Sự thay đổi hormon trong 1 tháng khiến phụ nữ "thay đổi" thế nào?

Kinh nguyệt là sự bong tróc của niêm mạc tử cung (nội mạc tử cung) kèm theo chảy máu, xảy ra theo chu kỳ hàng tháng trong suốt cuộc đời sinh sản của phụ nữ, ngoại trừ khi mang thai. Kinh nguyệt bắt đầu ở tuổi dậy thì và ngừng vĩnh viễn khi mãn kinh.

Theo định nghĩa, chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu từ ngày đầu tiên ra máu, được tính là ngày 1 và kết thúc ngay trước kỳ kinh tiếp theo. Chu kỳ kinh nguyệt bình thường dài khoảng 25 - 36 ngày, chỉ 10 - 15% phụ nữ có chu kỳ chính xác là 28 ngày. Ngoài ra, ít nhất 20% phụ nữ có chu kỳ không đều, nghĩa là dài hoặc ngắn hơn bình thường. Thông thường, các chu kỳ dài nhất (rong kinh) xuất hiện trong những năm đầu khi mới có kinh (dậy thì) và trước khi mãn kinh.

Chu kỳ kinh nguyệt được điều hòa bởi sự tương tác phức tạp của thay đổi nội tiết tố. Hormone tạo hoàng thể và hormone kích thích nang trứng, được tiết ra bởi tuyến yên, thúc đẩy quá trình rụng trứng và kích thích buồng trứng sản xuất nội tiết tố nữ. Estrogen và progesterone kích thích tử cung và vú để chuẩn bị cho quá trình thụ tinh.

Sự thay đổi nội tiết tố - bao gồm estrogen, progesterone và testosterone, trong chu kỳ kinh nguyệt là một trong những yếu tố điều khiển mọi hành động và suy nghĩ của phụ nữ. Cụ thể như sau:

Ngày thứ 1 - 7: Estrogen và progesterone giảm

Chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu bằng hiện tượng chảy máu kinh, đánh dấu ngày đầu tiên của giai đoạn nang trứng. Nồng độ estrogen và progesterone thấp khiến các lớp trên cùng của niêm mạc tử cung dày lên, bị phá vỡ và bong ra, xuất hiện máu kinh.

Giai đoạn này, cơ thể sản xuất nhiều hormone prostaglandin gây đau bụng kinh. Sự gia tăng của estrogen còn ức chế sự thèm ăn, khiến phụ nữ “đến ngày” thường ăn không ngon. Sự mất máu cũng dẫn đến nguy cơ thiếu sắt, do đó chị em nên ăn những thực phẩm rau lá xanh, như cải xoong, cải xoăn, hoặc bổ sung chất sắt.

Ngày thứ 8 - 14: Estrogen và testosterone tăng hết mức

Giai đoạn rụng trứng bắt đầu với sự gia tăng nồng độ hormone tạo hoàng thể và hormone kích thích nang trứng. Hormone luteinizing kích thích sự phóng thích của trứng (rụng trứng), thường xảy ra từ 16 - 32 giờ sau khi bắt đầu tăng sinh.

Mức độ hormone nữ tiếp tục tăng khiến bạn có cảm giác hạnh phúc, lạc quan và cảm thấy tự tin hơn về ngoại hình cũng như sức hấp dẫn của bản thân. Ngoài ra, sự thay đổi hormone testosterone tăng còn làm cho phái đẹp cảm thấy “đàn ông” hơn, nghĩa là mạnh mẽ trong cuộc sống thường ngày và có ham muốn tình dục cao, dễ đạt cực khoái. Tuy nhiên hormone này sẽ tạo ra nhiều dầu, nên phụ nữ cần chú trọng chăm sóc da để tránh tắc nghẽn lỗ chân lông, gây mụn trong giai đoạn này.

Ngày thứ 15 - 22: Progesterone tăng, estrogen và testosterone giảm một nửa, sau đó estrogen tăng trở lại

Đây được gọi là giai đoạn hoàng thể sau rụng trứng, nồng độ hormone tạo hoàng thể và hormone kích thích nang trứng giảm. Nang trứng vỡ sẽ đóng lại và hình thành thể vàng, sản xuất progesterone. Progesterone và estrogen làm cho niêm mạc tử cung dày hơn, để chuẩn bị cho quá trình thụ tinh.

Mức độ progesterone tăng khiến bạn buồn ngủ và ít muốn hoạt động, ham muốn tình dục cũng giảm, trong khi đó sự thèm ăn lại tăng. Hormone này cũng có thể khiến chị em trở nên “não cá vàng”, dễ bị viêm da và nổi mụn.

Giai đoạn này, phụ nữ cần ăn nhiều trái cây và rau củ, đồng thời bổ sung thật nhiều nước. Nếu cảm thấy căng thẳng, có thể tập thể dục nhưng không kéo dài quá 40 phút. Hoạt động thể chất quá lâu trong giai đoạn này sẽ khiến nồng độ căng thẳng cortisol tăng cao.

Ngày thứ 23 - 28: Estrogen và progesterone sẽ giảm đột ngột

Nếu trứng không được thụ tinh, thể vàng sẽ thoái hóa và không còn sản xuất progesterone, nồng độ estrogen giảm, các lớp trên cùng của niêm mạc bị phá vỡ và rụng, rồi xuất hiện máu kinh để bắt đầu một chu kỳ kinh mới. Ngược lại, khi trứng được thụ tinh, hoàng thể tiếp tục hoạt động trong thời kỳ đầu mang thai, giúp duy trì thai kỳ.

Trước ngày hành kinh, estrogen giảm sẽ làm cạn kiệt hóa chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ, khiến nhiều chị em phụ nữ cảm thấy ủ rũ, cáu kỉnh và suy nghĩ tiêu cực. Trên thực tế, có đến 30 - 80% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản bị ảnh hưởng bởi hội chứng tiền kinh nguyệt.

Việc trải qua những thay đổi cả về thể chất và tinh thần trong những ngày trước kỳ kinh khá phổ biến. Cơ thể của phụ nữ cũng trữ nước nhiều hơn, tạo cảm giác cồng kềnh, buồn ngủ và thiếu sức sống. Sự thay đổi hormone cũng khiến cơ thể nhạy cảm với insulin, làm cho bạn dễ bị hạ đường huyết và thèm đồ ngọt.

Giai đoạn này, chị em hãy tự thưởng cho mình một một bộ phim hay, đi dạo thư giãn hoặc thực hiện các sở thích riêng. Nhờ đó, hormone hạnh phúc ở não được kích hoạt sẽ giúp bạn bình tĩnh và lạc quan hơn.

Các chuyên gia khuyên phụ nữ nên theo dõi suy nghĩ và cảm xúc của bản thân thông qua nhật ký, từ đó biết được những thay đổi tâm trạng gắn liền với chu kỳ kinh nguyệt chỉ là tạm thời và có cách kiểm soát phù hợp. Tăng cường chăm sóc bản thân - đặc biệt là trước và trong kỳ kinh nguyệt, cũng sẽ giúp ích. Chăm chỉ tập thể dục, giảm tiêu thụ thịt đỏ, uống rượu bia hoặc hút thuốc cũng có thể giảm các rối loạn liên quan đến kinh nguyệt. Cuối cùng là cố gắng tránh những tình huống căng thẳng và thực hành kỹ thuật thư giãn, như tập yoga, thiền hoặc massage tinh dầu.

Nguồn tham khảo: msdmanuals.com; healthline.com