Sảy thai sớm: Nguyên nhân, dấu hiệu, hướng dẫn theo dõi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Mai Hương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng

Sảy thai sớm không phải là hiện tượng hiếm gặp. Nguyên nhân gây ra thường liên quan đến bất thường trong nhiễm sắc thể. Xuất huyết âm đạo và đau bụng dữ dội là hai dấu hiệu sảy thai sớm phổ biến nhất trong đa số trường hợp.

Sảy thai sớm, hay sảy thai tự nhiên, là hiện tượng xảy ra khi mẹ bầu bị mất thai trong 13 tuần đầu của thai kỳ (khoảng ba tháng đầu).

Sảy thai sớm khá phổ biến đối với phụ nữ mang thai. Tỷ lệ xảy ra rơi vào khoảng 10% các trường hợp mang thai đã được biết đến.

Khoảng một nửa các trường hợp bị sảy thai sớm là do biến cố ngẫu nhiên xảy ra khi phôi thai nhận được một số lượng nhiễm sắc thể bất thường trong quá trình thụ tinh.

Nhiễm sắc thể là cấu trúc bên trong các tế bào mang gen. Hầu hết các tế bào có 23 cặp nhiễm sắc thể với tổng số 46 nhiễm sắc thể. Tương tự, mỗi tế bào tinh trùng và trứng cũng có 23 cặp nhiễm sắc thể. Trong quá trình trứng và tinh trùng gặp nhau để thụ tinh, hai bộ nhiễm sắc thể kết hợp với nhau tạo ra phôi thai. Nếu trứng hoặc tinh trùng có số lượng nhiễm sắc thể bất thường, phôi tạo thành cũng sẽ có sự thay đổi về số lượng nhiễm sắc thể. Sự phát triển phôi thai sau đó sẽ không xảy ra bình thường, đôi khi dẫn đến sảy thai sớm.

Hút thuốc, uống rượu và tiêu thụ quá nhiều cafein đã được nghiên cứu là những nguyên nhân gây sảy thai sớm. Một số nghiên cứu cho thấy hút thuốc làm tăng nguy cơ xảy ra bất thường nhiễm sắc thể. Sử dụng rượu trong ba tháng đầu có thể làm tăng nhẹ nguy cơ sảy thai sớm. Song các nghiên cứu này chưa có đủ bằng chứng để kết luận rõ ràng. Tuy nhiên nếu xét trong mọi trường hợp, tốt nhất là mẹ bầu nên tránh hút thuốc và uống rượu trong khi mang thai. Tiêu thụ ít hơn 200 mg cafein mỗi ngày (khoảng hai tách cà phê) được cho là không làm tăng nguy cơ sảy thai sớm.

Bên cạnh đó, khả năng xảy ra hiện tượng sảy thai sớm cũng tăng lên đối với phụ nữ lớn tuổi. Tỷ lệ xảy ra lên đến hơn một phần ba ở các phụ nữ mang thai trên 40 tuổi.

Chảy máu âm đạo, đau bụng dữ dội và chuột rút là những triệu chứng phổ biến nhất của sảy thai sớm. Tuy nhiên, các dấu hiệu này cũng có thể là biểu hiện của các vấn đề khác trong thai kỳ, chẳng hạn như mang thai ngoài tử cung. Nhiều mẹ bầu có hiện tượng chảy máu khi đang mang thai, nhưng thường tự hết, và thai nhi vẫn tiếp tục phát triển bình thường. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào nghi ngờ bị sảy thai sớm, hãy đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.

Khi thăm khám cho bạn, bác sĩ sản khoa thường sẽ đề cập đến những câu hỏi về thời điểm bắt đầu chảy máu, lượng máu xuất ra khoảng bao nhiêu, bạn có bị đau bụng hay chuột rút không... Siêu âm có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện để kiểm tra xem phôi thai có đang phát triển bình thường trong tử cung không hoặc để kiểm tra nhịp tim của thai nhi.

Ngoài ra, mẹ bầu có thể phải làm xét nghiệm để đo nồng độ hCG trong máu. Chất này được tạo ra song song với sự phát triển của nhau thai. Mức hCG thấp hoặc giảm đi nhiều khả năng mẹ bầu đã bị sảy thai.

Sảy thai sớm giống như một “đòn chí mạng” đối với tinh thần của mẹ bầu, vốn đang trong tâm trạng háo hức mong con. Do đó, trong trường hợp bị sảy thai, người thân gia đình cần phải tích cực trấn an tinh thần cho mẹ bầu, giúp họ vượt qua nỗi đau mất mát.

Bên cạnh đó, mẹ bầu sau khi sảy thai sẽ còn một số mô thai trong tử cung cần phải được loại bỏ. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp với từng mẹ bầu. Một số rủi ro có thể xảy ra, bao gồm nhiễm trùng và chảy máu nặng. Bất kể điều trị bằng cách nào, cũng có nguy cơ xảy ra biến chứng nghiêm trọng, nhưng tỷ lệ thường khá hiếm gặp.

Quyết định điều trị sau sảy thai sớm như thế nào còn tùy thuộc vào tiên lượng của mỗi người. Nếu bạn không có dấu hiệu nhiễm trùng, bác sĩ sẽ khuyến khích cho mẹ bầu sau khi sảy thai sớm nên chờ một thời gian để mô thai được loại bỏ một cách tự nhiên. Việc này thường mất không quá 2 tuần, nhưng có khả năng mất nhiều thời gian hơn trong một số trường hợp đặc biệt. Ngoài ra, có thể dùng thuốc để chủ động loại bỏ phần mô thai còn sót lại.

