Không nên xét nghiệm sán lợn ồ ạt - khuyến cáo từ Bộ Y tế

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Trần Thị Vượng - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Gần đây rất nhiều người đổ xô đi xét nghiệm sán lợn, thậm chí xếp hàng dài chờ xét nghiệm tại các bệnh viện. Thực tế đây không phải bệnh mới xuất hiện, thực tế tỷ lệ các bệnh về giun sán tại các nước đang phát triển (trong đó có Việt Nam) từ trước tới nay vẫn chiếm tỷ lệ cao (có nơi tới 25% số người dân mắc bệnh). Vậy bệnh sán lợn có thực sự nguy hiểm, khi nào cần xét nghiệm sán lợn? Cách điều trị và phòng bệnh như thế nào?

Bệnh sán lợn hay còn gọi là bệnh lợn gạo là một bệnh truyền nhiễm gây ra do ấu trùng sán dây lợn. Người mắc bệnh do ăn phải thức ăn bị ô nhiễm có chứa ấu trùng sán lợn hoặc trứng sán dây lợn chưa được nấu chín, rau sống là một trong những nguyên nhân gây bệnh chủ yếu.

Thông thường, ấu trùng sán lợn sẽ chết khi thức ăn được nấu ở nhiệt độ trên 75o C trong vòng 5 phút hoặc đun sôi 2 phút.

• Ấu trùng sán lợn hay trứng sán lợn sau khi vào cơ thể qua đường ăn uống sẽ xuất hiện đầu tiên tại dạ dày. Tại đây chúng phát triển và nở thành ấu trùng rồi tới ruột non. Lúc này sán lợn ký sinh tại đường ruột và phát triển thành sán trưởng thành, cũng là nguồn lây nhiễm bệnh sán lợn.
• Có trường hợp ấu trùng sán lợn tại ruột non xâm nhập vào máu và đến gây bệnh tại các cơ quan( tuy nhiên trường hợp này cũng rất ít xảy ra) chủ yếu là trên cơ vân, mắt và nguy hiểm nhất là não.
• Tuy nhiên đa phần khi mắc sán lợn cơ thể sẽ có cơ chế tự bảo vệ và đào thải ấu trùng sán lợn, chỉ có số ít là gây ra các biểu hiện của bệnh.

Hiện nay, số trẻ em mắc sán lợn ở Bắc Ninh đang gia tăng. Nhiều người dân lo lắng bệnh sán lợn ở Hà Nội có thể bùng phát nên đang tìm kiếm nhiều thông tin về việc có nên đi xét nghiệm sán lợn hay không.

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), để phát hiện có nhiễm sán lợn gạo hay không cần dựa vào các biểu hiện như đau bụng, đi ngoài ra đốt sán hoặc, loạn tiêu hóa... kèm thực hiện xét nghiệm. Người bệnh nên nghĩ đến xét nghiệm sán lợn nếu có các biểu hiện như:

• Xuất hiện các triệu chứng đi ngoài ra đốt sán, rối loạn tiêu hóa, đau bụng kéo dài...
• Khi có dấu hiệu sán lợn trên da (nổi sần,nổi cục trên da)
• Khi có dấu hiệu mà bác sĩ nghi ngờ do sán lợn gây ra trên não như: co giật, động kinh, đau đầu, liệt tay chân hoặc liệt tứ chi, nặng hơn có thể hôn mê.
• Xuất hiện các cục tại hốc mắt, mi mắt, trong kết mạc, thủy tinh thể...

Ngoài xét nghiệm phân trực tiếp soi tìm ấu trùng sán hoặc đốt sán thì xét nghiệm tìm kháng thể trong máu (Cysticercus cellulosae Ab miễn dịch) thường được áp dụng. Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), nhiều trường hợp mặc dù dương tính với kháng thể khi xét nghiệm sán lợn nhưng không có nghĩa là đang mắc bệnh sán lợn, vì đa số khi mắc bệnh giun sán khi cơ thể đã đào thải nguồn bệnh thì xét nghiệm vẫn dương tính với kháng thể rất lâu sau đó.

Xét nghiệm dương tính trên những đối tượng không có triệu chứng chỉ có thể khẳng định người đó từng bị nhiễm bệnh giun sán, chứ không khẳng định hiện tại người đó có đang mắc bệnh sán lợn hay không.

Bệnh sán lợn được điều trị khỏi bằng các thuốc điều trị bệnh và ấu trùng bệnh sán dây lợn như praziquantel, niclosamide và albendazole.

• Thực hiện ăn chín uống sôi, không ăn các thực phẩm sống như thịt lợn, nem chua, thịt lợn tái, rau sống không đảm bảo vệ sinh
• Quản lý phân tươi, nhất là những vùng có nhiều người nhiễm sán dây lợn trưởng thành trong đường tiêu hóa.
• Người có sán lợn trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không được phóng uế bừa bãi.
• Tẩy giun sán thường xuyên định kỳ 6 tháng/ lần.

Theo khuyến cáo của Cục Y tế dự phòng, người dân không nên xét nghiệm sán lợn ồ ạt vì không phải trường hợp nào nhiễm ấu trùng sán lợn cũng gây bệnh nên việc xét nghiệm chỉ nên thực hiện khi có các triệu chứng nghi ngờ do ấu trùng sán lợn gây ra. Tại Việt Nam do chế độ ăn uống không đảm bảo an toàn thực phẩm vẫn còn tồn tại rất nhiều nên các bệnh về giun sán vẫn chiếm tỷ lệ khá cao, người dân nên tự bảo vệ bằng cách thực hiện các biện pháp phòng bệnh. Thường xuyên tẩy giun là một biện pháp phòng và điều trị bệnh hiệu quả.

Thạc sĩ. Bác sĩ. Trần Thị Vượng sau khi tốt nghiệp bác sĩ đa khoa đã có thời gian 2 năm đào tạo chuyên ngành vi sinh tại Nhật Bản. Với kinh nghiệm giảng dạy 9 năm tại trường Đại Học Y Dược Hải Phòng, tham gia nhiều đề tài nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, được đào tạo liên tục về An toàn sinh học phòng xét nghiệm và Đảm bảo chất lượng xét nghiệm tại Bệnh viện Nhiệt Đới Trung Ương, có kinh nghiệm xét nghiệm chẩn đoán các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và virus. Hiện đang là bác sĩ tại Khoa Xét nghiệm Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.