Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) có thể phát hiện trên phim X-quang không?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Trần Đức Tuấn - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park. Bác sĩ đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh và can thiệp nội và ngoại mạch máu.

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là nguyên nhân gây tử vong thứ 3 trên thế giới chỉ sau ung thư và tim mạch. Bệnh thường gặp ở người cao tuổi ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và phải điều trị suốt đời. X-quang ngực là kỹ thuật không thể thiếu trong chẩn đoán các bệnh về hô hấp vậy X-quang liệu có giá trị trong bệnh lý này hay không?

Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là tình trạng chức năng hô hấp suy giảm nghiêm trọng gây ra các triệu chứng hô hấp mạn tính và sự giới hạn thông khí do bất thường đường dẫn khí hay phế nang gây ra bởi sự phơi nhiễm với một lượng đáng kể những phân tử, khí độc hại và có thể dẫn tới suy hô hấp. Tuy nhiên do tình trạng bệnh thường tiến triển chậm nên nếu được chẩn đoán sớm có thể mang lại hiệu quả điều trị và tránh được những biến chứng nguy hiểm.

Bệnh nhân phổi tắc nghẽn mãn tính có thể có các dấu hiệu sớm ban đầu như: ho nhiều, ho có đàm, khó thở, hụt hơi, tức ngực. Khi có các dấu hiệu này, bệnh nhân thường sẽ được chỉ định chụp X-quang ngực để đánh giá giai đoạn bệnh và các xét nghiệm khác để đánh giá tiến triển của COPD.

Nguy cơ hàng đầu mắc COPD chính là hút thuốc lá, ngoài ra còn có một số nguy cơ chính như:

• Tiếp xúc với khói thuốc lá
• Phơi nhiễm với các tiểu phân
• Bụi nghề nghiệp, hữu cơ và vô cơ
• Ô nhiễm không khí trong nhà từ sưởi ấm và nấu ăn bằng khối sinh học trong môi trường thông khí kém
• Ô nhiễm không khí môi trường bên ngoài
• Nhiễm trùng.

X-quang là xét nghiệm khá thường quy đặc biệt là trong các bệnh lý về hô hấp. Do đó hình ảnh COPD trên phim X-quang phổi có thể gây nhầm lẫn với các bệnh lý về phổi khác vì cấu trúc, hình thái có nhiều nét tương đồng. Một số dấu hiệu có thể quan sát được trên phim của người bị COPD là:

Căng dãn phổi quá mức: là dấu hiệu của phổi ứ khí dẫn đến căng phồng quá mức khiến mô phổi bị tổn thương và mất tính đàn hồi cũng như chức năng thải khí sau mỗi hơi thở. Hậu quả là người bệnh không nạp được không khí với mỗi hơi thở dẫn tới khó thở

• Cơ hoàng bẹt (hoành phẳng): đây cũng là kết quả của căng phồng phổi quá mức
• Bóng khí: là những túi khí hình thành do khí phế thủng làm tổn thương mô phổi, túi khí chiếm dụng không gian gây ra sự hạn chế cho chức năng phổi.
• Bóng tim hẹp: có thể thấy được khi COPD tiến triển khiến tim bị chèn ép do phổi căng phồng gây ra hình ảnh tim hẹp hoặc thon dài

Thực tế, X-quang ngực có thể giúp đánh giá sự tiến triển của COPD mà không cần các thủ thuật xâm lấn nhưng muốn chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính cần dựa nhiều vào triệu chứng thực thể hơn đó là:

• Khó thở
• Ho mạn tính hoặc khạc đàm mạn và/ hoặc tiền sử tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ của bệnh như khói thuốc, khói của nguyên liệu hay khói bụi nghề nghiệp
• Bị nhiễm trùng đường hô hấp tái đi tái lại nhiều lần
• Ngực có cảm giác đau, thắt chặt
• Thở khò khè, mệt mỏi kéo dài
• Sốt nhẹ và có cảm giác ớn lạnh.

Bên cạnh X-quang ngực có thể chẩn đoán sớm bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính dựa vào hô hấp ký cũng chính là tiêu chuẩn chẩn đoán của bệnh.

Xem thêm: Hướng dẫn chẩn đoán bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính