Có bao nhiêu loại sinh thiết được sử dụng để tìm kiếm tế bào ung thư?

Bài viết được viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Khánh - Bác sĩ Giải phẫu bệnh - Khoa Xét nghiệm - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Có hai loại sinh thiết kim:

• Sinh thiết kim nhỏ (fine needle biopsy) hay còn gọi là chọc hút bằng kim nhỏ (fine needle aspiration).
• Sinh thiết kim lõi (core needle biopsy) hay còn gọi là sinh thiết lõi (core biopsy).

Chọc hút bằng kim nhỏ (Fine needle aspiration)

Chọc hút bằng kim nhỏ (FNA) là thủ thuật sử dụng một cây kim rất mỏng, rỗng gắn vào một ống tiêm để lấy ra một lượng nhỏ chất dịch và một mảnh mô rất nhỏ của khối u. Nếu khối u ở gần bề mặt cơ thể thì bác sĩ có thể sờ khối u trong khi chọc hút. Nếu khối u ở sâu hơn bên trong cơ thể và bác sĩ không thể sờ được nó, thì bác sĩ sẽ chọc hút dưới dẫn của siêu âm hoặc CT scan.

Ưu điểm chính của FNA là không cần phải cắt da và trong một số trường hợp có thể có kết quả chẩn đoán ngay trong ngày. Nhược điểm của FNA là đôi khi không thể lấy đủ mẫu mô cho chẩn đoán. Mặc dù FNA là một loại sinh thiết nhưng nó vẫn được coi như là một xét nghiệm tế bào học.

Kim được sử dụng trong sinh thiết lõi hơi lớn hơn kim được sử dụng trong chọc hút bằng kim nhỏ (FNA). Chúng lấy ra một mảnh mô nhỏ hình trụ (đường kính khoảng 1mm và chiều dài khoảng 12 mm). Sinh thiết lõi được thực hiện kèm gây tê tại chỗ ở phòng khám hoặc bệnh viện. Giống như chọc hút bằng kim nhỏ (FNA), sinh thiết kim có thể được thực hiện mù nếu bác sĩ sờ thấy khối u hoặc thực hiện dưới hướng dẫn của các phương pháp chẩn đoán hình ảnh.

Đôi khi các bác sĩ sử dụng các dụng cụ hút chân không đặc biệt để lấy các mảnh sinh thiết lõi lớn hơn từ mô tuyến vú.

Quá trình xử lý các mẫu mô từ sinh thiết lõi thường mất nhiều thời gian hơn các mẫu của chọc hút bằng kim nhỏ, vì vậy kết quả của xét nghiệm sinh thiết lõi có thể mất nhiều thời gian hơn (Tại bệnh viện Vinmec Times City thì kết quả thường được trả sau 3-5 ngày làm việc kể từ thời điểm nhận mẫu).

Trong loại sinh thiết này, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt qua da để lấy bỏ toàn bộ khối u (được gọi là sinh thiết mở) hoặc lấy bỏ một phần nhỏ của một khối u lớn. Thủ thuật này thường kèm theo gây tê tại chỗ hoặc gây tê vùng. Nếu khối u ở bên trong lồng ngực hoặc bên trong ổ bụng thì cần phải gây mê toàn thân (các thuốc được sử dụng để đặt bệnh nhân vào một giấc ngủ sâu vì vậy họ sẽ không cảm thấy đau đớn).

Một ống soi mềm có gắn camera cho phép bác sỹ quan sát bên trong các phần khác nhau của cơ thể. Mẫu mô có thể được lấy ra ngoài thông qua ống soi.

Có các loại ống soi khác nhau được sử dụng để quan sát các bộ phận khác nhau của cơ thể. Ví dụ, một loại ống soi được sử dung để quan sát bên trong của khoang mũi, các xoang, cổ họng. Một loại ống soi khác được sử dụng để quan sát phần trên của ống tiêu hóa ví dụ như thực quản (là cơ quan hình ống nối giữa cổ họng tới dạ dày), dạ dày và phần đầu của ruột non.

Một số loại ống soi được đặt tên theo tên bộ phận mà chúng được sử dụng để quan sát. Ví dụ, ống soi phế quản được sử dụng để quan sát bên trong của phổi và các phế quản (các ống thở) và ống soi đại tràng được sử dụng để quan sát bên trong của đại tràng và trực tràng (ruột già).

Sinh thiết ổ bụng, sinh thiết lồng ngực và sinh thiết trung thất

Sinh thiết ổ bụng giống như nội soi nhưng sử dụng một ống soi hơi khác (ống soi ổ bụng) để quan sát bên trong của ổ bụng và lấy các mẫu mô. Một vết cắt nhỏ được tạo ra ở thành bụng và ống soi được đưa vào ổ bụng thông qua vết cắt này để quan sát bên trong. Các thủ thuật như thế này để quan sát bên trong lồng ngực được gọi là nội soi lồng ngực và nội soi trung thất.

