Phân biệt viêm não và viêm màng não ở trẻ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mỹ Linh - Bác sĩ Nhi sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ Chuyên khoa I Nguyễn Thị Mỹ Linh có 12 năm kinh nghiệm trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý Nhi.

Viêm màng não và viêm não ở trẻ em là hai bệnh lý rất nặng trong nhóm bệnh não - màng não, nếu không được điều trị kịp thời có thể để lại di chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ, thậm chí gây tử vong.

Nguyên nhân gây viêm màng não và viêm não ở trẻ em là do siêu vi trùng hoặc vi trùng tấn công. Bệnh đều có những triệu chứng như trẻ sốt cao nhiều ngày, mệt mỏi, đau đầu, lừ đừ, bỏ ăn...

Viêm màng não và viêm não ở trẻ em thường để lại những di chứng nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị sớm. Nhiều trường hợp trẻ tử vong do tình trạng bệnh quá nặng, gây tổn thương nghiêm trọng đến não bộ.

Để hiểu được rõ viêm não và viêm màng não khác nhau như thế nào, trước tiên cần biết vị trí, cấu trúc của não bộ ra sao. Não bộ bao gồm các tế bào thần kinh, giúp điều hòa sự vận động và tư duy của cơ thể.

Não được bảo vệ bởi 3 lớp màng, bao gồm màng cứng, màng nhện và màng mềm. Trong đó, màng mềm dính sát vào não tủy, chứa rất nhiều mạch máu, có vai trò nuôi dưỡng và bảo vệ não.

Viêm não là tình trạng các tác nhân gây bệnh tấn công trực tiếp vào não. Hai nguyên nhân thường gặp là siêu vi gây viêm não Nhật Bản và siêu vi đường ruột HIB.

Viêm màng não là viêm màng mềm, các tác nhân gây bệnh tấn công vào màng mềm, khi bệnh trở nặng mới ảnh hưởng đến não.

• Biểu hiện của viêm màng não ở trẻ em: Trẻ sốt cao nhiều ngày không hạ, đau đầu, mệt mỏi, nôn, cổ cứng, táo bón...Trẻ nhỏ dưới 12 tháng bị viêm màng não có thể thấy triệu chứng thóp phồng.
• Biểu hiện của viêm não ở trẻ em: Sốt cao, đau đầu, nôn, có các triệu chứng rối loạn vận động và rối loạn ý thức như tay chân cử động khó, chậm chạp, người lừ đừ, lơ mơ, chân tay run, co giật, hôn mê, liệt nửa người...

Nhiều trường hợp trẻ mắc cả viêm não và viêm màng não cùng một lúc. Khi đó, trẻ sẽ có tất cả các triệu chứng trên, tình trạng bệnh cũng nguy hiểm hơn rất nhiều, cần cho trẻ tới bệnh viện kiểm tra càng sớm càng tốt.

Các bệnh viêm màng não và viêm não được phân biệt theo nguyên nhân gây bệnh như:

• Viêm màng não do HIB: Bệnh do vi trùng HIB tấn công màng não. Đây là bệnh viêm màng não ở trẻ em thường gặp, nhất là trẻ dưới 3 tuổi.
• Viêm màng não do não mô cầu: Bệnh do vi trùng não mô cầu gây ra. Viêm màng não do não mô cầu có thể gây tử vong rất nhanh nếu gặp thể tối cấp.
• Viêm não Nhật Bản: Viêm não Nhật Bản do siêu vi trùng viêm não Nhật Bản gây ra. Bệnh có thể lây qua đường muỗi đốt nên đặc biệt dễ lây lan tại các vùng nhiều sông nước, ao hồ, vùng trũng, đặc biệt là vào mùa mưa. Siêu vi trùng viêm não Nhật Bản có thể truyền từ động vật (chim, lợn...) sang người thông qua muỗi.

• Viêm não do siêu vi trùng đường ruột: Siêu vi trùng từ đường tiêu hóa tấn công lên não gây ra viêm màng não. Trong đó siêu vi trùng nguy hiểm nhất là enterovirus 71.

• Cho trẻ tiêm phòng vắc xin đầy đủ. Chú ý mỗi vắc xin chỉ có tác dụng phòng ngừa 1 loại bệnh lý não - màng não. Hiện nay ở Việt Nam đã có vắc xin viêm não Nhật Bản, vắc xin viêm màng não do HIB, vắc xin viêm màng não do não mô cầu
• Chú ý vệ sinh, ăn uống sạch sẽ, rửa tay cho trẻ trước khi ăn
• Vệ sinh nhà cửa, môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thoáng mát
• Cho trẻ ngủ trong màn, tránh để muỗi đốt

Khi thấy trẻ có những dấu hiệu viêm não hay viêm màng não cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra. Việc phát hiện và chẩn đoán viêm não cấp khá phức tạp, đòi hỏi nhiều trang thiết bị y tế hiện đại. Nên lựa chọn các bệnh viện có đầy đủ thiết bị, máy móc hỗ trợ để có thể phát hiện chính xác bệnh lý mà trẻ đang mắc phải, tránh để bệnh kéo dài khiến não bộ bị tổn thương nặng nề.