Đặc điểm của co giật do sốt thể đơn giản và thể phức tạp

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Mỹ Linh - Bác sĩ Nhi sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Co giật do sốt cao ở trẻ gồm thể đơn giản hoặc phức tạp. Phần lớn trên 90% cơn co giật do sốt là thể đơn giản. Nguyên nhân gây sốt ở trẻ có thể là do nhiễm vi khuẩn hoặc virus. Trong một số trường hợp, sốt có thể xuất hiện sau khi tiêm chủng như sởi, thủy đậu,.... từ đó, có nguy cơ dẫn đến co giật ở một số trẻ.

Sốt co giật hay thường gọi là co giật do sốt cao, đây là tình trạng co giật gây ra bởi sốt cao ở trẻ nhỏ. Khi trẻ bị co giật do sốt, trẻ sẽ thường mất đi cảm giác và tay chân bị co giật, lắc trong một khoảng thời gian nhất định. Co giật do sốt cao thường xảy ra ở trẻ từ 6 tháng tuổi - 5 tuổi và hiếm gặp ở những trẻ có lứa tuổi lớn hơn.

Đa số, sốt cao co giật mạnh ở trẻ có nhiệt độ lớn hơn 38,9 độ C. Tuy nhiên, trẻ em bị sốt co giật không phải là bệnh động kinh, bởi bệnh động kinh có đặc điểm co giật tái diễn và nguyên nhân của bệnh động kinh không phải bắt đầu từ sốt.

Co giật do sốt ở trẻ gồm thể đơn giản hoặc phức tạp. Tuy nhiên, phần lớn trên 90% cơn co giật do sốt là thể đơn giản. Nguyên nhân gây sốt ở trẻ có thể là do nhiễm vi khuẩn hoặc virus. Trong một số trường hợp, sốt có thể xuất hiện sau khi tiêm chủng như sởi, thủy đậu,.... từ đó, có nguy cơ dẫn đến co giật ở một số trẻ.

Các yếu tố di truyền và gia đình có khả năng làm tăng co giật do sốt ở trẻ. Đặc biệt những cặp sinh đôi cùng trứng sẽ có một tỷ lệ mắc co giật do sốt cao lớn hơn nhiều so với các cặp sinh đôi khác trứng. Nhưng đa số co giật do sốt sẽ xảy ra trong những ngày đầu tiên khi trẻ bị sốt cao.

Các triệu chứng phổ biến nhất khi trẻ bị sốt cao co giật là:

• Mất ý thức kéo dài từ 30 giây - 5 phút hoặc hơn 15 phút;
• Trẻ bị co cơ khắp cơ thể trong 15-20 giây, khó thở, lắc hoặc co giật tay và chân mạnh;
• Khi bị co giật do sốt cao, trẻ có thể có thêm các dấu hiệu đi kèm như nôn ói, sùi bọt mép, đồng tử lộn lên trên khiến cho mắt trắng dã;
• Trẻ bị mất kiểm soát trong việc đại tiểu tiện;
• Do mất ý thức và sốt cao co giật mạnh nên trẻ có thể cắn lưỡi hoặc má, nghiến chặt răng hoặc da có màu xanh.

Hầu hết, trẻ sốt cao co giật sẽ kéo dài từ 30 giây đến 1 hoặc 2 phút, trong một số trường hợp có thể kéo dài hơn 15 phút. Những trẻ bị sốt cao co giật thường sẽ có nhiệt độ ở hậu môn lớn hơn 38,9 độ C.

Các triệu chứng sốt cao co giật ở trẻ em tương tự giống như bệnh động kinh nên nhiều người thường nhầm lẫn. Tuy nhiên, những cơn co giật do sốt cao thường không gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ và chúng có thể tự hết sau một khoảng thời gian ngắn. Co giật do sốt cao ở trẻ em gồm có thể đơn giản hoặc phức tạp. Các đặc điểm của co giật do sốt thể đơn giản và thể phức tạp như sau:

• Đặc điểm của co giật do sốt thể đơn giản: Thời gian co giật do sốt đơn giản ở trẻ em trung bình sẽ kéo dài < 15 phút và không có dấu hiệu thần kinh cục bộ cũng nhưa không có cơn co giật thứ hai trong vòng 24 giờ.
• Đặc điểm của co giật do sốt thể phức tạp: Thời gian co giật do sốt phức tạp ở trẻ em thường kéo dài liên tục ≥ 15 phút hoặc dừng lại, có một số tính chất khu trú, hoặc tái phát trong vòng 24 giờ.

