Vai trò của chụp X quang trong chẩn đoán viêm cột sống dính khớp

Bệnh viêm cột sống dính khớp là bệnh lý viêm mạn tính kéo dài đặc trưng bởi tình trạng đau và cứng cột sống tiến triển. Bệnh dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý về cột sống khác, do đó bác sĩ nếu nghi ngờ viêm cột sống dính khớp có thể yêu cầu các xét nghiệm như chụp X quang, cộng hưởng từ, xét nghiệm HLA-B27,... Bài viết này sẽ đề cập đến vai trò của X quang trong chẩn đoán hình ảnh viêm cột sống dính khớp.

Viêm cột sống dính khớp là một bệnh viêm mạn tính đặc trưng bởi tổn thương khớp cùng chậu, cột sống và các khớp ở chi dưới, thường kèm theo viêm các điểm bám gân. Nguyên nhân gây viêm cột sống dính khớp hiện chưa được biết rõ, tuy nhiên nhiều nghiên cứu cho thấy bệnh có mối liên quan chặt chẽ với yếu tố kháng nguyên hoà hợp mô HLA-B27.

Viêm cột sống dính khớp là bệnh lý không hiếm gặp, tuy nhiên bệnh thường chẩn đoán muộn do có những triệu chứng dễ gây nhầm lẫn với các bệnh lý cột sống khác. Một số triệu chứng của viêm cột sống dính khớp cần chú ý:

• Đau lưng mạn tính kéo dài trên 3 tháng, khởi phát ở người trẻ, đặc biệt là nam giới. Triệu chứng đau lưng thường có đặc điểm: đau khi nghỉ ngơi, giảm khi vận động, thường đau về đêm hoặc gần sáng.
• Một số trường hợp có thể biểu hiện viêm khớp ngoại vi đơn độc: sưng đau một hoặc vài khớp lớn như: khớp háng, khớp gối, khớp cổ chân kéo dài ở người trẻ và không tìm được chẩn đoán nào khác. Khi đó cũng nên nghĩ đến chẩn đoán viêm cột sống dính khớp.
• Bất thường về tư thế: tăng ưỡn cột sống cổ, tăng gù cột sống lưng, mất ưỡn cột sống thắt lưng đưa đến khom lưng ra phía trước. Giai đoạn cuối cùng: gù nặng cột sống ngực.

Theo đó, các triệu chứng ngoại biên khác ít gặp hơn, bao gồm: loãng xương, viêm màng bồ đào phía trước (viêm mống mắt), viêm van động mạch chủ.

Chụp X quang là kỹ thuật thường dùng trong chẩn đoán hình ảnh viêm cột sống dính khớp, cụ thể hình ảnh trên X-quang viêm cột sống dính khớp như sau:

3.1. Hình ảnh viêm khớp cùng chậu trên phim chụp Xquang thường quy

• Giai đoạn 1: mất chất khoáng của bờ khớp, khe khớp cùng chậu rộng.
• Giai đoạn 2: hình ảnh bào mòn, tem thư ở rìa khớp.
• Giai đoạn 3: đặc xương ở bờ khớp, dính một phần khớp cùng chậu.
• Giai đoạn 4: dính khớp cùng chậu hoàn toàn.

Ở giai đoạn sớm, khi X quang thường quy chưa phát hiện được tổn thương, chụp cộng hưởng từ khung chậu có thể giúp chẩn đoán sớm viêm khớp cùng chậu.

3.2. Hình ảnh tổn thương cột sống

Với tổn thương cột sống ở giai đoạn muộn, Xquang thường quy có thể thấy hình ảnh xơ hóa các dây chằng bên hoặc dây chằng trước cột sống. Bên cạnh đó, còn có thể thấy hiện tượng xơ hóa các dây chằng liên gai, có thể calci hoá đĩa đệm, tổn thương khớp liên mấu sau, tổn thương khớp xương sườn đốt sống. Ngoài ra, trên phim chụp X quang có thể thấy hình ảnh loãng xương. Để phát hiện tổn thương cột sống ở giai đoạn sớm, có thể cần thực hiện thêm chụp cộng hưởng từ.

3.3. Hình ảnh khớp háng

Tổn thương trên X quang thường quy biểu hiện bởi hình ảnh hẹp khe khớp, đôi khi có các hình bào mòn đối xứng qua khe khớp (hình ảnh soi gương), giai đoạn cuối thường có dính khớp.

3.4. Viêm điểm bám gân

Hình ảnh X quang thường quy đôi khi thấy hiện tượng xơ các điểm bám tận (gai xương).

Theo đó, bệnh được chẩn đoán xác định khi có tiêu chuẩn X quang và ít nhất một yếu tố thuộc tiêu chuẩn lâm sàng.

Tiêu chuẩn lâm sàng (ít nhất có một yếu tố) như sau:

• Đau thắt lưng 3 tháng trở lên, cải thiện khi luyện tập, không giảm khi nghỉ.
• Hạn chế vận động cột sống thắt lưng cả tư thế cúi và nghiêng.
• Giảm độ giãn lồng ngực (dưới hoặc bằng 2,5cm).

Tiêu chuẩn X quang viêm cột sống dính khớp: Viêm khớp cùng chậu giai đoạn ≥ 2, nếu biểu hiện viêm cả hai bên.

Trường hợp chưa có biểu hiện trên phim X quang thường quy, cần chỉ định chụp cộng hưởng từ khung chậu hoặc cột sống [2,4,5], có vai trò rất quan trọng trong chẩn đoán sớm.

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã điều trị thành công cho rất nhiều trường hợp bị viêm cột sống dính khớp bằng phương pháp phẫu thuật. Quy trình thăm khám và điều trị bệnh tại Vinmec đều được thực hiện bài bản, chuyên sâu dưới sự hướng dẫn của các bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm. Đặc biệt với việc trang bị máy móc, thiết bị y tế hiện đại sẽ đem lại kết quả điều trị bệnh cao và hạn chế được tình trạng bệnh tái phát.