Khi mô thai được đào thải ra ngoài, hiện tượng chảy máu sẽ xảy ra. Tình trạng này thường sẽ nặng hơn khi ra máu kinh nguyệt và kéo dài hơn. Chuột rút, đau bụng, tiêu chảy và buồn nôn cũng có khả năng xảy ra. Bác sĩ có thể kê toa cho bạn dùng thuốc giảm đau. Khi bị sảy thai sớm, phần mô thai sẽ trông giống như những cục máu đông. Sau khi loại bỏ mô thai, bác sĩ sẽ cho làm siêu âm hoặc xét nghiệm máu đo hCG để kiểm tra xem tất cả các mô thai đã được loại bỏ hoàn toàn hay chưa. Nếu chưa, bạn có thể phải tiếp tục điều trị bằng phẫu thuật.

Phẫu thuật là biện pháp được khuyến nghị trong điều trị sảy thai sớm nếu bạn có dấu hiệu nhiễm trùng, chảy máu nặng hoặc một số tình trạng khác. Một vài lựa chọn phẫu thuật có thể được áp dụng, bao gồm:

• Hút chân không: Đối với phẫu thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng một ống mỏng, được gắn vào thiết bị hút chân không và đưa vào tử cung để thu lấy mô. Bạn có thể được gây tê tại chỗ và dùng thuốc an thần.
• Nong và nạo tử cung (D&C): Trong phẫu thuật D&C, cổ tử cung được nong rộng và một dụng cụ được sử dụng để loại bỏ các mô thai. Bác sĩ có thể phải thực hiện gây mê toàn thân hoặc gây tê từng vùng.

Sau phẫu thuật, bạn không nên đưa bất cứ thứ gì vào âm đạo (chẳng hạn như sử dụng tampon hoặc quan hệ tình dục) trong 1 - 2 tuần sau đó để ngăn ngừa xảy ra nhiễm trùng. Nên đến thăm khám với bác sĩ ngay lập tức khi phát hiện bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

• Chảy máu nhiều trong hơn 2 giờ liên tục
• Sốt
• Ớn lạnh
• Đau dữ dội

Sảy thai sớm trong ba tháng đầu thường chỉ xảy ra một lần. Hầu hết phụ nữ bị sảy thai sớm sẽ thành công trong lần mang thai tiếp theo. Rất hiếm khi xảy ra hiện tượng sảy thai nhiều lần. Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra và đánh giá để cố gắng tìm ra nguyên nhân và khắc phục nếu bạn bị sảy thai nhiều lần.

Hiện tượng rụng trứng sẽ quay trở lại và bạn có thể tiếp tục mang thai 2 tuần sau khi bị sảy thai sớm. Nếu bạn không muốn có thai lại ngay lập tức, hãy sử dụng phương pháp ngừa thai, ví dụ như đặt vòng tránh thai. Ngoài ra, bạn cũng có thể đợi đến kỳ kinh nguyệt tiếp theo để cơ thể quay trở về nhịp sinh lý bình thường, nhằm chuẩn bị tốt nhất cho lần mang thai kế tiếp.

Đối với phụ nữ mang thai lần đầu thì sảy thai sớm thật sự là một cú sốc tâm lý rất nặng. Do đó, người thân gia đình nên ở cạnh bên để chăm sóc tốt nhất cho cả sức khỏe lẫn tâm lý của người phụ nữ. Bên cạnh đó, nếu chẳng may điều bất hạnh này xảy ra với bạn, đừng ngại ngần chia sẻ những cảm xúc và suy nghĩ của mình với mọi người, vì điều đó sẽ giúp tâm trạng của bạn thoải mái hơn. Và hơn hết, chắc chắn thành công sẽ đến với bạn trong những lần mang thai tiếp theo.

Đối với những thai phụ đã từng sảy thai muốn có thai lại thì nên kiểm tra sức khỏe sinh sản từ 3-5 tháng trước khi mang thai để các bác sĩ khám và đánh giá thể trạng cơ thể, sức khỏe của bạn có phù hợp để mang thai hay không. Bởi những người phụ nữ có tiền sử sảy thai sẽ có nguy cơ gặp nhiều vấn đề về sức khỏe của cả mẹ và bé hơn. Bạn nên:

• Tiêm chủng trước khi mang thai (đặc biệt là ngừa rubella vì rubella trong thai kỳ cực kỳ nguy hiểm)
• Xét nghiệm gen để sàng lọc các bệnh lý di truyền trước khi mang thai
• Kiểm tra tình trạng viêm nhiễm phụ khoa tránh gây ảnh hưởng tới sức khỏe của mẹ và thai nhi
• Đặc biệt là phụ nữ trên 35 tuổi nếu muốn mang thai (nhất là chưa mang thai lần nào) sẽ phải kiểm tra sức khỏe rất chi tiết do mang thai ở tuổi này thường gặp các vấn đề: Suy buồng trứng, sinh non, nguy cơ dị tật thai nhi, rau tiền đạo, tiền sản giật cao hơn.

Vinmec hiện có nhiều chương trình chăm sóc sức khỏe toàn diện cho các cặp vợ chồng, bà mẹ mang thai và thai nhi, gồm các gói khám tiền hôn nhân cơ bản, gói khám tiền hôn nhân nâng cao, chương trình thai sản trọn gói.

Nguồn tham khảo: Acog.org