Biến chứng thường gặp của thận đa nang

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Thanh Thùy - Bác sĩ Nội thận - Lọc máu - Ghép thận - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Thận đa nang là một loại hình tổn thương của thận, bởi sự xuất hiện của các nang chứa đầy dịch trong nhu mô thận. Đây là những nang dịch có tính chất lành tính nhưng chúng gây tổn thương đến thận, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy thận, ung thư thận

Nang thận phát sinh và phát triển có thể phụ thuộc vào gen hoặc môi trường, hoặc có thể cả hai. Sự hình thành nang được giải thích qua 3 cơ chế sau:

• Trong lòng ống thận bị tắc nghẽn: bằng thực nghiệm, để gây ra bệnh thận đa nang các nhà khoa học dùng chống oxy hóa. Kết quả cho thấy các tế bào thành ống góp vùng tủy thận tăng sinh, tạo thành các polyp dọc theo ống góp. Ống thận bị tắc nghẽn bởi các polyp trong lòng ống thận, nhưng các micropolyp không được tìm thấy ở thành ống thận của người thận đa nang.
• Tăng sinh tế bào biểu mô ống thận: Nang sẽ xuất hiện khi số lượng tế bào biểu mô tăng mạnh ở những đoạn ống thận bị giãn tạo thành.
• Màng nền của ống thận bị biến đổi: Khi mắc bệnh thận đa nang, thành phần màng nền ống thận bị biến đổi. Màng nền của nang có sự bất thường nếu trong bệnh thận đa nang di truyền theo gen thân trội. Việc màng nền bị thay đổi dẫn tới ống thận tạo thành nang. Gen tổng hợp màng nên bị thiếu hụt kiểm soát hoặc hệ thống vận chuyển, có thể liên quan với bệnh thận đa nang di truyền theo gen thân trội.

Thường thì các nang trong thận tiến triển trong thầm lặng, không được phát hiện cho đến khi xuất hiện các biến chứng khác như suy thận, tăng huyết áp...Một số trường hợp khác có thể được phát hiện tình cờ khi siêu âm bụng...

Các triệu chứng của bệnh thận đa nang xuất hiện phổ biến hơn trong những năm về sau, chính vì vậy nhiều người còn nhầm tưởng bị mắc những bệnh phổ biến khác.

Biểu hiện của bệnh thận đa nang là: Tăng huyết áp, đau bên hông hoặc đau sau lưng, nhức đầu, mệt mỏi, đi tiểu nhiều hoặc trong nước tiểu có máu, kèm theo sỏi thận, nhiễm khuẩn đường tiết niệu và dẫn đến suy thận. Bệnh thường được phát hiện ở độ tuổi trung niên trở lên.

Một vài dấu hiệu để nhận biết thận đa nang:

• Kích thước thận thay đổi: Các nang sẽ dần to lên làm thận bị biến dạng, trọng lượng mỗi thận có thể lên tới 7-8kg. Trải qua quá trình biến đổi, các nang thận xuất hiện.
• Đau hông lưng hoặc đau bụng: Khoảng 20-30% số bệnh nhân thận đa nang có triệu chứng đau bụng hoặc đau thắt lưng. Tỷ lệ này sẽ tăng lên theo độ tuổi và kích thước của nang. Khi đau cấp tính, có thể chảy máu trong nang hoặc tắc nghẽn đường tiết niệu bởi cục máu, hoặc sỏi, cũng có thể nhiễm khuẩn nang. Người bệnh thận đa nang sẽ xuất hiện triệu chứng sốt nếu nhiễm khuẩn nang.
• Đau hạ sườn phải: bệnh nhân thận đa nang sẽ cảm thấy đau hạ sườn phải do kích thước của nang tăng lên.
• Chảy máu trong nang: Khoảng 15-20% bệnh nhân thận đa nang đái ra máu đại thể. Khoảng 30-50% bệnh nhân xảy ra ít nhất 1 lần. Đái ra máu đại thể có thể xảy ra sau các chấn thương, kể cả đối với các chấn thương nhẹ, hoặc cũng có thể tự phát.

Thận càng to thì tỷ lệ bệnh nhân đái ra máu đại thể càng tăng. Đường kích dọc của thận dưới 15cm, tỷ lệ bệnh nhân đái ra máu đại thể là 14%. Đường kích dọc của thận trên 15cm thì tỷ lệ này tăng lên và đạt tới 43%.

Các nang tuy lành tính nhưng chúng gây ra tổn thương thận và từ đó xuất hiện nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Tăng huyết áp: huyết áp cao có thể gây xuất huyết não, động mạch chủ bị phồng, nhồi máu cơ tim, đáy mắt bị tổn thương...
• Bệnh thận mạn tính và dần dần suy thận mạn giai đoạn cuối
• Người mắc bệnh thận đa nang có thể có các triệu chứng như mệt mỏi, nôn, thiếu máu...
• Tăng nguy cơ đột quỵ não và đột quỵ tim mạch
• Nguy cơ cao bị phình mạch trong não đi kèm
• Phụ nữ mắc bệnh thận đa nang phải cảnh giác với một số nguy cơ như nhiễm độc thai nghén, tăng huyết áp, tiền sản giật...
• Ngoài ra, bệnh nhân thận đa nang có thể xuất hiện một vài triệu chứng bất thường như túi thừa đại tràng, van tim bị tổn thương... khiến tình trạng bệnh càng thêm nặng.

Bệnh thận đa nang là bệnh di truyền, gây mất chức năng thận dần dần và phát triển các biến chứng theo thời gian tiến triển của bệnh. Vì vậy, bệnh nhân cần được giải thích rõ về tình trạng của bệnh, từ đó tuân thủ chế độ theo dõi và điều trị của bác sĩ. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần có chế độ sinh hoạt lành mạnh (ăn lạt, hạn chế muối, tập thể thao đúng mức, bổ sung đủ nước...) nhằm hạn chế các biến chứng của bệnh, kéo dài thời gian thận còn chức năng.