Hình ảnh siêu âm thai ngoài tử cung

Thai ngoài tử cung là hiện tượng xảy ra ở phụ nữ trong thời kỳ sinh sản do một số bất thường trong quá trình làm tổ của túi thai. Đây là bệnh lý sản khoa cấp tính cần được chẩn đoán và điều trị càng sớm càng tốt. Không ít chị em phụ nữ tự hỏi liệu thai ngoài tử cung có thấy được khi siêu âm hay không và hình ảnh quan sát được là gì? Bài viết sau sẽ cung cấp các thông tin về hình ảnh siêu âm thai ngoài tử cung.

Thai ngoài tử cung là hiện tượng trứng đã thụ tinh làm tổ và phát triển ở một vị trí bên ngoài buồng tử cung. Những vị trí có thể đậu thai trong thai ngoài tử cung có thể là vòi trứng, buồng trứng, cổ tử cung hoặc trong ổ bụng.

Xuất độ của những vị trí thai ngoài là :

• Trong ổ bụng : hiếm gặp nhất
• Tại cổ tử cung: từ 0,5 – 1%
• Tại buồng trứng: từ 0,7 – 1%
• Vòi trứng: thường gặp nhất, chiếm 95 – 98% các trường hợp thai ngoài tử cung. Trong đó, đoạn bóng của vòi trứng là vị trí chiếm tỷ lệ cao nhất, khoảng 79-80%.

Một số nguy cơ làm tăng tỷ lệ dẫn đến thai ngoài tử cung có thể là :

• Viêm sinh dục, đặc biệt là nhiễm Chlamydia trachomatis
• Tiền sử thai ngoài tử cung
• Tiền sử phẫu thuật ống dẫn trứng như nối ống dẫn trứng sau triệt sản hoặc tái tạo ống dẫn trứng
• Bất thường ống dẫn trứng như túi thừa, polyp,..
• Sử dụng tránh thai nội tiết đường uống hoặc tránh thai khẩn cấp thất bại
• Người có áp dụng các biện pháp hỗ trợ sinh sản như kích thích rụng trứng, thụ tinh ống nghiệm (IVF) hoặc chuyển phôi.

Một số triệu chứng sau đây nếu xuất hiện ở một phụ nữ trong độ tuổi sinh sản đã có quan hệ tình dục thì có thể nghĩ đến thai ngoài tử cung :

• Trễ kinh
• Ra máu âm đạo
• Đau bụng
• Bụng căng nhẹ, có phản ứng đi khám bụng
• Tử cung hơi to mềm
• Cổ tử cung tím, mềm
• Có thể sờ thấy có khối cạnh tử cung, ấn đau

Ngoài ra, khi thai ngoài tử cung vỡ sẽ gây ra nhiều triệu chứng nguy hiểm khác, làm biến đổi các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân như :

• Đau bụng đột ngột, dữ dội, vã mồ hôi, da tái xanh, niêm mạc nhợt nhạt
• Triệu chứng mất máu cấp : mạch nhanh, huyết áp tụt, tay chân lạnh,... nếu không xử trí kịp thời có thể ảnh hưởng đến tính mạng.

Khi nghi ngờ người bệnh có thai ngoài tử cung, bên cạnh các triệu chứng mà bệnh nhân khai và sự thăm khám, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm để xác định chắc chắn chẩn đoán.

4.1 Định lượng nồng độ βhCG trong máu

Ở phụ nữ mang thai, dù thai ngoài hay thai trong thì lượng βhCG trong máu đều cao gấp nhiều lần người bình thường. Trong khoảng thời gian đầu của thai kỳ lượng βhCG tăng nhanh, đạt đỉnh sau 8 - 10 tuần khi lượng βhCG đạt mức khoảng 6- 10 nghìn UI/mL, sau đó giảm dần. Chỉ số này sẽ đạt cực tiểu vào khoảng 16 – 20 tuần và duy trì ổn định mức này đến khi sinh.