Mở bụng và mở lồng ngực

Mở bụng là một loại phẫu thuật cắt vào ổ bụng. Thường là một vết cắt dọc từ phần trên của bụng xuống phần dưới của bụng. Thuật thuật này có thể được sử dụng khi vùng nghi ngờ không thể chẩn đoán với các xét nghiệm đơn giản hơn (như sinh thiết kim nhỏ hoặc soi ổ bụng).

Trong quá trình phẫu thuật mở bụng, mẫu sinh thiết có thể được lấy từ vùng nghi ngờ. Bác sĩ có thể cũng quan sát kích thước của vùng nghi ngờ và vị trí của nó. Các mẫu mô ở cạnh cùng nghi ngờ cũng có thể được kiểm tra. Gây mê toàn thân được sử dụng (bệnh nhân ngủ sâu cho nên họ sẽ không cảm thấy đau đớn). Một thủ thuật tương tự khi mở lồng ngực được gọi là mở lồng ngực

Có nhiều cách để sinh thiết da. Bác sĩ sẽ lựa chọn cách sinh thiết phù hợp nhất với khối u. Sinh thiết cạo (shave biopsies) là phương pháp lấy lớp ngoài cùng của da và là phương pháp sinh thiết tốt nhất cho một số bệnh ung thư da như ung thư da tế bào đáy hoặc ung thư da tế bào vảy, nhưng chúng thường không được sử dụng khi nghi ngờ khối u ở da là các u sắc tố ác tính (melanoma). Sinh thiết đục lỗ (punch biopsies) hoặc sinh thiết mở (đã được thảo luận phía trên) là các phương pháp sinh thiết lấy được các lớp sâu hơn của da và có thể được sử dụng để tìm hiểu xem khối u sắc tố ác tính (melanoma) đã xâm nhập sâu vào trong da như thế nào – là một yếu tố quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị cho loại ung thư đó.

Lập bản đồ hạch bạch huyết giúp các bác sĩ phẫu thuật biết loại bỏ hạch bạch huyết nào để sinh thiết. Lập bản đồ và sinh thiết hạch gác đã trở thành một cách phổ biến để tìm xem liệu ung thư (đặc biệt là các u sắc tố ác tính hoặc là ung thư vú) đã di căn tới các hạch bạch huyết hay chưa. Thủ thuật này có thể tìm thấy hạch bạch huyết theo dịch bạch huyết từ nơi ung thư bắt đầu. Nếu ung thư di căn, các hạch bạch huyết này thường là vị trí đầu tiên ung thư sẽ tới. Đây là lý do tại sao các hạch bạch huyết này được gọi là các hạch gác (nghĩa là các hạch đứng trông chừng khu vực khối u).

Để tìm thấy các hạch gác, bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ chất phóng xạ nhẹ vào vùng ung thư. Bằng cách kiểm tra các vùng hạch bạch huyết khác nhau với một thiết bị phát hiện phóng xạ, bác sĩ có thể tìm thấy nhóm hạch bạch huyết mà ung thư có nhiều khả năng di căn tới nhất. Sau đó bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ thuốc nhuộm màu xanh vô hại vào vị trí ung thư. Sau khoảng một giờ, bác sĩ phẫu thuật sẽ tạo một vết cắt nhỏ ở trên da để xem vùng hạch bạch huyết đã được tìm thấy bằng xét nghiệm phóng xạ. Các hạch bạch huyết này sau đó được kiểm tra để tìm xem hạch nào chuyển sang màu xanh hoặc bắt phóng xạ. (Đôi khi thuốc nhuộm và chất hoạt tính phóng xạ có thể được sử dụng cùng lúc, hoặc có thể được sử dụng một trong hai loại).

Khi tìm thấy các hạch gác, nó sẽ được lấy ra và được quan sát dưới kính hiển vi. Nếu hạch gác không chứa các tế bào ung thư, thì không cần phải lấy thêm các hạch bạch huyết khác bởi vì rất ít khả năng các tế bào ung thư đã di căn tới các hạch này. Nếu các tế bào ung thư đã được tìm thấy trong hạch gác, thì các hạch bạch huyết còn loại ở trong khu vực này cũng phải được lấy ra và được xét nghiệm để tìm kiếm tế bào ung thư.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.

Mọi thắc mắc cần được bác sĩ chuyên khoa giải đáp cũng như quý khách hàng có nhu cầu khám và điều trị tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec vui lòng đăng ký khám trực tuyến trên Website để được phục vụ tốt nhất.

Nguồn tham khảo: Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