Trẻ bị bẹp đầu có tròn lại được không?

Chứng đầu bẹt ở trẻ là tình trạng bất đối xứng của sọ não so với đầu bình thường. Một số phụ huynh lo lắng liệu trẻ bị bẹp đầu có tròn lại được không? Bài viết sẽ đưa ra cái nhìn toàn diện về hội chứng đầu bẹt ở trẻ sơ sinh và những ảnh hưởng của nó đối với trẻ.

Hội chứng đầu bẹt, hay còn gọi là hội chứng đầu phẳng ở trẻ sơ sinh là tình trạng đầu trẻ có hình dáng thon, dẹt hay méo mó, bất đối xứng do sự biến dạng của hộp sọ.

Hội chứng đầu bẹt thường gặp ở những trẻ trong độ tuổi sơ sinh hoặc trẻ dưới 6 tháng tuổi, khi mà xương sọ còn mềm, các khớp sọ còn lỏng lẻo.

Hội chứng đầu bẹt ở trẻ sơ sinh không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra tình trạng lệch khớp cắn, các bệnh lý liên quan đến khớp thái dương hàm, thậm chí là ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ, nhận thức, tư duy, trí nhớ của trẻ.

2.1. Chứng đầu bẹt do tư thế

Nguyên nhân phổ biến nhất gây đầu bẹt ở trẻ là do tư thế nằm. Trẻ sơ sinh được cho nằm ngủ với một tư thế nhất định trong thời gian dài có thể khiến cho trẻ bị bẹp đầu ở một vùng. Không chỉ khi ngủ mà ngay cả khi cho trẻ ngồi trên ghế ô tô, xe nôi, xe đẩy,... ở một tư thế cũng có thể là nguyên nhân gây nên hội chứng đầu bẹt ở trẻ sơ sinh.

Vào năm 1992, khuyến nghị đặt trẻ nằm ngửa khi ngủ được đưa ra lần đầu bởi Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), lời khuyên này đã giúp giảm một nửa tỷ lệ trẻ tử vong do hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Tuy nhiên, điều này cũng kéo theo sự gia tăng tần suất bất đối xứng sọ não ở trẻ, dẫn đến một số trẻ bị mắc chứng đầu bẹt. Có thể lý giải điều này là do xương sọ của trẻ sơ sinh khá mềm, các khớp sọ còn lỏng lẻo, rất dễ thay đổi, biến dạng khi chịu tác động của ngoại lực. Khi trẻ nằm ngửa, xương sọ tại vùng đó sẽ bị phẳng, dẹt và buộc phải phát triển về phía đối diện không chịu ngoại lực, dẫn đến xương sọ phát triển bất thường.

Tình trạng bẹp đầu có thể nghiêm trọng hơn ở những trẻ sinh non vì hộp sọ mềm hơn và thường phải nằm ngửa nhiều, ít được di chuyển hay ẵm bế khi chăm sóc tại các đơn vị Sơ sinh. Một số trẻ có trương lực cơ quá yếu, chậm phát triển vận động thô, hoặc bị chứng vẹo cổ cũng làm nặng thêm tình trạng đầu bẹt nếu không được chăm sóc đúng cách do trẻ có xu hướng giữ đầu ở cùng một tư thế khi nằm.

2.2. Chứng đầu phẳng trước sinh

Hội chứng đầu phẳng ở trẻ có thể xuất hiện trước sinh do hộp sọ chịu áp lực khi còn ở trong bụng mẹ. Các yếu tố tác động đến hộp sọ của thai nhi có thể là xương chậu của người mẹ hay song thai, đa thai.

Thực tế thì trẻ mới sinh ra cũng thường có hộp sọ với hình dạng khác thường, tuy nhiên hình dáng đầu của trẻ thường sẽ trở lại bình thường trong vòng 6 tuần. Nếu sau khoảng 2 tháng mà đầu của trẻ không trở lại hình dạng bình thường thì phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám nhằm phát hiện các bệnh lý bất thường.

