Trẻ nói ngọng: Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Đa số trẻ nói ngọng nhưng không viết sai, nhưng cũng có trường hợp trẻ nói ngọng viết theo tiếng mình phát âm sai dẫn đến viết sai chính tả. Nhiều trường hợp trẻ đã ngoài độ tuổi này nhưng vẫn phát âm sai, nói không rõ âm, nói ngọng cần được can thiệp kịp thời.

Nói ngọng là hiện tượng ngôn ngữ bị rối loạn. Ngôn ngữ của trẻ hình thành dựa trên cơ sở các phản xạ có điều kiện. Ngôn ngữ được hình thành từ những tác động của các yếu tố môi trường bên ngoài kích thích vào thính giác. Nói ngọng gặp phổ biến ở trẻ nhỏ, nhiều người lớn cũng bị mắc chứng này.

Có thể có vì nhiều nguyên nhân khác nhau mà dẫn đến tình trạng rối loạn ngôn ngữ ở trẻ, đặc biệt là nói ngọng.

Do cấu tạo của đường phát âm bị dị dạng, lưỡi ngắn, đầy lưỡi, tổn thương miệng hay các bệnh lí bẩm sinh như bệnh sứt môi hở hàm ếch, mắc tật chẻ vòm dẫn đến tình trạng trẻ nói ngọng. Ngoài ra có thể do cấu tạo của thính giác khiến trẻ nghe kém, không nghe rõ, không nghe được vì vậy không đủ vốn từ để sử dụng hay sử dụng nhưng sử dụng sai lệch (do nghe sai) vì vậy mà bị ngọng.

Khi còn nhỏ, cấu tạo của các bộ phận như lưỡi, lưỡi gà, hàm, môi, răng,... còn chưa được hoàn thiện. Vì vậy khi trẻ tập nói, hầu như sẽ bị nói ngọng, phát âm không rõ ràng, phát âm sai. Những biểu hiện này sẽ dần mất đi khi trẻ lớn lên bởi những cơ quan này đã được hoàn thiện hơn.

Ngậm núm vú giả thường xuyên cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nói ngọng. Nghe có vẻ vô lý, nhưng nhiều nhà khoa học đã chứng minh, khi cho trẻ ngậm núm vú giả nhiều, liên tục sẽ dẫn đến tình trạng lưỡi bị thè ra ngoài nên theo thói quen, khi phát âm lưỡi trẻ thường đưa ra ngoài khiến âm phát ra bị chệch đi.

Rối loạn hành vi cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến rối loạn âm thanh. Khi chơi xem tivi, điện thoại, chơi game quá nhiều trẻ học ngôn ngữ nhìn nói mà không theo các thông thường là nghe - nói, khiến thính giác không được kích thích gây rối loạn phát âm và hay cáu bẳn.

Thói quen sử dụng ngôn ngữ của người lớn ảnh hưởng trực tiếp tới sự hình thành ngôn từ của trẻ nhỏ. Trẻ lúc còn nhỏ như trang giấy trắng người lớn muốn viết muốn vẽ như nào thì trẻ học theo như vậy. Trẻ học nói, học theo ai? Chính là người trong gia đình. Ông, bà, bố mẹ, anh, chị, em, hàng xóm láng giềng,... bất cứ ai mà trẻ được tiếp xúc cùng đều là những người thầy dạy nói của trẻ. Nếu những người này phát âm không chuẩn, nói ngọng thì khi bắt chước theo chúng cũng bị sai theo. Điều này có thể thấy khá phổ biến, nhiều nơi bị ngọng theo vùng miền.

Trẻ nhỏ trong độ tuổi từ 2 - 4 tuổi nói ngọng là hoàn toàn bình thường nhưng nếu quá 4 tuổi mà bé vẫn chưa sửa được hiện tượng nói ngọng thì cha mẹ cần xem bé có bất thường gì không, tìm hiểu nguyên nhân và tìm cách chữa nói ngọng cho trẻ.

Cách chữa nói ngọng cho trẻ sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân, chính vì vậy quan trọng nhất khi chữa nói ngọng cho trẻ là tìm ra lý do gây ra tình trạng này. Trẻ nghe kém, phát âm có vấn đề hay bất thường ở tai mũi họng, hoặc gia đình có người nói ngọng, do xem TV quá nhiều,...

