Mật độ tinh trùng sau lọc rửa bao nhiêu là tốt?

Phương pháp lọc rửa tinh trùng nhằm mục đích loại bỏ các tinh trùng chết, tách và chọn tinh trùng có khả năng di động tốt ra khỏi lớp tinh dịch để bơm vào buồng tử cung. Vậy trong các kỹ thuật điều trị vô sinh, mật độ tinh trùng sau lọc rửa bao nhiêu là tốt?

Bên cạnh nguyên nhân gây vô sinh, trình độ tại các trung tâm y tế khác nhau và số lượng nang noãn của người phụ nữ, thì chất lượng tinh trùng của người chồng cũng là một trong những yếu tố quyết định tỷ lệ thành công của phương pháp điều trị vô sinh. Cụ thể, chỉ số tinh trùng sau lọc rửa di động càng cao thì sẽ có khả năng thụ thai cao hơn, rơi vào khoảng chung từ 6 – 26%.

Mục đích của phương pháp lọc rửa tinh trùng là nhằm loại bỏ bớt tinh dịch cũng như các tinh trùng chết để thu được mẫu nhiều tinh trùng khỏe mạnh trong 1 thể tích nhỏ. Thực tế, sau khi phóng thích vào âm đạo phụ nữ tinh dịch có nhiều ảnh hưởng xấu đến tinh trùng, cụ thể là:

• Tinh dịch chứa chất ngăn cản quá trình hoạt hóa và phản ứng đầu tinh trùng;
• Tinh dịch chứa nhiều vi trùng thường trú hay gây bệnh trên đường sinh dục nam;
• Prostaglandin có trong tinh dịch có thể gây co thắt tử cung;
• Các tế bào chết và độc tố trong tinh dịch làm ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng cũng như sinh lý thụ tinh bình thường;
• Bơm tinh dịch trực tiếp vào buồng tử cung có nguy cơ gây dị ứng hay sốc phản vệ.

Do đó ngoài làm tăng tỷ lệ thụ thai thành công, kỹ thuật tách tinh trùng ra khỏi tinh dịch sẽ hạn chế phần lớn nguy cơ nhiễm trùng, đồng thời tránh nguy cơ sốc phản vệ xảy ra khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung của người phụ nữ (gọi tắt là IUI). Ngoài ra, khi tinh trùng đã được cô đặc chỉ còn dưới 0.5ml cũng sẽ không bị chảy ngược ra ngoài sau thao tác IUI.

Phương pháp lọc rửa tinh trùng thường được chỉ định trong những trường hợp sau đây:

• Bơm tinh trùng vào buồng tử cung;
• Chuẩn bị cho các ca làm thụ tinh trong ống nghiệm;
• Vô sinh không rõ nguyên nhân.

2.1. Chuẩn bị

• Người thực hiện: Bác sĩ chuyên khoa phụ sản;
• Bệnh nhân: Kiêng quan hệ tình dục trong thời gian từ 2 - 7 ngày;
• Phương tiện dụng cụ: Máy ly tâm, kính hiển vi, tủ thao tác, tủ ấm giữ mẫu tinh dịch;
• Vật tư tiêu hao: Ống nghiệm đáy nhọn, bơm tiêm, ống hút pipet, lam kính và nắp đậy, lọ lấy mẫu có ghi tên vợ chồng bệnh nhân và môi trường lọc rửa tinh trùng;

2.2. Lấy mẫu tinh dịch

• Chuẩn bị trước các dụng cụ dùng để xử lý mẫu tinh trùng, có ghi tên vợ chồng hoặc đánh mã số;
• Rửa sạch tay và bộ phận sinh dục trước khi lấy mẫu;
• Người chồng có thể lấy tinh trùng bằng phương pháp thủ dâm tại bệnh viện hoặc tại nhà. Nếu lấy tại nhà thì phải mang đến bệnh viện trong vòng 30 – 60 phút sau khi lấy;

Trong trường hợp có trở ngại, bệnh nhân nên gặp bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn thêm.