Xử trí khi trẻ bị co giật:

• Khi nhận thấy triệu chứng co giật do sốt cao ở trẻ, bạn cần phải giữ bình tĩnh và nên đặt trẻ nằm ở tư thế nghiêng để tránh bị nghẹn đờm. Bạn có thể thấy sợ hãi khi cơn co giật xảy ra ở trẻ, tuy nhiên, nếu biết giữ bình tĩnh bạn mới có thể thực hiện tốt cách sơ cứu ban đầu này.
• Để 1 chân của trẻ duỗi và 1 chân co, đồng thời nới lỏng áo ở quanh cổ và không được cho bất cứ thứ gì vào trong miệng hoặc cố gắng nạy răng của trẻ cũng như không được đè trẻ để kèm cơn co giật của trẻ.
• Sau khi trẻ hết co giật thì nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để cấp cứu.

Điều trị sốt cao ở trẻ:

• Điều trị hỗ trợ nếu cơn giật kéo dài < 15 phút bằng thuốc chống co giật.
• Những trẻ bị sốt cao co giật đầy cần hạ sốt. Việc hạ sốt nhằm mục đích ngăn ngừa cơn co giật do sốt khác trong thời gian bị bệnh, đồng thời ngăn chặn trạng thái động kinh do sốt cao co giật ở trẻ.
• Trường hợp cơn giật kéo dài ≥ 15 phút ở trẻ thì có thể cần dùng thuốc để cắt cơn và theo dõi cẩn thận tình trạng tuần hoàn cũng thư trạng thái hô hấp. Có thể phải đặt ống nội khí quản nếu đáp ứng không phải là ngay lập tức và cơn co giật ở trẻ còn kéo dài. Thuốc thường dùng trong trường hợp này là đường tĩnh mạch, với thuốc tác dụng ngắn benzodiazepine; Fosf`enytoin 15 đến 20 mg PE. Đối với những trẻ em dưới 5 tuổi, gel diazepam trực tràng 0,5 mg / kg có thể được thụt một lần và lặp lại trong 4 đến 12 giờ nếu không thể truyền lorazepam tĩnh mạch. Cũng có thể sử dụng Phenobarbital hoặc levetiracetam, valproate để điều trị sốt cao co giật mạnh ở trẻ em.

• Đối với phụ huynh những có trẻ sốt cao co giật thì cần phải theo dõi sát sao, chặt chẽ nhiệt độ của trẻ khi trẻ bị bệnh và hạ sốt đúng liều lượng nếu nhiệt độ trẻ lên cao.
• Tuyệt đối không nên duy trì thuốc chống co giật để ngăn ngừa cơn co giật do sốt cao ở trẻ tái phát hoặc những cơn co giật mạnh không sốt trừ khi có nhiều cơn hoặc cơn kéo dài ở trẻ.
• Có thể hỏi ý kiến bác sĩ để kê diazepam trực tràng cho cha mẹ sử dụng ở nhà khi có cơn co giật do sốt kéo dài cho trẻ.

Mặc dù co giật do sốt cao ở trẻ sẽ gây hoảng loạn cho cha mẹ, tuy nhiên sốt cao co giật ở trẻ được xem là lành tính và hầu hết không gây ra nguy hiểm cho trẻ, trừ trường hợp trẻ bị chấn thương trong lúc co giật. Tỷ lệ tử vong của trẻ có co giật do sốt không khác tỷ lệ tử vong của các trẻ không bị co giật kèm sốt cùng lứa tuổi. Trẻ bị sốt cao co giật không ảnh hưởng đến trí tuệ của trẻ.

Tuy nhiên, tình trạng co giật đi kèm với sốt ở trẻ có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nhiễm trùng nặng, ảnh hưởng đến tính mạng của trẻ. Do đó, khi trẻ có hiện tượng co giật do sốt cao, cha mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời.

Trẻ sơ sinh nhìn chung dễ gặp bệnh về đường hô hấp, các bệnh lý nhiễm trùng hô hấp và nhiễm trùng đường tiêu hóa dẫn đến sốt cao co giật. Để bảo vệ sức khỏe của trẻ, cha mẹ nên thực hiện tốt việc cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu (nếu được) và tiêm vắc-xin đúng lịch. Ngay khi thấy trẻ có các triệu chứng như biếng ăn, mệt mỏi, quấy khóc thì cần đưa trẻ đến bệnh viện để được các bác sĩ chuyên khoa tư vấn theo dõi và điều trị. Khoa nhi tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ tiếp nhận và thăm khám các bệnh lý mà trẻ sơ sinh cũng như trẻ nhỏ dễ mắc phải: sốt virus, sốt vi khuẩn, viêm tai giữa, viêm phổi ở trẻ,... Với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị y tế hiện đại, không gian vô trùng, giảm thiểu tối đa tác động cũng như nguy cơ lây lan bệnh, Vinmec sẽ mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.