Chăm sóc sau khi mổ lác mắt

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái Hưng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Lác mắt là sự lệch trục nhìn của mắt thường kèm theo rối loạn thị giác. Lác mắt là một bệnh phổ biến, đặc biệt ở trẻ em. Lác mắt được chia làm 2 loại chính là:

• Lác cơ năng (còn gọi là lác đồng hành - concomitant strabismus), trong đó mắt lác luôn di chuyển cùng hướng với mắt lành, góc lác không thay đổi ở mọi hướng nhìn, sự lệch trục thị giác sẽ gây ra những rối loạn thị giác ở cả hai mắt. Lác đồng hành thường gặp ở trẻ em.
• Lác liệt (còn gọi là lác bất đồng hành - incomitant strabismus), trong đó cơ vận nhãn bị liệt gây ra sự hạn chế vận động của nhãn cầu, góc lác không bằng nhau ở các hướng nhìn. Lác liệt thường gặp ở người lớn.

Có nhiều nguyên nhân gây lác mắt như:

• Mắt bị các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị nặng
• Nhược thị thực thể: đục thủy tinh thể, ung thư võng mạc, bệnh toxoplasma,...
• Mắt bị liệt vận nhãn do liệt cơ ngoại nhãn bẩm sinh hoặc mắc phải
• Di truyền: trên 50% các trường hợp lác có yếu tố di truyền từ gia đình
• Các bất thường khi sinh như đẻ non, thiếu cân
• Tổn thương não: lác thường gặp ở những trẻ có tổn hại vận động
• Bất thường giải phẫu như dị dạng hốc mắt, cơ mắt yếu hoặc bám bất thường.

Không chỉ ảnh hưởng đến yếu tố thẩm mỹ, bệnh lác mắt còn ảnh hưởng nhiều đến thị lực, đặc biệt đối với trẻ em, những biến chứng của lác mắt như rối loạn cơ vận nhãn, nhược thị, giảm thị lực,... gây ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, học tập cũng như khả năng làm việc sau này.

Những trường hợp lác mắt nặng, những phương pháp điều trị khác không có hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định mổ lác mắt. Mổ lác mắt nhằm mục đích điều chỉnh các cơ vận nhãn nhằm đưa 2 mắt về thẳng trục, giúp phục hồi và tăng cường thị lực. Trong phẫu thuật, một hoặc nhiều cơ vận động mắt có thể được:

• Làm yếu đi bằng các phương pháp như lùi cơ (recession), cắt buông cơ (myectomy), cố định cơ sau xích đạo,...
• Làm tăng cường bằng các phương pháp kéo căng cơ như rút ngắn cơ (resection), gấp cơ (tucking), khâu cơ ra phía trước,...

Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được khám giác quan-vận động để đánh giá hướng nhìn của mắt nhằm xác định cơ nào gây ra lác, cơ nào cần được điều chỉnh để cải thiện hướng nhìn. Việc khám trước mổ giúp định hướng cho bác sĩ vạch ra kế hoạch mổ. Trong phẫu thuật, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ trên mô che phủ nhãn cầu, từ đó tiếp cận các cơ vận động nhãn cầu. Các cơ vận động nhãn cầu được tách ra khỏi nhãn cầu và khâu lại vào vị trí mới, tùy thuộc vào hướng di chuyển của mắt. Dù chỉ một mắt bị nhìn lệch nhưng phẫu thuật có thể được thực hiện ở một hoặc hai mắt. Phẫu thuật mổ lác mắt thường được thực hiện trong vòng 1 đến 2 giờ, ít khi kéo dài lâu hơn, sau mổ bệnh nhân sẽ được nằm theo dõi một vài tiếng trong phòng hậu phẫu, sau đó bệnh nhân có thể ra về mà không cần ở lại bệnh viện qua đêm.

Chăm sóc mắt sau mổ lác mắt có vai trò quan trọng, chăm sóc mắt tốt giúp mắt phục hồi nhanh chóng hơn. Khi chăm sóc sau mổ lác mắt, cần lưu ý một số điều sau đây:

• Các biến chứng có thể xuất hiện sau mổ như đỏ mắt, sưng phù kết mạc (tròng trắng của mắt) hoặc mi mắt và có thể hết sau khoảng 5 đến 10 ngày, hiếm khi kéo dài hơn, các triệu chứng này không cần điều trị. Nên đeo kính để bảo vệ mắt, nhỏ nước muối, nước mắt nhân tạo, thuốc kháng sinh, kháng viêm,... theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Sau khi mổ, thuốc tê hết tác dụng, bệnh nhân có thể dùng thuốc giảm đau được bác sĩ kê đơn để giảm đau.
• Sau mổ, trẻ em có thể đi học trở lại sau 2 ngày, người lớn sau mổ không nên lái xe vào ngày phẫu thuật và ngày sau phẫu thuật, có thể cần đến 1 tuần để đi làm trở lại.
• Không bơi trong 2 tuần sau phẫu thuật, không trang điểm mắt, không để mồ hôi, khói bụi bay vào mắt
• Ăn uống bình thường, chia nhỏ thời gian tiếp xúc mắt với sách báo, ti vi, vi tính để mắt quen với điều tiết mới.

Những biến chứng nặng sau mổ như nhìn đôi, nhiễm trùng, chảy máu, mỏng củng mạc, bong võng mạc, các biến chứng liên quan đến gây mê,... là cực kỳ hiếm gặp. Chăm sóc mắt và tái khám theo đúng lịch của bác sĩ, tuy nhiên trong quá trình chăm sóc mắt sau phẫu thuật, nếu có gì bất thường hoặc bạn nghi ngờ mình gặp phải các biến chứng trên phải liên hệ ngay với bác sĩ để được xử lý kịp thời.

Bệnh mắt lác là bệnh lý dễ phát hiện, và cần phát hiện sớm nhất là ở lứa tuổi trẻ em. Trẻ em dưới 3 tuổi, phát hiện sớm được bệnh thì sau khi điều trị tỉ lệ thành công lên đến 92%. Ở người lớn, lác mắt thường là một triệu chứng của bệnh hoặc biến chứng của một bệnh lý nền. Nhận biết được các dấu hiệu lác mắt, từ đó có thể phát hiện được các bệnh lý nền hoặc các bệnh gây lác mắt. Nếu bạn hoặc những người xung quanh có yếu tố nguy cơ hoặc dấu hiệu mắt lác cần nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa mắt để khám và điều trị.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thái Hưng có kinh nghiệm 13 năm là bác sĩ điều trị bệnh về mắt tại Bệnh viện C Đà Nẵng và Bệnh viện Đa khoa Ngũ Hành Sơn - Đà Nẵng. Hiện là Bác sĩ Mắt tại Phòng khám Liên Chuyên khoa Khoa Khám bệnh - Nội khoa Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.