2.3. Lọc rửa tinh trùng

• Ly giải hoàn toàn tinh dịch trong tủ ấm 37 độ C hoặc nhiệt độ phòng trong khoảng 30 phút;
• Đánh giá các chỉ số tinh dịch đồ, bao gồm thể tích, thời gian ly giải, độ pH và mật độ tinh trùng;
• Lựa chọn phương pháp lọc rửa theo thang nồng độ (gradient) hoặc tự bơi lên (swim-up):
• Phương pháp swim-up: Có đặc điểm hỗ trợ tinh trùng di động tốt, từ đó tăng tỉ lệ thụ thai.
• Thang nồng độ: Thường cho mẫu sau lọc rửa sạch với tổng số tinh trùng di động cao, áp dụng cho nhiều mẫu, đồng thời loại bỏ được cặn bẩn.
• Lấy ra phần cô đặc khoảng 0.3 - 0.5 ml để làm IUI;
• Đánh giá lại di động mẫu và mật độ tinh trùng sau lọc rửa.

Các chỉ số dùng để đánh giá trước và sau khi lọc rửa thường là:

• Thể tích tinh dịch;
• Mật độ tinh trùng;
• Di động tiến tới;
• Tổng số tinh trùng di động.

Xung quanh vấn đề “Mật độ tinh trùng sau lọc rửa bao nhiêu là tốt?”, một số nghiên cứu cho biết ngưỡng số lượng tinh trùng di động sau lọc rửa tối thiểu để thực hiện bơm vào buồng tử cung dao động từ 800.000 - 20.000.000. Thông thường, những yếu tố giúp tăng xác suất và tỷ lệ thành công của kỹ thuật IUI là:

• Mật độ tinh trùng sau lọc rửa từ 10 triệu - 20 triệu;
• Tỷ lệ tinh trùng di động trên 30%;
• Tổng số tinh trùng di động trên 5 triệu.

Tuy nhiên cũng có trường hợp mật độ tinh trùng thấp nhất để có thai là 7 triệu, với tỷ lệ có thai theo chu kỳ là 13,8%.

Để chăm chút cho bào thai toàn diện về cả sức khỏe và trí tuệ ngay từ lúc mới hình thành, hay nói cách khác là chọn ra được những tinh trùng có chất lượng cao, người làm cha mẹ tương lai nên đảm đảm tình trạng sức khỏe tốt trong khi điều trị vô sinh bằng cách:

• Tuân thủ chế độ làm việc và nghỉ ngơi hợp lý;
• Tránh mệt mỏi, kiểm soát căng thẳng (stress);
• Hạn chế làm việc trong môi trường có tiếp xúc với chất độc hại như hóa chất, thuốc trừ sâu, chất phóng xạ... để giảm thiểu tối đa rủi ro;
• Từ bỏ hút thuốc lá, uống rượu bia hay dùng chất kích thích;
• Không mặc đồ bó sát, ngồi quá lâu, hoặc ngâm mình trong bồn tắm nước nóng, tắm hơi;
• Ăn uống đủ dưỡng chất và an toàn giúp tinh trùng được khỏe mạnh;
• Ưu tiên lựa chọn thực phẩm giàu axit folic, kẽm, vitamin C, ngũ cốc, rau lá xanh đậm, thịt, hải sản, trứng, bưởi, cam, chanh, nho...

Tóm lại, phương pháp lọc rửa tinh trùng giúp chọn được các tinh trùng khỏe mạnh, di động tốt và tránh được nguy cơ sốc phản vệ xảy ra khi bơm tinh dịch vào buồng tử cung. Hiệu quả của kỹ thuật điều trị vô sinh IUI sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có những yêu cầu nhất định về chất lượng và chỉ số tinh trùng sau lọc rửa. Mật độ tinh trùng sau lọc rửa bao nhiêu là tốt dao động trong khoảng 10 - 20 triệu.