Gây tê tủy sống khi sinh mổ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Gây mê hồi sức, giảm đau - Khoa Ngoại Tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Gây tê tủy sống là kỹ thuật giảm đau được thực hiện trước khi tiến hành mổ lấy thai nhằm giúp sản phụ vượt cạn dễ dàng, không cảm thấy đau đớn.

Trong các ca phẫu thuật mổ lấy thai, sản phụ thường được gây tê tủy sống để giảm đau. Bác sĩ sẽ tiêm thuốc tê vào tủy sống của sản phụ khiến sản phụ bất động, mất cảm giác hoàn toàn ở nửa thân dưới. Sản phụ vẫn tỉnh táo, nhìn thấy, nghe được và cảm nhận các thao tác của bác sĩ nhưng không có cảm giác đau. Bác sĩ sẽ tiến hành mổ và lấy em bé ra khỏi bụng mẹ một cách dễ dàng. Sản phụ sẽ có cảm giác trở lại khi thuốc tê hết tác dụng.

So với gây mê thì gây tê là biện pháp giảm đau khi sinh mang lại nhiều ưu điểm hơn cho các sản phụ. Sản phụ vẫn hoàn toàn tỉnh táo, huyết áp và nhịp tim điều hòa, hạn chế tối đa nguy hiểm cho cả mẹ và con. Sau gây tê, sản phụ có thể gặp phải một số tác dụng phụ.

Đầu tiên, vị trí gây tê sẽ được sát trùng cẩn thận nhằm đảm bảo vô trùng tuyệt đối, tránh nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.

Bác sĩ sẽ gây tê tại chỗ và tiêm thuốc tê vào vùng khoang dưới nhện, gần tủy sống của sản phụ. Thuốc tê khi được bơm vào sẽ gây tê thần kinh giúp giảm đau tại phần thân dưới của sản phụ, đặc biệt là các bộ phận liên quan trực tiếp đến quá trình sinh đẻ. Quá trình gây tê tủy sống không đau, sản phụ chỉ cảm thấy hơi nhói một chút, hoàn toàn trong ngưỡng có thể chịu được.

3.1. Buồn nôn, nôn ói

Ngay sau khi thuốc tê được tiêm vào cột sống, sản phụ có thể cảm thấy buồn nôn, thậm chí là nôn mửa, thường kèm theo có tụt huyết áp. Đây là phản ứng khá phổ biến nhưng sẽ nhanh chóng biến mất khi nâng huyết áp bằng thuốc co mạch và truyền dịch, không ảnh hưởng gì đến sức khỏe của sản phụ và thai nhi.

3.2. Nhức đầu

Hầu hết các trường hợp sinh mổ đều ghi nhận sản phụ bị đau đầu do tác dụng phụ của gây tê tủy sống. Nguyên nhân chủ yếu là do dịch não tủy rò rỉ qua lỗ thủng màng cứng, làm giảm lớp rào cản đệm của dây thần kinh cảm giác, tăng áp lực não tùy, khiến bệnh nhân cảm thấy đau nhức đầu, đặc biệt là vùng xung quanh trán, sau mắt hoặc đáy hộp sọ. Nhiều sản phụ còn đau xuống vùng cổ. Những cơn đau có thể kéo dài hoặc đau từng cơn, đau nhói.

Nhức đầu khiến sản phụ mệt mỏi, có thể buồn nôn, nhạy cảm với ánh sáng. Tác dụng phụ này thường xuất hiện sau vài ngày kể từ khi sinh mổ, cũng có trường hợp xuất hiện ngay sau khi sinh và sẽ biến mất sau khoảng vài ngày.

3.3. Ớn lạnh

Ngay sau khi mổ lấy thai, vẫn nằm trên giường mổ, sản phụ có thể bị ớn lạnh. Khi trở về phòng hậu phẫu hoặc giường bệnh thường, sản phụ nên đắp chăn, mặc quần áo kín, đi tất để tránh bị nhiễm lạnh. Lúc này, cơ thể sản phụ đang rất yếu nên rất dễ có tác động xấu đến sức khỏe

3.4. Ngứa

Thuốc gây tê có thể khiến sản phụ cảm thấy ngứa ngáy, khó chịu do tác dụng của thuốc giảm đau được thêm vào trong thuốc tê. Tình trạng ngứa sẽ giảm dần và hết sau khoảng 1 - 2 ngày. Tuy nhiên, vẫn có nhiều trường hợp sản phụ ngứa nghiêm trọng và kéo dài.

3.5. Suy hô hấp và tuần hoàn nhẹ

Nếu thuốc gây tê di chuyển cao hơn trong tủy sống so với dự định thì bệnh nhân có thể bị tê tủy sống cao hoặc toàn bộ.

Khi bị tác dụng phụ này, sản phụ sẽ có biểu hiện khó thở, tê cánh tay, cử động cánh tay, vai và thân yếu. Kèm với đó là cảm giác buồn nôn, nôn mửa. Nếu được cho thở oxy và tiêm tĩnh mạch để điều chỉnh nhịp tim và huyết áp thì tình trạng này cũng sẽ ổn định và không đáng lo ngại.

3.6. Đau lưng

Hầu hết các sản phụ sau sinh đều có cảm giác đau lưng, kể cả sinh mổ hay sinh thường không phải gây tê tủy sống. Nên vẫn không xác định chính xác được liệu gây tê tủy sống có phải là nguyên nhân gây đau lưng hay không.

Sản phụ có thể đau nhẹ, đau âm ỉ, cũng có người đau dữ dội, cơn đau kéo dài, liên tục.

Ngoài các tác dụng phụ kể trên, sản phụ còn có thể gặp phải một vài triệu chứng khác như: tê bì chân tay, bí tiểu...

Trong quá trình gây tê tủy sống, nếu cảm thấy khó chịu hay đau ở bất cứ đâu nên nói ngay với bác sĩ để được kiểm tra các thiết bị, ống truyền thuốc hoặc các vấn đề khác liên quan đến thuốc tê.

Để hạn chế việc rò rỉ dịch não tủy, có thể gây ra nhiều tác dụng phụ. Khi bác sĩ tiêm tê tủy sống, sản phụ nên nằm yên, không dịch chuyển, có thể làm lệch mũi tiêm.

Sau khi sinh, sản phụ nên nghỉ ngơi nhiều, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bồi bổ để hồi phục sức khỏe. Không nên ngồi hoặc đứng quá lâu vì xương khớp vẫn còn yếu, chưa hồi phục hoàn toàn sau gây tê. Có thể tập luyện thể dục nhẹ nhàng.

Nếu thấy tê mỏi chân tay thì nên massage nhẹ nhàng, uống nhiều nước. Nếu tình trạng này kéo dài không đỡ thì nên khám hoặc sử dụng một vài liệu pháp vật lý trị liệu để tránh ảnh hưởng đến cơ xương và khiến mẹ sau sinh cảm thấy mệt mỏi.

Khi thấy các dấu hiệu bất thường như: khó thở, đau hoặc sưng đỏ ở vị trí tiêm tê, nhức đầu dữ dội, người yếu và mệt mỏi, có các vấn đề về bàng quang và ruột thì nên đến báo cho bác sĩ ngay lập tức, nếu đã xuất viện về nhà thì nên quay lại bệnh viện để kiểm tra càng sớm càng tốt.