Thông thường tình trạng nói ngọng ở trẻ sẽ được cải thiện rõ rệt bằng việc điều trị bằng ngôn ngữ trị liệu. Tuỳ vào tình trạng nói ngọng của trẻ bác sĩ sẽ cho bé tập các bài tập trị liệu ngôn ngữ chuyên sâu khác nhau, phù hợp với bé. Sử dụng phương pháp này sẽ giúp trẻ thay đổi cách cấu âm, cách sử dụng lưỡi, từ đó nói rõ và chuẩn xác hơn.

Những trường hợp nói ngọng do bệnh lý bẩm sinh, cần can thiệp sớm các biện pháp giúp trẻ cải thiện khả năng nói của mình. Nếu không được can thiệp kịp thời sẽ dẫn đến những hạn chế trong bày tỏ quan điểm, cảm xúc, khiến trẻ có những hành vi không phù hợp như chán nản, dễ nổi nóng, gây hấn, căng thẳng, mất tự tin, ngại giao tiếp.

Có thể chữa nói ngọng cho trẻ ở nhà, phụ huynh cần kiên trì. Cần lưu ý khi chữa nói ngọng cho trẻ:

• Giữ cho bé một tinh thần thoải mái, không gây căng thẳng, gây áp lực cho bé.
• Từ từ hướng dẫn bé cách đặt lưỡi, cách lấy hơi, làm mẫu cho bé để bé có thể học theo.
• Chú ý cách phát âm của bản thân cũng như các thành viên khác trong gia đình, hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những người nói ngọng.
• Tạo cho trẻ môi trường rộng như ở công viên nơi có đông người, cho bé tham gia các hoạt động giúp trẻ tăng khả năng giao tiếp với mọi người.
• Khi nói chuyện hay hát cho bé nghe phải dùng từ thật chuẩn và thường xuyên, bé sẽ bắt chước được theo những gì bạn nói, hát.
• Với những từ bé bị nói ngọng, bạn cần ghi nhớ lại và nhắc lại nhiều lần sao cho chuẩn, cho bé nhắc lại lời bạn nói.
• Khi trẻ bị nói ngọng bạn không nên nhại lại câu nói ngọng đó, điều đó sẽ khiến bé không ý thức được rằng bé đã phát âm sai, đồng thời khiến cho việc nói ngọng của bé nặng hơn.

Nói ngọng là vấn đề gặp khá phổ biến ở trẻ nhỏ trong giai đoạn trẻ tập nói, với những trường hợp trẻ nói ngọng do các yếu tố môi trường tác động hoàn toàn có thể chữa nói ngọng cho trẻ tại nhà. Tuy nhiên, nếu các phương pháp thông thường không đem lại hiệu quả cần cần cho trẻ đi thăm khám. Vậy trẻ nói ngọng khám ở đâu?

Trẻ cần được đưa đến khám ở các cơ sở nhi khoa có chuyên khoa về tâm thần hoặc các cơ sở y tế tâm thần có chuyên khoa Tâm thần nhi để được khám chuyên sâu. Hiện nay, Vinmec là một trong số ít bệnh viện có đội ngũ các bác sĩ chuyên khoa Tâm thần được đào tạo chuyên sâu, trong đó có lĩnh vực Tâm thần Nhi sẽ khám, đánh giá và hướng dẫn can thiệp cho các trẻ có vấn đề về phát triển ngôn ngữ. Các bác sĩ sẽ sử dụng thang Denver để đánh giá sự phát triển chung của trẻ, các thang đánh giá tự kỷ (nếu cần), khám răng hàm mặt, khám tai mũi họng, điện não đồ hoặc hình ảnh học não bộ (nếu cần) để đánh giá toàn diện vấn đề nói ngọng của trẻ nhằm đưa ra chẩn đoán và chiến lược can thiệp phù hợp.

Nếu có nhu cầu khám nói ngọng cho trẻ, bạn vui lòng đặt lịch khám trực tiếp tại website hoặc liên hệ đến hệ thống hotline để được phục vụ.