Phụ huynh hoặc người chăm sóc trẻ có thể dễ dàng nhận thấy bất thường hình dáng đầu của trẻ qua các biểu hiện:

• Vùng đầu phía sau bị dẹp hơn một bên.
• Tóc ít hơn ở vùng đầu đó.
• Tai cùng bên bị đẩy về phía trước.
• Trán cùng bên bị nhô ra một chút so với bên kia.

Phần lớn hội chứng đầu bẹt ở trẻ không để lại vấn đề nào nghiêm trọng nếu thay đổi cách chăm sóc hợp lý và điều trị kịp thời. Theo thời gian, hình dáng sọ não sẽ được cải thiện dần và ít khi ảnh hưởng tới não bộ của trẻ.

Tuy nhiên, đầu lép mức độ trung bình - nặng không được phát hiện và điều trị sớm có thể khiến trẻ gặp một số vấn đề như: loạn thị, khó nói, khó ăn do trật khớp thái dương hàm, thậm chí là vẹo cột sống hay động kinh.

Chứng đầu bẹt hiếm khi ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ, nhưng đôi khi cũng có thể tác động đến trí tuệ, khiến trẻ gặp khó khăn trong việc học tập, tiếp thu kiến thức.

Nếu nhận thấy trẻ có các dấu hiệu của chứng đầu bẹp, phụ huynh nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám, xác định chẩn đoán, tầm soát các dị tật như tật dính khớp sọ sớm, vẹo cổ bẩm sinh hay bất thường cột sống cổ và điều trị kịp thời.

Chứng đầu bẹt ở trẻ có thể được điều chỉnh, trẻ bị bẹp đầu có thể tròn lại được bằng cách chăm sóc và điều chỉnh tư thế hợp lý cho trẻ. Vật lý trị liệu đã được chứng minh ưu thế trong việc hỗ trợ điều trị hội chứng đầu bẹt ở trẻ.

• Phụ huynh và người chăm sóc vẫn nên đặt trẻ nằm ngửa và thường xuyên thay đổi tư thế đầu khi trẻ ngủ. Cho trẻ nằm trên mặt phẳng, có miếng lót xung quanh để ngăn ngừa nguy cơ đột tử (SIDS).
• Hạn chế cho trẻ ngồi trên ghế ô tô, ghế xếp, xích đu nhằm đảm bảo an toàn cho giấc ngủ của trẻ và để trẻ có thể cử động đầu một cách thoải mái.
• Không nên treo đồ chơi chính giữa giường/ nôi của trẻ, nên đặt chúng ở hai bên và thường xuyên thay đổi vị trí đặt đồ chơi để trẻ có thể quay đầu sang hai bên và nhìn chúng.
• Tránh cho trẻ mặc quần áo bó chặt, nên cho trẻ mặc đồ thoáng mát để trẻ dễ dàng vận động.
• Thường xuyên thay đổi vị trí trong nôi, giường và thường xuyên bế trẻ nhằm giảm áp lực lên đầu.
• Khi trẻ thức, có thể cho trẻ nằm sấp dưới sự giám sát của người lớn nhằm giảm áp lực phía sau đầu. Có thể cho trẻ chơi đồ chơi và tương tác với trẻ khi trẻ nằm sấp.

Tóm lại, hội chứng đầu bẹt là tình trạng đầu trẻ có hình dáng thon, dẹt hay méo mó, bất đối xứng do sự biến dạng của hộp sọ. Hội chứng đầu bẹt ở trẻ sơ sinh không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có thể gây ra tình trạng lệch khớp cắn, các bệnh lý liên quan đến khớp thái dương hàm, thậm chí là ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ, nhận thức, tư duy, trí nhớ của trẻ. Nếu nhận thấy trẻ có các dấu hiệu của chứng đầu bẹp, phụ huynh nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được thăm khám, xác định chẩn đoán và điều trị kịp thời.