tổn thương sào bào và thượng nhĩ
• Khoét rỗng đá chũm bán phần hoặc khoét rỗng đá chũm toàn phần: Khi viêm xương chũm, hay có cholesteatoma ở xương chũm.
• Phẫu thuật chỉnh hình tai giữa gồm hai phần: Thứ nhất lấy bỏ xương viêm, lấy sạch cholesteatoma bằng phẫu thuật mở sào bào thượng nhĩ hoặc khoét rỗng đá chũm, Thứ hai tái tạo hệ thống dẫn truyền xương con có lấp hố mổ chũm hoặc không.