Trước khoảng thời gian 6 tuần đầu, 60% sản phụ mang thai bình thường nồng độ βhCG tăng gấp đôi sau mỗi 2 ngày. Nếu theo dõi sau 48h mà lượng βhCG không đạt được mức đó thì cần đặt nghi ngờ đã mang thai ngoài tử cung.

4.2 Định lượng nồng độ Progesterone trong máu

Nồng độ Progesterone thấp trong huyết thanh cũng là một chỉ điểm nghi ngờ cho thai ngoài tử cung. Thông thường:

• Progesterone ≥ 25ng/ml: tỉ lệ mang thai đúng vị trí khoảng 70%.
• Progesterone ≤ 5ng/ml: nguy cơ thai ngoài tử cung.

4.3 Siêu âm tử cung phần phụ - Hình ảnh siêu âm thai ngoài tử cung là gì?

Siêu âm là phương tiện không thể thiếu để chẩn đoán thai ngoài tử cung. Phương pháp này có thể được thực hiện bằng đường bụng hoặc qua ngả âm đạo:

• Siêu âm ổ bụng: được thực hiện bằng cách đặt đầu dò siêu âm lên ổ bụng người bệnh, đặt biệt là phần bụng hạ vị - tiểu khung. Để có thể chẩn đoán hình ảnh thai ngoài tử cung khi siêu âm đường bụng, người bệnh cần uống nước để căng bàng quang giúp quan sát rõ hơn. Mặc dù không phải là phương pháp đặc hiệu để chẩn đoán thai ngoài tử cung, phương pháp này cũng sẽ giúp phát hiện tình trạng túi thai không nằm trong lòng tử cung hoặc có thể quan sát được vị trí túi thai lạc chỗ. Và cùng với xét nghiệm hỗ trợ khác có thể giúp chẩn đoán tình trạng thai ngoài tử cung.
• Siêu âm đầu dò âm đạo: Đây là phương pháp dùng một đầu dò cực nhỏ để quan sát vùng chậu bằng bằng cách đưa đầu dò qua ngả âm đạo. Những hình ảnh về các cơ quan sinh sản bên trong sẽ được thu lại và phát lên màn hình để giúp bác sĩ có thể thấy rõ vị trí làm tổ của trứng được thụ tinh là ở bên trong hay bên ngoài tử cung. Ngoài ra, siêu âm còn giúp quan sát được một số hình ảnh gợi ý cho thai ngoài như có dịch túi cùng sau.

Một số hình ảnh có thể thấy được khi siêu âm giúp chẩn đoán thai ngoài tử cung là:

• Không thấy hình ảnh túi thai trong buồng tử cung
• Có khối cạnh tử cung hồi âm không đồng nhất, ranh giới rõ, kích thước thường nhỏ do túi thai có yolksac hoặc phôi hoặc cả hai nằm ở phần phụ
• Hình ảnh điển hình thai ngoài tử cung là vòng nhẫn hoặc vòng ống, dấu hiệu vòng tròn lửa - “ring of fire” sign qua siêu âm Doppler màu.

Trong một số trường hợp chiếm khoảng 30% thai ngoài tử cung có túi thai giả trong buồng tử cung. Để phân biệt thì túi thai thật có hai vòng đồng tâm được chia bởi khoảng echo kém, có viền hồi âm dày do màng rụng bao, túi thai nằm dưới lớp nội mạc và nằm lệch một bên trong tử cung. Trong khi đó, túi thai giả thường nằm giữa lớp nội mạc, hình ảnh quan sát được tùy theo buồng tử cung, chỉ có 1 lớp tế bào mỏng bao quanh túi và đường giữa nội mạc không nhìn thấy khi cắt dọc.

Trường hợp thai ngoài tử cung nằm ở cổ tử cung, khi siêu âm sẽ thấy hình ảnh lòng tử cung trống, cổ tử cung phình tròn, tử cung hình đồng hồ cát, túi thai hiện diện bên dưới chỗ vào của động mạch tử cung. Không có “ dấu hiệu trượt” và có thể thấy mạch máu quanh túi thai.